Phát huy lợi thế bản địa
Lạng Sơn là tỉnh miền núi, biên giới, có trên 70% diện tích là đồi núi và hệ sinh thái nông, lâm nghiệp phong phú. Chính điều kiện tự nhiên, khí hậu và tri thức bản địa đã tạo nền tảng để địa phương phát triểnChương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) theo hướng phát huy nội lực, lấy cộng đồng làm trung tâm.
Giai đoạn 2021–2025, toàn tỉnh đã có 215 sản phẩm được đánh giá, phân hạng và cấp giấy chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên; lũy kế đến nay đạt 235 sản phẩm, trong đó có 22 sản phẩm 4 sao. Cơ cấu sản phẩm cho thấy rõ định hướng của tỉnh khi nhóm thực phẩm chiếm gần 81%, tiếp đến là đồ uống, sinh vật cảnh, dịch vụ du lịch và các nhóm sản phẩm khác.
Trong không gian trưng bày, gian hàng OCOP của Lạng Sơn trở thành điểm dừng chân của nhiều người tham quan. Ảnh: Hoàng Nghĩa.
Những sản phẩm đặc trưng như na Chi Lăng, thạch đen, hồng vành khuyên, mắc ca, các loại trà thảo dược… dần hình thành hệ sinh thái OCOP gắn với vùng nguyên liệu và câu chuyện văn hóa địa phương.
Không dừng lại ở số lượng, tỉnh xác định phát triển OCOP phải gắn với chuẩn hóa quy trình sản xuất, cải tiến bao bì, tem nhãn, truy xuất nguồn gốc và từng bước áp dụng các tiêu chuẩn VietGAP, HACCP, ISO.
Đây là bước chuyển quan trọng từ sản xuất nhỏ lẻ sang tư duy hàng hóa, giúp sản phẩm OCOP nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh trên thị trường.
Xây chuỗi giá trị bền vững
Một điểm nhấn trong chiến lược OCOP của Lạng Sơn là phát triển chủ thể kinh tế nông thôn. Giai đoạn 2021–2025, có 139 chủ thể tham gia chương trình, trong đó hợp tác xã chiếm tỷ lệ cao. Việc coi hợp tác xã là “xương sống” giúp tăng cường liên kết sản xuất, giảm tình trạng manh mún và nâng cao năng lực tổ chức chuỗi giá trị.
Cùng với đó, tỉnh đã huy động trên 25,3 tỷ đồng để thực hiện Chương trình OCOP giai đoạn 2021–2025, lồng ghép nhiều nguồn lực từ ngân sách, tín dụng, các chương trình mục tiêu và đóng góp của chủ thể. Nguồn lực này được ưu tiên cho đào tạo, tập huấn, hỗ trợ tem truy xuất, thiết kế bao bì, xây dựng câu chuyện sản phẩm, xúc tiến thương mại và chuyển đổi số.
Theo ông Hoàng Văn Chiều - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lạng Sơn, chiến lược OCOP của tỉnh không chỉ dừng ở việc “gắn sao” cho sản phẩm mà hướng tới hình thành các chuỗi giá trị bền vững.
“Chúng tôi xác định OCOP là quá trình nâng cấp toàn diện, từ vùng nguyên liệu, tổ chức sản xuất, chế biến đến thị trường. Mỗi sản phẩm phải có câu chuyện rõ ràng, có chất lượng ổn định và mang bản sắc riêng của Lạng Sơn”, ông Chiều nói.
Sản phẩm thạch đen được bày biện gọn gàng, cho thấy sự chuyển biến từ sản xuất truyền thống sang hàng hóa có giá trị. Ảnh: Hoàng Nghĩa.
Thực tế cho thấy, nhiều sản phẩm sau khi tham gia OCOP đã mở rộng quy mô, tăng doanh thu, tạo thêm việc làm tại chỗ và góp phần nâng thu nhập cho người dân nông thôn.
Chuẩn hóa để vươn xa
Bước sang giai đoạn 2026–2030, Lạng Sơn đặt mục tiêu đưa chương trình OCOP đi vào chiều sâu. Theo định hướng, đến năm 2030 tỉnh phấn đấu có khoảng 250 sản phẩm OCOP còn hạn, trong đó có ít nhất một sản phẩm đạt 5 sao; đồng thời phát triển thêm các điểm trưng bày, giới thiệu và bán sản phẩm OCOP gắn với du lịch.
Một trụ cột quan trọng của chiến lược mới là chuyển đổi số. Tỉnh đã xây dựng hệ thống thông tin OCOP và nền tảng phục vụ sản xuất nông nghiệp thông minh, hỗ trợ quản lý, quảng bá và kết nối tiêu thụ sản phẩm.
Việc đưa sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử, kết hợp bán hàng trực tuyến và livestream được coi là hướng đi phù hợp với các sản phẩm đặc sản, quy mô vừa và nhỏ.
Bên cạnh đó, Lạng Sơn tiếp tục chú trọng ứng dụng khoa học - công nghệ, bảo hộ sở hữu trí tuệ, phát triển kinh tế tuần hoàn và gắn OCOP với bảo tồn văn hóa, cảnh quan nông thôn.
“Mục tiêu cuối cùng là tạo ra những sản phẩm không chỉ bán được mà còn có khả năng đứng vững trên thị trường, mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng,” ông Hoàng Văn Chiều nhấn mạnh.
Sản phẩm gà Lục Đinh Núi Tuyết được giới thiệu với bao bì hoàn chỉnh, mang hương vị đặc trưng của vùng núi Lạng Sơn. Ảnh: Hoàng Nghĩa.
Với cách tiếp cận bài bản, lấy chất lượng và giá trị gia tăng làm trọng tâm, chiến lược phát triển sản phẩm OCOP đang trở thành động lực quan trọng để Lạng Sơn tái cấu trúc kinh tế nông thôn, nâng tầm nông sản địa phương và hướng tới phát triển bền vững trong giai đoạn mới.
