Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) được TP.HCM triển khai từ năm 2019 và nhanh chóng trở thành động lực thúc đẩy kinh tế nông nghiệp đô thị. Từ những nhóm sản phẩm nhỏ lẻ ban đầu, đến nay thành phố đã hình thành mạng lưới chủ thể OCOP ngày càng chuyên nghiệp với sự tham gia của doanh nghiệp, HTX, cơ sở sản xuất và các làng nghề đặc trưng.
OCOP TP.HCM cũng được đánh giá cao nhờ tính sáng tạo trong sản phẩm, khả năng gắn với du lịch đô thị và sự năng động trong xúc tiến thương mại. Tuy vậy, bài toán thương hiệu, bao bì và khả năng thâm nhập hệ thống phân phối hiện đại vẫn còn là điểm nghẽn cần được tháo gỡ.
TP.HCM có nhiều tiềm năng để phát triển mạnh và bứt phá các sản phẩm OCOP. Ảnh: Lê Bình.
Để tháo gỡ những khó khăn ấy của OCOP TP.HCM, ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại Nông nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh, OCOP không chỉ là câu chuyện xếp hạng sao mà là “kết tinh của thương hiệu”, phản ánh bản sắc văn hóa của địa phương. Theo ông Tiến, để sản phẩm OCOP TP.HCM bứt phá, chủ thể cần xây dựng cả chất lượng lẫn câu chuyện sản phẩm.
“Câu chuyện là thông điệp chạm vào cảm xúc người mua. Mỗi sản phẩm OCOP TP.HCM cần kể được câu chuyện của mình để tạo sự khác biệt và nâng tầm giá trị”, ông Nguyễn Minh Tiến nói. Cụ thể, việc đầu tư vào văn hóa địa phương, chất liệu bản sắc và truyền thống vào sản phẩm sẽ giúp OCOP không chỉ hấp dẫn thị trường nội địa mà còn có khả năng vươn xa.
Ông Tiến cũng lưu ý, thương hiệu OCOP được xây dựng bài bản sẽ tạo niềm tin nhờ quy trình đánh giá nghiêm ngặt, qua đó mở ra cơ hội vào hệ thống phân phối hiện đại và khẳng định dấu ấn vùng miền. Thành phố cần mở rộng các điểm bán gắn du lịch - văn hóa, phát triển tuyến phố đi bộ theo chủ đề, khu dừng chân trải nghiệm sản phẩm ngay tại nơi sản xuất. Một hướng quan trọng khác là thúc đẩy OCOP TP.HCM thông qua kênh ngoại giao, sử dụng làm quà tặng chính thức để nâng hình ảnh thành phố trên trường quốc tế.
Ông Nguyễn Minh Tiến: "Mỗi sản phẩm OCOP là một câu chuyện văn hóa, TP.HCM nên tận dụng điều này để sử dụng chính những sản vật này thành quà tặng". Ảnh: Lê Bình.
Ở góc độ phân phối, bà Bùi Thị Lưu Ly, Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn và Hỗ trợ chuyển dịch Cơ cấu Kinh tế Nông nghiệp (Sở Công Thương TP.HCM) cho biết, thành phố có hơn 14 triệu dân với mạng lưới 12 hệ thống bán lẻ lớn, 300 siêu thị và 66 trung tâm thương mại… tuy là một thị trường khổng lồ nhưng không dễ tiếp cận.
“Nhiều sản phẩm OCOP TP.HCM chưa thể vào siêu thị do chất lượng chưa đồng đều, bao bì chưa hấp dẫn, thông tin truy xuất chưa đầy đủ và năng lực marketing hạn chế”, bà Lưu Ly nêu thực trạng. Trong khi đó, các hệ thống như Saigon Co.op, Big C, AEON, Satra… đều đặt ra tiêu chuẩn rất cao về an toàn thực phẩm và đóng gói.
Để hỗ trợ chủ thể OCOP, Sở Công Thương TP.HCM đã triển khai loạt giải pháp gồm chương trình “Tick xanh trách nhiệm”, Bình ổn thị trường, kết nối cung - cầu, phối hợp liên ngành và tổ chức hội chợ chuyên đề. Mô hình M2C (từ nhà máy đến người tiêu dùng), nền tảng ketnoicungcau.vn và AI - Live Commerce đang giúp nhà sản xuất rút ngắn đường vào chuỗi phân phối. Hiện, TP.HCM đã có 358 nhà cung cấp với 3.617 sản phẩm được cấp “Tick xanh trách nhiệm”, đồng thời các sàn thương mại điện tử như TikTok, Tiki, Lazada cùng KOL/KOC đang tạo sức lan tỏa đáng kể cho OCOP.
Từ phía hệ thống phân phối, bà Võ Thị Bích Thủy, Quản lý cao cấp ngành hàng Liên hiệp HTX Thương mại TP.HCM (Saigon Co.op) cho biết, đơn vị đã phân phối hơn 500 sản phẩm OCOP đến từ nhiều tỉnh thành. Theo bà, sản phẩm OCOP phù hợp định hướng ưu tiên hàng Việt và có lợi thế lớn nhờ giá trị bản địa.
“Người tiêu dùng đô thị đánh giá cao các sản phẩm có câu chuyện văn hóa và sự khác biệt. Đó là ưu thế tự nhiên của OCOP,” bà Thủy nhận định và đề xuất tăng cường các chương trình quảng bá chuyên biệt như “Tuần lễ OCOP vùng miền”, “Không gian sản phẩm OCOP Việt Nam” tại hệ thống siêu thị.
TP.HCM là một trong 5 địa phương có nhiều sản phẩm OCOP nhất, cộng với thị trường tiêu thụ tại chỗ rộng lớn... nên còn nhiều dư địa phát triển. Ảnh: Lê Bình.
Một minh chứng cho hiệu quả đầu tư bài bản vào thương hiệu là câu chuyện của Công ty TNHH Nuôi trồng Nấm Hòa Long. Bà Cao Thị Hồng Vân, Giám đốc công ty cho biết, đơn vị đã đạt OCOP 4 sao và 5 sao nhờ kiên trì chuẩn hóa chất lượng, kiểm soát nguyên liệu và tuân thủ nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm.
“Sau khi đạt chứng nhận, chúng tôi tập trung hoàn thiện nhận diện thương hiệu, thiết kế bao bì, xây dựng slogan và mở rộng các kênh phân phối từ siêu thị, đại lý đến thương mại điện tử và quà tặng du lịch. Làm sản phẩm chất lượng chính là cách làm thương hiệu bền vững”, bà Vân nhấn mạnh.
Sau hơn 5 năm triển khai, OCOP TP.HCM đã đạt nhiều kết quả tích cực với 1.006 sản phẩm được xếp 3 sao trở lên, nhiều thương hiệu bước đầu tạo được vị thế trên thị trường. Một số nhóm sản phẩm như thực phẩm chế biến, đồ uống, thảo dược, quà tặng lưu niệm và sản phẩm gắn với du lịch đang trở thành điểm sáng, góp phần khẳng định nông nghiệp đô thị của thành phố theo hướng hiện đại và giá trị gia tăng cao.
Với nền tảng đã có, TP.HCM đang hướng đến giai đoạn phát triển sâu hơn: nâng chuẩn chất lượng, kể câu chuyện văn hóa - vùng miền, mở rộng kênh phân phối và đẩy mạnh thương mại số. Khi đó, sản phẩm OCOP không chỉ là hàng hóa đặc trưng, mà trở thành tài sản thương hiệu, góp phần định vị hình ảnh TP.HCM năng động, sáng tạo và giàu bản sắc trong mắt người tiêu dùng trong nước và quốc tế.
