Nông dân Thượng Hồng học hỏi, đón mùa dưa ngọt bội thu

Ở xã Thượng Hồng (TP Hải Phòng) mỗi trái dưa không chỉ là kết quả lao động mà còn là minh chứng cho việc nông dân tiếp cận tri thức mới thông qua nhiều kênh thông tin khác nhau, từ lớp tập huấn, hội thảo nông nghiệp đến tham quan mô hình, và cả việc học hỏi kinh nghiệm từ các hộ đi trước.

Như nhóm phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường đã thông tin, nếu ở bài “Tri thức từ đồng ruộng ‘bước vào’ những nhà màng dưa lưới”, tri thức là nơi khởi nguồn thì hôm nay, “quả ngọt kinh tế” chính là phần thưởng xứng đáng cho sự dám nghĩ, dám làm và khả năng tiếp cận thông tin của bà con xã Thượng Hồng.

Hiệu quả kinh tế nhìn thấy rõ từ từng luống dưa

Bà Lê Thị Ly là một trong những người tiên phong mạnh dạn chuyển sang dưa lưới. Năm 2023, bà quyết định xây dựng hệ thống nhà màng rộng hơn 1,4 ha (khoảng 4 mẫu). Quy mô lớn đòi hỏi sự táo bạo và bà đã lựa chọn con đường nhiều người khi ấy còn e ngại: vay ngân hàng 6 tỷ đồng để đầu tư.

“Lúc đó tôi cũng run lắm, nhưng nghĩ lại, nếu không làm thì không bao giờ khá lên được. May mà trước đó tôi đã học hỏi kinh nghiệm, quy trình kỹ thuật ở xã Phạm Trấn, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương cũ; đồng thời, được sự hướng dẫn động viên của đồng chí lãnh đạo huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương cũ và cập nhật thông tin thị trường, nên mới tự tin vay vốn đầu tư”, bà Ly chia sẻ.

Những ngày đầu, mô hình dưa lưới mang lại hiệu quả kinh tế vượt xa kỳ vọng. Nhờ tiếp cận thông tin kỹ thuật chính thống từ các lớp tập huấn, các buổi hướng dẫn của hợp tác xã và cán bộ nông nghiệp, mỗi năm bà lãi khoảng 1,2 tỷ đồng (sau khi đã trừ toàn bộ chi phí). Thành công ấy khiến bà con trong vùng trầm trồ, nhiều hộ tìm đến để xin trao đổi kinh nghiệm.

Tuy nhiên, nông nghiệp chưa bao giờ là con đường chỉ trải hoa hồng. Bà Ly chia sẻ: “Sau năm đầu thuận lợi, sang năm thứ hai, thiên tai và dịch bệnh ập đến, ảnh hưởng nặng, lợi nhuận chỉ còn khoảng 400 triệu đồng/năm. Khi ấy tôi mới nhận ra, việc tiếp tục cập nhật thông tin về dự báo thời tiết, phòng chống dịch hại và kỹ thuật canh tác là vô cùng quan trọng để giảm thiệt hại”.

Đỉnh điểm là cơn bão Yagi năm 2024, đã quét sạch gần như toàn bộ khu nhà màng của bà, gây thiệt hại vài tỷ đồng chỉ trong một đêm. “Nếu không có các kênh thông tin như dự báo thời tiết từ Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp, hay nhóm trao đổi kinh nghiệm qua điện thoại và mạng xã hội do hợp tác xã lập ra, chắc chắn thiệt hại còn nặng hơn nữa”, bà Ly nói.

Để vận hành khu nhà màng rộng lớn, ngoài các thành viên trong gia đình, bà Ly thuê thêm 10 lao động thường xuyên, trả công 200 nghìn đồng/người/ngày, làm việc quanh năm. Nhờ đó, mô hình của bà không chỉ tạo thu nhập cho gia đình mà còn góp phần giải quyết việc làm tại địa phương. Bên cạnh đó, các lao động thuê mướn cũng được hướng dẫn kỹ thuật cơ bản, tiếp cận tri thức về nông nghiệp công nghệ cao, góp phần giảm khoảng cách thông tin trong cộng đồng nông thôn.

Bà Hoàng Thị Thuận, người cũng tự mày mò tìm hiểu mô hình từ các địa phương khác cho biết dưa lưới đã mang lại cho gia đình bà khoảng 300 triệu đồng mỗi năm trên diện tích 3.000 m². Một năm bà làm 4 vụ, lợi nhuận mỗi vụ có sự chênh lệch vì còn phụ thuộc đến nhiều yếu tố như thời tiết, dịch bệnh. Theo bà, việc được tiếp cận các buổi hướng dẫn, đọc tài liệu kỹ thuật và trao đổi thông tin qua mạng nội bộ nông dân giúp bà giảm rủi ro, áp dụng đúng quy trình, từ đó tối đa hóa lợi nhuận.

Con trai bà - người trực tiếp đi học hỏi kỹ thuật từ mô hình của cậu ở Đà Lạt, nay đảm nhiệm phần lớn khâu chăm sóc và kỹ thuật, giúp các vụ dưa ổn định và hiệu quả hơn. “Không nghĩ tuổi này rồi mình vẫn học cái mới. Nhưng làm đúng kỹ thuật, dưa đẹp, bán được giá, thấy phấn khởi lắm. Nhờ tiếp cận thông tin và tri thức, chúng tôi mới tự tin thử nghiệm và giảm thiểu rủi ro”, bà Thuận chia sẻ.

Những hộ như bà Thuận, bà Ly chính là minh chứng rõ ràng cho việc giảm nghèo thông tin trong nông nghiệp: tự học, tự làm, tiếp cận tri thức từ nhiều nguồn và lan tỏa ngược trở lại cộng đồng.

Dưa lưới phù hợp mục tiêu kinh tế - xã hội

Ông Nguyễn Văn An - Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp Thái Hòa (xã Thượng Hồng) cho biết, Hợp tác xã mong muốn mở rộng sản xuất, xây dựng vùng đạt chuẩn VietGAP và ứng dụng số hóa để truy xuất nguồn gốc. Quan trọng hơn, Hợp tác xã cũng đang lập nhóm thông tin, kênh liên lạc trực tuyến và tổ chức tập huấn kỹ thuật thường xuyên, nhằm giúp các hộ nghèo, hộ ít học, hoặc khó tiếp cận Internet vẫn có thể nắm bắt được tri thức và thông tin thị trường.

Hợp tác xã đang lên kế hoạch mở rộng diện tích nhà màng trồng dưa lưới thêm 2-3 ha trong vài năm tới, đẩy mạnh quản lý theo chuỗi từ vật tư - sản xuất - tiêu thụ, tạo mạng lưới hộ chia sẻ kinh nghiệm cho nhau và tăng cường tập huấn nông nghiệp công nghệ cao. Việc này không chỉ tăng năng suất mà còn giúp thu hẹp khoảng cách thông tin giữa các nông dân trong xã, nhất là những hộ nghèo và ít học, tạo cơ hội để mọi người đều được tiếp cận tri thức.

Ông An khẳng định: “Không ai có thể làm giàu một mình. Chỉ khi có tri thức chung, mô hình chung, và các kênh thông tin rõ ràng, chúng ta mới tạo ra giá trị chung và giảm khoảng cách thông tin trong cộng đồng”.

Theo Nghị quyết phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2025-2030, xã Thượng Hồng đặt mục tiêu: tăng trưởng kinh tế bình quân 9,82%/năm; thu nhập bình quân đầu người đạt 74,86 triệu đồng/năm; phát triển nông nghiệp chất lượng cao - ứng dụng khoa học và công nghệ; hình thành vùng sản xuất tập trung tạo giá trị hàng hóa. Đồng thời, xã cũng ưu tiên tăng cường truyền thông kỹ thuật, hướng dẫn sử dụng công nghệ, thông tin thị trường cho người dân, đặc biệt những hộ khó khăn về tiếp cận tri thức, nhằm giúp họ vươn lên bền vững.

Lãnh đạo xã nhận định mô hình dưa lưới, dù khởi nguồn từ sự tự tìm tòi của người dân, nhưng lại rất phù hợp với định hướng chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Dưa lưới là minh chứng cho tư duy sản xuất mới, là hạt nhân của nông nghiệp giá trị cao mà xã hướng tới trong những năm tới. Tri thức, thông tin và kỹ thuật trở thành vốn quý, góp phần giảm nghèo thông tin và giúp mọi nông dân, dù khó khăn, cũng có cơ hội áp dụng công nghệ hiện đại và tăng thu nhập.

Hợp tác xã và chính quyền xã thống nhất rằng tri thức phải đi trước, nhất là với mô hình công nghệ cao và có rủi ro lớn như dưa lưới. Điều này không chỉ củng cố mô hình hiện có, mà còn tạo ra “sức bật” để người dân mạnh dạn đầu tư, giống như bà Ly từng mạnh dạn vay 6 tỷ đồng để bắt đầu. Đồng thời, việc lập các nhóm chia sẻ thông tin, tập huấn kỹ thuật và phổ biến kinh nghiệm còn giúp các hộ nghèo và những người ít tiếp cận thông tin giảm thiểu rủi ro, tăng cơ hội thành công.

Rõ ràng, việc tiếp cận thông tin đúng cách có thể tạo ra sự thay đổi bền vững, giúp nông dân nghèo vươn lên, lan tỏa tri thức và kinh nghiệm trong cộng đồng. Dù có rủi ro, dù có tổn thất nặng nề như bão Yagi cuốn trôi nhà màng của bà Ly, người dân Thượng Hồng vẫn giữ vững niềm tin vào việc học hỏi, áp dụng tri thức, tiếp cận thông tin và làm giàu bền vững.