Phòng, trị một số bệnh nguy hiểm, mới nổi trên cá biển nuôi

Bệnh do vi khuẩn Vibrio

Dấu hiệu: Bệnh xảy ra trên các giai đoạn phát triển khác nhau của nhiều loài cá nuôi, đặc biệt vào lúc nhiệt độ nước cao. Ở giai đoạn cá hương, do khó quan sát nên các dấu hiệu bệnh lý thường khó được ghi nhận, cá thường kém bắt mồi, bơi mất phương hướng, tỷ lệ chết cao.

Ở giai đoạn cá giống và cá thương phẩm, cá nhiễm bệnh do vi khuẩn Vibrio thường có các dấu hiệu như: Thân có màu sậm màu, mang nhợt nhạt, xuất huyết trên da vây, vây, xuất hiện vết loét và thối cơ vây. Ở cá nhiễm nặng, bệnh lý có thể ghi nhận như mắt lồi, giác mạc mắt mờ đục, lồi mắt, mất cân bằng khi bơi. Xoang bụng ứ dịch, nội quan thường xuất huyết.

Yếu tố nguy cơ: Bệnh do Vibrio liên quan mật thiết với nhiều yếu tố. Trong đó các yếu tố môi trường như nhiệt độ nước cao vào mùa hè và biến động các yếu tố môi trường vào thời điểm giao mùa mưa và mùa khô khiến hệ miễn dịch của cá suy yếu và dễ nhạy cảm với các tác nhân gây bệnh.

Ngoài ra, các yếu tố liên quan đến quá trình thực hành nuôi như điều kiện vận chuyển cá giống không phù hợp làm cá stress, thả cá ra lồng bè, mật độ cao, phân cỡ, chất lượng con giống; đặc tính sinh học của cá và miễn dịch; đặc điểm của chủng vi khuẩn Vibrio.

Phòng bệnh: Phòng bệnh tổng hợp được xem là giải pháp hiệu quả và an toàn hiện nay. Đối với cá ở trại giống, các biện pháp bao gồm, thường xuyên kiểm tra các yếu tố môi trường, tránh ô nhiễm hữu cơ và chất thải dư thừa bằng cách thay nước thường xuyên và vệ sinh bể ương, đáy ao/lồng nuôi.

Đối với cá nuôi thương phẩm, cần chọn giống sạch bệnh, khỏe mạnh; nuôi với mật độ phù hợp, hạn chế vận chuyển, xử lý cá nhẹ nhàng, tránh trầy xước làm mất lớp nhớt bảo vệ cá; bổ sung men vi sinh có lợi làm cân bằng hệ vi sinh và các chất kích thích miễn dịch để nâng cao sức đề kháng cho cá; một số bệnh do Vibrio hiện đã có vaccine được sản xuất bởi cơ quan như: Phân viện Thú y miền Trung, Đại học Nha Trang có thể giúp người dân chủ động miễn dịch cho cá, giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh.

Ngoài ra nghiên cứu của Đại học Nha Trang cho thấy, bổ sung dịch chiết tỏi đen lên men 40 - 80g tỏi/kg thức ăn trong 6 tuần có hiệu quả trong việc nâng cao tỷ lệ sống của cá chim vây vàng chống lại bệnh do gây ra.

Bệnh do vi khuẩn Nocardia (hay bệnh đốm trắng nội tạng, bệnh u hạt)

Dấu hiệu: Bệnh do Nocardia là một bệnh mới trên cá biển người dân chưa nắm rõ các dấu hiệu, triệu chứng ban đầu, đến khi phát hiện thì cá đã bị nặng, nên các biện pháp trị bệnh không đem lại hiệu quả. Thân cá bệnh nhạt màu, giảm hoặc bỏ ăn, bơi lờ đờ. Cá lở loét, phồng rộp trên da, đốm trắng trên mang và nội tạng, khối u ở xương.

Phòng bệnh: Hiện chưa có vaccine phòng bệnh. Do đó, người nuôi cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp. Kiểm tra bệnh trên cá giống ở các loài nhạy cảm với Nocardia.

Bệnh do virus iridovirus

Tác nhân: Do Red sea bream iridovirus gây bệnh lý giống với bệnh hoại tử thận lách do virus (Infectious spleen and kidney necrosis virus - ISKNV).

Dấu hiệu: Cá bệnh lờ đờ, mang nhợt nhạt, thận sưng. Các tế bào trương to được quan sát trong thận, lạch, tim, mang, ruột

Phân bố: Bệnh xuất hiện ở Nhật và các quốc gia Đông và Nam Á.

Phòng trị: Áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp.

Hiện, vaccine bất hoạt thương mại đang được dùng cho một số loài cá như cá tráp đỏ, cá mú tại Nhật. Hiệu quả của vaccine trên một số loài cá khác chưa ổn định.

Bệnh hoại tử thận và lách do virus

Dấu hiệu: Cá bơi lờ đờ, giảm ăn, chìm ở đáy bể, thay đổi màu sắc cơ thể (sậm hoặc sáng màu). Mắt đỏ hoặc bị nổ, bụng trương to. Bệnh gặp ở tất cả giai đoạn của cá, phổ biến ở giai đoạn giống. Tỷ lệ chết 10 - 100% tùy loài cá.

Dấu hiệu mô học: Có sự khác nhau giữa các loài cá nhiễm. Phổ biến là sự có mặt của các tế bào phì đại trong gan, thận, lách, riêng cá chẽm có thoái hóa dạng hạt trong ống thận.

Phòng trị: Áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp.