Nợ bảo hiểm xã hội, 'khối u' cần cắt bỏ

Luật Bảo hiểm xã hội đã quy định rất rõ ràng về quyền và trách nhiệm của người lao động, quyền và trách nhiệm của tổ chức đại diện người sử dụng lao động.

Thế nhưng, thực tế hiện nay nhiều doanh nghiệp, đơn vị SX không chấp hành đúng các điều luật: Nợ đóng tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp. Chiếm dụng tiền đóng, hưởng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp… xâm hại quyền lợi của người lao động.

PV báo Nông nghiệp Việt Nam đã nhiều lần tiếp các công dân khiếu kiện về việc thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội ở nhiều đơn vị đã làm phương hại tới cuộc sống của người lao động.

Năm 2014 Tòa án huyện Yên Bình phải đưa ra xét xử Cty CP Chè Văn Hưng nợ BHXH, với số nợ 1,588 tỷ. Mặc dù bản án đã có hiệu lực, nhưng do Cty làm ăn thua lỗ, nợ đọng kéo dài dẫn tới nợ BHXH, đến ngày 31/3/2015 số nợ tăng lên 3,971 tỷ.

Trong khi đó người lao động của Cty vẫn đóng BHXH, BHYT cho Cty, nhưng Cty không nộp cho BHXH, dẫn tới các chế độ hưu trí, ốm đau, thai sản… không được thực hiện, khiến người lao động phải gõ cửa nhiều cơ quan công quyền và báo chí.

Sau khi báo NNVN đăng bài phản ánh nợ đọng BHXH của Cty CP Chè Văn Hưng, đến ngày 25/8/2015 toàn bộ 48 công nhân của Cty đã được giải quyết chế độ hưu trí.

Mặc dù việc nợ đọng BHXH ở tỉnh Yên Bái đã giảm nhiều so với những năm trước, nhưng hiện nay vẫn là điều đáng quan tâm. Theo thống kê của BHXH tỉnh Yên Bái đến 30/11/2020 có 293 đơn vị, DN nợ BHXH từ 3 tháng trở lên, tổng số nợ 62,55 tỷ, trong đó có 19 DN nợ BHXH kéo dài.

Điển hình là  Công ty TNHH Unico GloBaL YB, tổng số nợ 4,67 tỷ, trong đó nợ BHXH 4,566 tỷ, nợ lãi 104 triệu; Cty CP Mông Sơn, tổng số nợ 4,161 tỷ, trong đó nợ BHXH 2,549 tỷ, nợ lãi 1,611 tỷ; Cty CP Xây lắp thủy lợi, thủy điện Yên Bái, tổng số nợ 1,63 tỷ, trong đó nợ BHXH 788,9 triệu, nợ lãi 850 triệu; Lâm trường Lục Yên, tổng số nợ 3,656 tỷ, trong đó nợ BHXH 1,349 tỷ, nợ lãi 2,3 tỷ…

Việc nợ đọng BHXH đã trở thành căn bệnh kinh niên ở nhiều đơn vị, DN  với nhiều nguyên nhân làm ăn thua lỗ, hàng hóa không xuất khẩu được, dịch Covid-19…

Trong những năm qua, BHXH tỉnh Yên Bái đã tiến hành nhiều biện pháp, tổ chức các cuộc thanh tra chuyên ngành, yêu cầu các DN, đơn vị thực hiện nghiêm Luật Bảo hiểm xã hội, đồng thời chuyển hồ sơ cho Công an điều tra các DN nợ BHXH kéo dài: Cty CP Xây lắp thủy lợi, thủy điện Yên Bái, Cty TNHH Du lịch và thương mại Hồng Nhung, Cty TNHH Sông Hồng, Cty CP Mông Sơn…

Trong số DN, đơn vị nợ BHXH kéo dài phải kể đến Lâm trường Lục Yên, nợ BHXH từ năm 2009, đơn vị này gần như đã ngừngk hoạt động, rừng đã giao cho công nhân hoặc người dân. Lâm trường Lục Yên là DN nhà nước, nhưng đến nay chưa có văn bản nào thể hiện DN phá sản hay giải thể. Nên việc đóng BHXH hàng năm cho người lao động vẫn phải thực hiện.

Tuy nhiên, do Lâm trường ngừng hoạt động nên không có tiền đóng, người lao động muốn đóng BHXH cũng không biết đóng cho ai. Vì thế, nhiều người đến tuổi nghỉ hưu vẫn không thể làm chế độ được.

Nhiều Cty khai thác và chế biến đá xuất khẩu ở huyện Lục Yên gồm Cty CP đầu tư và Xây dựng thương mại Long Phú Cường, Công ty TNHH Xây dựng sản xuất và thương mại dịch vụ Hùng Đại Sơn, Công ty CP TC Phúc Thanh, Cty CP khai thác đá trắng Lục Yên… nợ BHXH từ 200 đến trên 500 triệu, do khai thác mỏ không hiệu quả, hàng hóa sản xuất ra kém chất lượng không xuất khẩu được, nhất là do dịch Covid-19 các đối tác nước ngoài như Trung Quốc, Ấn Độ không nhập hàng, nên đơn vị không có tiền đóng BHXH.

Ông Phạm Quang Phú - GĐ Cty CP Xi măng và Khoáng sản Yên Bái thành thật: Cty không hề muốn nợ BHXH, vì đó là quyền lợi chính đáng của người lao động mà chúng tôi rất tôn trọng. Những năm trước do xi măng SX ra không bán được, cực chẳng đã Cty mới phải nợ BHXH nên phải gánh tiền lãi trên 3 tỷ. Hai năm nay Cty mới phục hồi SX, hàng tháng chúng tôi đều đóng BHXH và trả dần lãi chứ không hề có ý định trốn đóng BHXH…

Nhìn vào bản thống kê nợ BHXH của các đơn vị, DN thấy một số chây ỳ, hoặc cố tình không muốn đóng buộc BHXH tỉnh Yên Bái phải chuyển hồ sơ sang Công an điều tra làm rõ để đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Với số nợ 62,5 tỷ trên tổng số thu BHXH năm 2020 là 1.700 tỷ, đó là con số không lớn, nhưng ảnh hưởng không nhỏ tới quyền lợi hàng trăm người lao động. Đây chính là “khối u” cần phải cắt bỏ để không ảnh hưởng tới cuộc sống người lao động.