Vi phạm nghiêm trọng tại Nhà máy nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang

Nâng công suất khi chưa đủ căn cứ

Thanh tra Chính phủ vừa ban hành Thông báo kết luận thanh tra các dự án có khó khăn, vướng mắc thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Công Thương, trong đó có dự án Nhà máy nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang do Công ty cổ phần nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang làm chủ đầu tư.

Đây là dự án nhóm A, công trình công nghiệp cấp I, được phê duyệt với tổng mức đầu tư hơn 23.600 tỷ đồng. Quy mô của dự án nhiệt điện đốt than này là 100 MW, sau được nâng lên thành 650 MW, được xây dựng trên khu đất rộng gần 90 ha tại thôn Dăm, xã Cẩm Lý, tỉnh Bắc Ninh (trước thuộc xã Vũ Xá, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang). Dự án dự kiến hoàn thành và phát điện thương mại vào năm 2023, được gia hạn đến tháng 12/2025 nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành giải phóng mặt bằng và chưa xây dựng các hạng mục chính.

Theo Thanh tra Chính phủ, UBND tỉnh Bắc Giang (cũ), Bộ Công Thương đã tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ giao Công ty cổ phần nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang (Công ty An Khánh) làm chủ đầu tư theo hình thức nhà máy điện độc lập (IPP) khi doanh nghiệp mới đi vào hoạt động, chưa có kinh nghiệm, năng lực thực hiện dự án nhà máy nhiệt điện, chưa đủ cơ sở về năng lực tài chính. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc triển khai dự án gặp khó khăn, trong đó có khó khăn về sắp xếp, bố trí nguồn vốn của nhà đầu tư.

Bộ Công Thương tham mưu, trình Thủ tướng phê duyệt nâng quy mô công suất dự án từ 100MW lên 650MW trong khi không tiếp thu ý kiến của cơ quan liên quan và chưa đủ căn cứ xác định năng lực tài chính của chủ đầu tư.

Việc lập, thẩm tra, thẩm định dự án này cũng có nhiều sai phạm. Cụ thể, vị trí quy hoạch bãi tro xỉ gần 48 ha của dự án vi phạm hành lang bảo vệ đê điều tại Luật Đê điều. Vị trí quy hoạch khu vực kho, cảng (14,7 ha) của dự án nằm trong hành lang bảo vệ đê điều, không được phép xây dựng công trình.

Chủ đầu tư không có đủ nguồn vốn tự có, không đáp ứng điều kiện, tỷ lệ để được vay vốn có bảo lãnh Chính phủ theo quy định, dẫn đến việc phải điều chỉnh, thay đổi nguồn vốn vay cho dự án. Cơ quan thanh tra cho rằng đây là một trong những nguyên nhân làm kéo dài thời gian thực hiện dự án (do không thể thực hiện việc vay vốn có bảo lãnh Chính phủ).

Công ty An Khánh không thực hiện ký quỹ đảm bảo thực hiện dự án đầu tư theo yêu cầu của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bắc Giang (cũ). UBND tỉnh Bắc Giang (cũ) và các cơ quan chuyên môn chưa kịp thời đôn đốc, yêu cầu doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ ký quỹ theo quy định.

Nhiều vi phạm về đất đai

Việc giao đất, cho thuê đất và san lấp mặt bằng dự án này cũng bộc lộ nhiều vi phạm nghiêm trọng. Cụ thể, dự án nhà máy nhiệt điện không thuộc đối tượng được giao đất để thực hiện phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, UBND tỉnh Bắc Giang (cũ) đã thành lập Cụm công nghiệp Vũ Xá để thu hồi đất cho dự án, vi phạm quy định tại Điều 62 Luật Đất đai 2013.

UBND tỉnh Bắc Giang (cũ) phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 Cụm công nghiệp Vũ Xá, trong đó các hạng mục nhà máy chính, kho cảng, bãi xỉ than, hạ tầng kỹ thuật, đường chính, đường nội bộ được bố trí nằm trong cụm công nghiệp, vi phạm quy chế quản lý cụm công nghiệp của Thủ tướng Chính phủ.

UBND tỉnh Bắc Giang (cũ) ban hành quyết định chuyển mục đích sử dụng đất, cho thuê đất khi Công ty Công ty cổ phần nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang chưa thực hiện việc ký quỹ đảm bảo thực hiện dự án đầu tư là vi phạm quy định tại Khoản 2, Điều 27, Nghị định số 118/NĐ-CP.

UBND tỉnh Bắc Giang (cũ) ban hành quyết định giao đất, cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng cho Công ty An Khánh có 65.451 m2/116.880 m2 thuộc khu vực ngoài bãi sông (khu vực thoát lũ, không gian chứa lũ) vi phạm Quyết định 257/2016 của Thủ tướng Chính phủ (hiện chủ đầu tư đã tiến hành san lấp và nâng cốt lên +8,2 m).

Công ty cổ phần nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang đã triển khai thi công lấn chiếm ra ngoài phần diện tích được giao hơn 6.000 m2 và hơn 566 m dài, vi phạm các quy định của Luật Đất đai 2013. Theo thiết kế của dự án, tổng diện tích hạng mục bãi tro xỉ và nhà máy gạch xỉ khoảng 40 ha, vượt quá diện tích được xây dựng theo quy định (theo quy định thì không được xây dựng vượt quá 26,25 ha). Tại thời điểm thanh tra, phần diện tích đất này chưa thực hiện thu hồi, bồi thường, giao đất, cho thuê đất.

UBND tỉnh Bắc Giang (cũ) còn quyết định chuyển mục đích sử dụng đất cho Công ty cổ phần nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang thuê đất 11,688 ha (hạng mục nhà máy chính) tuy nhiên chủ đầu tư đã thực hiện việc san lấp trên 36,7 ha từ mức cao hiện trạng lên mức cao +8,2m (vượt diện tích được giao 25 ha) là vi phạm các quy định của Luật Đất đai 2013.

​Việc miễn tiền thuê đất với diện tích đã giao, cho thuê (11,688 ha) chưa đảm bảo điều kiện cam kết tại Văn bản số 216/AKBG-KHVT ngày 14/8/2017 giữa Công ty An Khánh và Cục Thuế tỉnh Bắc Giang (cũ) nên việc miễn tiền thuê đất này phải xử lý theo quy định tại điểm đ khoản 3 Điều 6 Thông tư số 333/2016/TT-BTC. Công ty An Khánh phải hoàn trả ngân sách nhà nước số tiền thuê đất đã được miễn và tiền chậm nộp theo quy định.

Không chỉ vậy, việc triển khai thực hiện dự án quá chậm so với tiến độ hoàn thành (năm 2023) được phê duyệt tại Quyết định số 06/QĐ-UBND ngày 03/01/2017 của UBND tỉnh Bắc Giang (cũ) và tiến độ được gia hạn (đến tháng 12/2025).