Nhiều tháng nay, hàng chục hộ dân xã Cao Đức (tỉnh Bắc Ninh) phải “sống chung” với mùi hôi thối nồng nặc phát ra từ một trại chăn nuôi lợn quy mô lớn được xây dựng ngay trên hành lang thoát lũ sông Đuống. Công trình không chỉ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng mà còn đặt ra nhiều dấu hỏi về trách nhiệm quản lý nhà nước trong lĩnh vực đê điều, đất đai và môi trường.
Toàn cảnh trại lợn nhìn từ trên cầu Bình Than (Bắc Ninh) xuống. Ảnh: Đức Hải.
Người dân ‘ngộp thở’ vì trại lợn
Phản ánh tới phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường, nhiều người dân sinh sống tại khu vực gần cầu Bình Than, xã Cao Đức, tỉnh Bắc Ninh bày tỏ sự bức xúc kéo dài trước tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng do hoạt động chăn nuôi lợn quy mô lớn ngay sát sông Đuống.
Trao đổi với phóng viên, anh Vũ Văn K., một hộ dân sinh sống gần khu vực trại lợn, không giấu được sự bức xúc: “Ngày nào chúng tôi cũng phải chịu mùi phân lợn nồng nặc, nhất là buổi trưa và chiều tối. Nhà phải đóng kín cửa, trẻ con thì thường xuyên ho, người lớn đau đầu, buồn nôn. Chúng tôi đã kiến nghị nhiều lần nhưng trại lợn vẫn hoạt động bình thường”.
Cả khu chuồng trại suốt ngày được đóng kín nhưng mùi thối vẫn bốc ra nồng nặc. Ảnh: Đức Hải.
Theo phản ánh của người dân, không chỉ ô nhiễm không khí, họ còn đặc biệt lo ngại nguy cơ ô nhiễm nguồn nước sông Đuống – tuyến sông có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sản xuất nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt và đời sống của hàng triệu người dân khu vực hạ lưu. “Nếu nước thải chăn nuôi không được xử lý đúng quy định mà xả thẳng ra sông, hậu quả sẽ rất khó lường, nhất là trong mùa mưa lũ”, anh K. lo ngại bày tỏ ý kiến.
Có mặt tại hiện trường, phóng viên ghi nhận, dưới gầm cầu Bình Than, thuộc địa phận xã Cao Đức, tồn tại có khu trại chăn nuôi lợn nằm ở hai bên cầu. Khu vực gầm cầu được tận dụng làm nơi rửa xe, phun khử khuẩn mỗi khi phương tiện ra vào khu chuồng trại.
Người công nhân dọn dẹp trong trại lợn. Ảnh: HT.
Cả hai khu trại được dựng cách lòng sông Đuống chỉ khoảng 50m, nằm trọn trong khu vực hành lang thoát lũ, với hệ thống chuồng trại, bể chứa chất thải và các đường ống dẫn nước thải không rõ chảy về đâu. Tất cả chỉ là các hàng rào che kín. Thấy một người đang dọn dẹp trong chuồng, phóng viên hỏi, thì người công nhân này cho biết: ông không biết người chủ của trại lợn là ai. Chỉ thấy ông Hải, nhà gần đó thỉnh thoảng ra ngó, và trông coi.
Điều đáng nói, các công trình này vẫn tồn tại suốt nhiều tháng qua, thách thức dư luận và các quy định nghiêm ngặt của pháp luật về đê điều, phòng chống thiên tai và bảo vệ môi trường.
Trong những ngày nắng nóng, mùi hôi thối từ phân lợn và nước thải bốc lên nồng nặc, lan rộng ra cả khu vực. Ngay cả khi đứng tác nghiệp trên cầu Bình Than, phóng viên vẫn cảm nhận rõ mùi phân xộc thẳng lên, gây cảm giác ngột ngạt, khó thở.
Nhìn từ xa tới, tưởng là khu trồng cây trong nhà kính. Ảnh: HT.
UBND xã Cao Đức lên tiếng
Liên quan đến sự việc, trao đổi với phóng viên, bà Phạm Thị Khuy – Trưởng phòng Kinh tế xã Cao Đức cho biết: Trong các buổi tiếp xúc cử tri gần đây, lãnh đạo xã đã nắm được phản ánh của người dân liên quan đến trại chăn nuôi lợn nói trên. Ngoài ra, tại khu vực này còn tồn tại một số điểm tập kết vật liệu xây dựng trái phép.
Theo bà Khuy, UBND xã Cao Đức đã có văn bản yêu cầu chủ trang trại lợn và hai điểm tập kết vật liệu xây dựng đến làm việc, cung cấp hồ sơ, giấy tờ pháp lý liên quan đến việc sử dụng đất và xây dựng công trình. Tuy nhiên, các đơn vị này không xuất trình được giấy tờ hợp pháp theo quy định.
Trụ sở UBND xã Cao Đức, Bắc Ninh. Ảnh: HT.
“Chủ trang trại lợn chỉ đưa ra hợp đồng thuê đất do UBND xã An Thịnh cũ ký, nay thuộc địa bàn UBND xã Trung Kênh (mới). UBND xã Cao Đức đã có văn bản gửi sang UBND xã Trung Kênh để đề nghị phối hợp, làm rõ nguồn gốc và tính pháp lý của hợp đồng này”, bà Khuy thông tin.
Cũng theo lãnh đạo Phòng Kinh tế xã Cao Đức, khu vực xây dựng trại lợn nằm trong hành lang thoát lũ sông Đuống, về nguyên tắc không được phép xây dựng công trình kiên cố, cũng như tổ chức các hoạt động sản xuất, chăn nuôi gây cản trở tiêu thoát lũ và ảnh hưởng môi trường sinh thái.
“Quan điểm của địa phương là kiên quyết xử lý nếu phát hiện vi phạm về đê điều, môi trường và đất đai. Hiện xã đã báo cáo sự việc lên cấp trên và phối hợp với các đơn vị chức năng tiến hành kiểm tra, rà soát”, bà Khuy khẳng định.
Các bờ sông Đuống không bao xa. Ảnh: HT.
Trao đổi với phóng viên, Luật sư Nguyễn Thu Phương (Đoàn Luật sư Hà Nội) phân tích: Theo Luật Đê điều, Luật Phòng, chống thiên tai và các nghị định hướng dẫn, hành lang bảo vệ đê và hành lang thoát lũ là khu vực đặc biệt quan trọng, mọi hoạt động xây dựng, sản xuất đều phải được cơ quan có thẩm quyền cho phép.
“Việc xây dựng trại chăn nuôi lợn quy mô lớn trong hành lang thoát lũ không chỉ trái quy định pháp luật, mà còn tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng về an toàn đê điều trong mùa mưa lũ. Bên cạnh đó, hoạt động chăn nuôi nếu không kiểm soát tốt sẽ gây ô nhiễm môi trường nước, không khí, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng”, luật sư Phương nhấn mạnh.
Theo luật sư, trong trường hợp phát hiện vi phạm, các cơ quan chức năng cần đình chỉ hoạt động, buộc tháo dỡ công trình vi phạm, khắc phục hậu quả môi trường, đồng thời xem xét trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan trong việc buông lỏng quản lý.
Hàng nghìn m2 chuồng trại nuôi lợn quy mộ lớn mọc lên trên hành lang thoát lũ sông Đuống. Ảnh: HT.
Thực tế cho thấy, việc một trại lợn quy mô lớn có thể ngang nhiên tồn tại trên hành lang thoát lũ sông Đuống trong thời gian dài đã đặt ra câu hỏi lớn: Ai chịu trách nhiệm quản lý? Vì sao vi phạm rõ ràng như vậy lại chưa được xử lý?
Trước những phản ánh gay gắt, kéo dài của người dân xã Cao Đức, thiết nghĩ các cơ quan chức năng tỉnh Bắc Ninh cần sớm vào cuộc kiểm tra toàn diện, làm rõ tính pháp lý của trại lợn nói trên; xử lý nghiêm các vi phạm (nếu có), không để xảy ra tình trạng “sự đã rồi” hoặc hợp thức hóa sai phạm.
Việc xử lý dứt điểm không chỉ nhằm trả lại môi trường sống trong lành cho người dân, mà còn là yêu cầu cấp thiết để bảo đảm an toàn hành lang thoát lũ sông Đuống, thực thi nghiêm minh pháp luật và củng cố niềm tin của nhân dân đối với chính quyền địa phương.
