Những phận người không còn 'run rẩy'

Chính sách đi vào cuộc sống

Trong căn nhà vừa xây còn phảng phất mùi vôi mới, chị Phạm Thị Thiên ở thôn 10, xã Điền Quang (Thanh Hóa) lặng lẽ ngồi bên hiên. Ánh mắt người phụ nữ ấy khựng lại rất lâu nơi cậu con trai nhỏ đang cặm cụi viết bài trên chiếc bàn học còn thơm mùi gỗ. Khoảnh khắc tưởng như rất đỗi bình thường ấy, nhưng suốt hơn 30 năm cuộc đời, chị chưa từng dám nghĩ tới.

Ngay từ khi chào đời, chị Thiên đã kém may mắn hơn bạn bè cùng trang lứa. Chứng rối loạn di truyền đã cướp đi tiếng nói của chị, khiến thân hình mãi nhỏ bé, chậm lớn. Chị Thiên dường như bị bỏ quên giữa dòng đời và sống trong sự mặc cảm và bất lực với số phận.

Thương con, bố mẹ đành đưa chị xuống Làng trẻ SOS Thanh Hóa gửi gắm, hy vọng mong manh rằng, ở nơi ấy cuộc đời chị sẽ có một lối rẽ khác. Nhưng con đường phía trước vẫn còn nhiều gập ghềnh. Khi biết rung động, biết yêu thương như bao người phụ nữ khác, chị mang thai ngoài ý muốn với một chàng trai cùng tuổi. Mối duyên ấy rồi cũng không trọn vẹn vì nhiều lẽ, để lại chị lặng lẽ bước tiếp hành trình làm mẹ đơn thân trong những tháng ngày đầy thử thách.

Năm 2016, chị trở về quê sinh con, ôm con trong vòng tay run rẩy, nương tựa vào bố mẹ vốn cũng thuộc diện hộ nghèo của xã. Người bố chậm phát triển chiều cao, sức khỏe yếu; người em gái mắc chứng câm điếc bẩm sinh; cả gia đình trông chờ vào hai sào ruộng và đôi vai gầy gò của người mẹ. Khó khăn cứ chồng chất, đè nặng lên phận người vốn đã mong manh.

Năm 2018, chị xin ra ở riêng, mong bớt đi phần nào gánh nặng cho gia đình. Căn nhà tạm của hai mẹ con được họ hàng, xóm giềng chung tay dựng vội bằng vôi gạch, tranh tre rộng chừng 10 m². Mùa hè, cái nóng hầm hập từ mái hắt xuống khiến hai mẹ con nhiều lúc thở cũng thấy nặng nhọc. Đến mùa mưa, nước dột tứ phía, nền nhà ẩm ướt. Những đêm gió lớn, chị lại bế con chạy sang nhà bố mẹ trú nhờ. Tối đến, người phụ nữ ấy ôm con trong vòng tay run rẩy, lòng quặn thắt bởi cảm giác bất lực trước cảnh nghèo khó bủa vây.

Không muốn buông xuôi trước số phận, chị gửi con cho ông bà rồi lặn lội đi xin việc, mong kiếm một lối thoát cho cuộc sống. Thế nhưng, xã hội vốn không dễ dàng với một người phụ nữ không thể nói, thân hình lại nhỏ bé, yếu ớt. Sau nhiều lần gõ cửa trong lặng lẽ, chị xin mẹ ra Hà Nội bán tăm dạo, chắt chiu từng đồng lẻ để nuôi con. Cuộc mưu sinh nơi phố thị ấy mong manh, bấp bênh chẳng khác nào căn nhà tranh chật chội chị bỏ lại nơi quê nghèo.

Giữa những tháng ngày mưu sinh bấp bênh, có lúc tưởng chừng cuộc đời đã khép lại mọi lối đi với hai mẹ con chị. Thế nhưng, khi UBND xã triển khai chương trình "xóa nhà tạm, nhà dột nát" trên địa bàn, hai mẹ con chị lại may mắn là một trong hơn 600 hộ nghèo, hộ khó khăn được hỗ trợ xây dựng nơi ở mới.

Ngày cầm trên tay 20 triệu đồng từ Quỹ “Vì người nghèo” do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã và chính quyền địa phương trao tặng, cùng 60 triệu đồng hỗ trợ từ Ngân hàng TMCP Ngoại thương để dựng căn nhà mới, chị không kìm được nước mắt…

Tháng 5/2025, căn nhà rộng 40 m² dành cho chị chính thức được khởi công. Thấu hiểu khát khao có một mái ấm tử tế sau bao năm cơ cực, chính quyền từ xã đến thôn, cùng họ hàng, bà con lối xóm đã không quản nắng mưa, ngày đêm chung tay góp công, góp của để đẩy nhanh tiến độ xây dựng. Đến tháng 9/2025, căn nhà mới hoàn thành trong niềm sung sướng vỡ òa của chị.

Ôm chặt hai mẹ con chị Thiên trong căn nhà mới còn thơm mùi vôi vữa, bà Hà Thị Thu (mẹ chị Thiên) không giấu được xúc động. "Cả đời tôi chưa từng dám nghĩ con mình lại có ngày được ở trong một căn nhà khang trang, vững chãi như thế này. Đời tôi khổ, chỉ biết bất lực nhìn con chịu thiệt thòi mà không thể làm gì hơn. Nay cháu được Đảng, Nhà nước và bà con giúp đỡ cất được căn nhà che mưa, che nắng, có chỗ yên ổn nuôi con, làm mẹ như tôi… có nhắm mắt cũng thấy lòng nhẹ lại", bà Thiên nói.

Không chỉ riêng chị Thiên, vợ chồng anh Phạm Văn Đức, cùng thôn 10, cũng không giấu nổi những giọt nước mắt khi đứng giữa căn nhà mới rộng gần 80 m² còn thơm mùi gạch vữa. Xuất phát điểm thấp, gia đình anh Đức nhiều năm liền thuộc diện hộ "nghèo bền vững" của thôn. Anh Đức bươn chải đủ nghề, từ phụ hồ, bốc vác đến đào cây thuê, miễn có việc là làm để kiếm thêm đồng tiền trang trải cuộc sống. Thế nhưng, gánh nặng mưu sinh đè lên đôi vai người chồng trong gia đình có vợ thường xuyên đau ốm, hai con nhỏ khiến anh luôn sống trong cảnh "chưa ráo mồ hôi đã cạn tiền".

Suốt hàng chục năm, gia đình bốn người phải co mình trong căn nhà vỏn vẹn 20 m², xây bằng hồ vôi đã bong tróc, thủng dột tứ phía. Không gian chật chội, ẩm thấp khiến những đêm dài trở nên nặng nề hơn, khi hai vợ chồng chỉ biết lặng lẽ ôm nhau, nuốt nước mắt vào trong, tự hỏi bao giờ cuộc sống mới bớt nhọc nhằn.

Giữa lúc tưởng chừng đã chạm ngưỡng kiệt sức, một tia hy vọng ấm áp đã đến với gia đình anh từ Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát do xã triển khai. Khoản hỗ trợ 80 triệu đồng, gồm 20 triệu đồng từ Quỹ "Vì người nghèo" của xã và 60 triệu đồng do Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng Quốc gia trao tặng, với anh Đức không chỉ là tiền, mà còn là món quà vô giá - điều mà trước đây, ngay cả trong giấc mơ anh cũng chưa từng dám nghĩ tới.

"Chưa bao giờ tôi dám nghĩ cả nhà được sống trong ngôi nhà khang trang như thế này. Có nơi ở đàng hoàng, các con tôi có cơ hội để phát triển, vươn lên, không còn khổ như thế hệ bố mẹ. Tôi không biết nói gì hơn cả, chỉ biết gửi lời cảm ơn chân thành tới chính quyền, Mặt trận Tổ quốc cùng các nhà hảo tâm, anh em, họ hàng, bà con lối xóm đã quan tâm, giúp đỡ", anh Đức nghẹn ngào.

Khởi đầu của sự đổi thay

Theo bà Lê Thị Thúy, Phó Chủ tịch UBND xã Điền Quang, câu chuyện của chị Thiên hay gia đình anh Đức không phải là trường hợp cá biệt tại Điền Quang - xã miền núi còn nhiều khó khăn của tỉnh Thanh Hóa. Tuy nhiên, điều đáng trân trọng là ở nơi đây, những phận người yếu thế chưa bao giờ bị bỏ lại phía sau.

Chương trình hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo và các hộ khó khăn về nhà ở được xã xác định là nhiệm vụ mang ý nghĩa chính trị - xã hội sâu sắc. Ngay từ khi triển khai, Điền Quang đã thống nhất quan điểm: xóa nhà tạm, nhà dột nát không đơn thuần là hoàn thành chỉ tiêu, mà là trách nhiệm trực tiếp với đời sống người dân.

Là địa phương có số lượng nhà tạm, nhà dột nát nhiều nhất tỉnh Thanh Hóa với 650 hộ cần hỗ trợ (trong đó xây mới 365 hộ, sửa chữa 285 hộ), xã đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để tránh tình trạng chậm trễ, hình thức. Ban Chỉ đạo xã phân công cụ thể từng đồng chí trong Ban Thường vụ Đảng ủy, Ban Chấp hành Đảng bộ phụ trách từng thôn, từng nhóm hộ; ký cam kết tiến độ; thường xuyên kiểm tra, kịp thời tháo gỡ khó khăn ngay từ cơ sở.

Đối với các hộ đặc biệt yếu thế như người già neo đơn, người khuyết tật, những gia đình không đủ khả năng tự tổ chức xây dựng, chính quyền xã và Ban Phát triển thôn trực tiếp đứng ra liên hệ thợ, giám sát thi công, bảo đảm chất lượng và tiến độ. Chính sự vào cuộc sát sao, trách nhiệm ấy đã giúp chương trình không bị gián đoạn, không “đứt gánh” giữa chừng.

Với tinh thần quyết liệt và nhân văn đó, đến hết tháng 8/2025, xã Điền Quang đã hoàn thành 100% việc xóa nhà tạm, nhà dột nát cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ gia đình chính sách và hộ khó khăn về nhà ở trên địa bàn.

"Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát không chỉ góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, mà còn thắp lên niềm tin, khơi dậy khát vọng vươn lên trong những phận đời từng lầm lũi. Bởi đôi khi, một mái nhà vững chãi chính là điểm khởi đầu cho một cuộc đời mới", bà Lê Thị Thúy chia sẻ.

Không chỉ riêng xã Điền Quang, Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát đã lan tỏa mạnh mẽ trên khắp tỉnh Thanh Hóa. Với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, tỉnh Thanh Hóa đã hoàn thành chương trình với hơn 14.700 hộ khó khăn về nhà ở được hỗ trợ, đạt 100% kế hoạch và sớm hơn 12 ngày so với thời gian Chính phủ quy định (trước ngày 31/8/2025).

Hơn 1.600 tỷ đồng được huy động từ ngân sách nhà nước và nguồn xã hội hóa; hàng chục nghìn ngày công của bộ đội, đoàn viên, người dân; hàng vạn tấn xi măng từ doanh nghiệp - tất cả đã tạo nên một “chiến dịch an sinh” chưa từng có tiền lệ.