Người mở lối cho yến sào xứ Thanh

Gian truân nghề nuôi yến

Những ngày cuối năm, vùng cửa biển Hậu Lộc (cũ), tỉnh Thanh Hóa dường như chậm lại trong nhịp sinh hoạt thường ngày. Giữa không gian ấy, căn nhà yến của anh Nguyễn Văn Tú - một trong những người tiên phong phát triển nghề nuôi chim yến tại Thanh Hóa, vẫn sáng đèn từ sớm đến khuya. Từ căn nhà yến ba tầng khang trang ở xã Vạn Lộc (Thanh Hóa), tiếng ríu rít của đàn chim vang lên đều đặn, tạo nên âm thanh vừa lạ, vừa yên bình, khiến nhiều người đi qua không khỏi tò mò.

Ít ai biết rằng, phía sau những âm thanh yên bình ấy là một hành trình đầy gập ghềnh. Anh Tú đã phải đi qua những tháng ngày chật vật, đánh đổi bằng mồ hôi, nước mắt và không ít cú sốc lớn, có lúc giấc mơ ấy tưởng chừng phải dừng lại.

Sinh ra trong gia đình có hoàn cảnh khó khăn, anh Tú chỉ học hết lớp 9 rồi rời quê vào miền Nam làm công nhân. Trong những năm tháng mưu sinh nơi đất khách, một lần tình cờ, anh bắt gặp mô hình xây nhà dẫn dụ chim yến về làm tổ. Cơ duyên đưa anh đến nghề nuôi yến cũng bắt đầu từ đây.

Từ sự tò mò ban đầu của chàng trai trẻ trước mô hình nuôi không cần con giống, chỉ đầu tư cơ sở vật chất một lần nhưng có thể khai thác trong nhiều năm khiến anh khá hứng thú. Càng tìm hiểu, anh Tú càng bị cuốn hút bởi giá trị đặc biệt của tổ yến, một sản phẩm giàu dinh dưỡng, từng được xếp vào hàng sơn hào hải vị chỉ dành cho vua chúa thuở xưa.

Nghĩ là làm. Ngoài những giờ làm việc tại công ty, anh Tú tìm hiểu cách nuôi yến thông qua sách báo, tra cứu tài liệu và không ngại lặn lội đến các cơ sở nuôi yến thành công để học hỏi kinh nghiệm. Khi vốn hiểu biết đã đủ vững, năm 2010 anh quyết định trở về quê lập nghiệp. Đến năm 2014, sau thời gian dài khảo sát, đánh giá kỹ lưỡng địa hình, khí hậu và môi trường sinh thái, căn nhà yến đầu tiên của anh chính thức được dựng lên trên mảnh đất quê nhà.

Ngày đầu tiên bật hệ thống âm thanh dẫn dụ, từ khoảng không cao rộng, từng đàn chim yến sà xuống. Khoảnh khắc ấy khiến anh vừa hồi hộp, vừa vỡ òa trong niềm vui khó tả. Đó cũng là lúc anh Tú tin rằng mình đã lựa chọn đúng con đường để gắn bó lâu dài.

Thế nhưng, niềm vui chưa kịp trọn vẹn thì thử thách đã ập đến. Mùa đông miền Bắc với những đợt rét sâu, rét buốt kéo dài hoàn toàn khác xa khí hậu phương Nam. Cái lạnh khắc nghiệt khiến đàn chim yến dần suy kiệt, trong khi anh Tú lúng túng không biết phải giữ ấm ra sao và làm thế nào để bảo đảm nguồn thức ăn cho chim trong những ngày giá rét. Sự non nớt trong kinh nghiệm thực tế, lại không có người chỉ dẫn, đã đẩy anh Tú vào tình thế gần như "vỡ trận".

"Đàn chim đầu tiên gọi về được chừng 3.000 con, cả gia đình mừng đến rơi nước mắt. Thế nhưng, vào một ngày rét buốt, khi nhiệt độ xuống quá thấp, hai vợ chồng mở cửa kiểm tra thì chết lặng trước cảnh chim chết trắng cả sàn. Vợ tôi tiếc công, tiếc của, òa khóc vì không biết phải xoay xở thế nào, cũng chẳng biết bắt đầu lại từ đâu", anh Tú ngậm ngùi nhớ lại.

Sự việc ấy là cú sốc quá lớn đối với chàng trai trẻ đang hừng hực khí thế khởi nghiệp. Đã có lúc, ý nghĩ dừng lại thoáng qua trong đầu anh Tú. Thế nhưng, nhờ sự động viên, chia sẻ của người thân, bạn bè, anh tự nhủ không cho phép mình bỏ cuộc giữa chừng.

Một lần nữa, anh Tú lao vào nghiên cứu, lặn lội "cắp sách" đến các mô hình nuôi yến thành công ở nhiều tỉnh phía Bắc để học hỏi kinh nghiệm, đồng thời trực tiếp trao đổi, tham vấn kỹ thuật với các chuyên gia. Trên cơ sở đó, anh mạnh dạn thử nghiệm nhiều giải pháp như điều chỉnh hệ thống thông gió, lắp đặt thiết bị sưởi ấm, chủ động tạo nguồn côn trùng trong nhà yến khi mùa đông khan hiếm thức ăn… Mỗi thay đổi, mỗi tín hiệu tích cực khi áp dụng phương pháp mới đều được anh ghi chép cẩn thận, chắt lọc và đúc rút thành những "bí kíp" riêng cho mình.

Những nỗ lực bền bỉ ấy của chàng trai trẻ dần mang lại trái ngọt. Từ năm 2016, quy trình chăm sóc đàn yến của anh Tú đi vào ổn định, chim yến không còn chết rét, số lượng về trú ngụ tăng đều qua từng năm, mật độ tổ ngày càng dày. Đến nay, anh đã xây dựng được 2 căn nhà yến với khoảng 7.000 con tại Thanh Hóa; đồng thời tư vấn kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và liên kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm cho hơn 20 cơ sở nuôi yến trong tỉnh.

Theo anh Tú, khí hậu khắc nghiệt của Thanh Hóa vừa là thách thức, vừa là lợi thế nếu người nuôi đủ bản lĩnh và kỹ thuật để vượt qua. Trong điều kiện ấy, tổ yến hình thành có sợi to, dài và dai hơn. Khi chưng, sợi yến nở đều, bung đẹp, mềm nhưng không nhão, có màu trắng trong tự nhiên cùng mùi thơm đặc trưng.

Nhờ chất lượng ổn định, giá bán tổ yến luôn được duy trì ở mức 20-25 triệu đồng/kg đối với yến thô và khoảng 30-40 triệu đồng/kg đối với yến tinh. Nếu nắm vững kỹ thuật, bảo đảm được số lượng đàn yến, các hộ nuôi có thể thu về hàng trăm triệu đồng, thậm chí hàng tỷ đồng mỗi năm, tùy theo quy mô sản xuất.

Xây dựng thương hiệu yến sào xứ Thanh

Khi có nguồn cung nguyên liệu ổn định, năm 2017, anh Tú thành lập Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Yến sào xứ Thanh. Đồng thời với đó, anh đầu tư nhà xưởng, máy móc hiện đại để chế biến tổ yến thành nhiều sản phẩm như: yến chưng, tổ yến tinh chế, yến sợi xuất khẩu, cháo tổ yến, yến hũ nguyên chất… phục vụ nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng.

Đến nay, công ty đã đưa ra thị trường 12 dòng sản phẩm mang thương hiệu Yến sào xứ Thanh, trong đó có 2 sản phẩm chủ lực là yến thanh và đông dược vương. Sản phẩm không chỉ có mặt tại các kệ hàng trong tỉnh mà còn vươn ra nhiều tỉnh, thành trong cả nước.

Anh Tú cho rằng, xây dựng thương hiệu yến sào Thanh Hóa không chỉ là câu chuyện kinh doanh mà còn là khát vọng lâu dài. Vì vậy, từng khâu trong quá trình sản xuất luôn được đặt chất lượng lên hàng đầu. Toàn bộ nhà xưởng được kiểm soát nghiêm ngặt theo các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Công ty chú trọng đào tạo, nâng cao tay nghề cho đội ngũ công nhân làm tinh chế; đồng thời hoàn thiện các chứng nhận an toàn thực phẩm, HACCP, ISO 22000.

"Yến sào xứ Thanh tuân thủ nghiêm ngặt quy trình từ khâu chọn nguyên liệu đến sản xuất. 100% tổ yến nguyên chất, có kiểm chứng trực tiếp; ứng dụng công nghệ sấy lạnh, vi tách ẩm giúp giữ nguyên màu sắc, mùi vị, cấu trúc của tổ yến; không sử dụng phụ gia hay chất bảo quản, bảo đảm an toàn thực phẩm…", anh Tú khẳng định.

Không dừng lại ở thị trường trong nước, anh Tú đang ấp ủ kế hoạch đưa tổ yến xứ Thanh xuất khẩu, đặc biệt là sang thị trường Trung Quốc. Để hiện thực hóa mục tiêu này, doanh nghiệp đang tập trung đầu tư nâng cấp toàn bộ chuỗi sản xuất, chế biến, bảo đảm đáp ứng yêu cầu xuất khẩu; xây dựng hệ thống quản lý thông tin, truy xuất nguồn gốc sản phẩm từ nhà yến đến thành phẩm.

Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chuyên môn và cơ quan quản lý nhà nước để được cấp mã số nhà yến; tổ chức giám sát, lấy mẫu xét nghiệm các bệnh và chỉ tiêu an toàn thực phẩm; chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, dữ liệu phục vụ đăng ký doanh nghiệp xuất khẩu theo quy định.