Nằm ven sông Mã, xã Mường Luân, tỉnh Điện Biên được thiên nhiên ưu đãi cảnh quan hữu tình cùng kho tàng văn hóa dân tộc Thái phong phú. Những năm gần đây, thay vì chỉ dựa vào sản xuất nông nghiệp truyền thống, địa phương từng bước gắn phát triển văn hóa với du lịch cộng đồng, coi đây là hướng đi mới để tạo sinh kế, cải thiện thu nhập cho người dân.
Điểm dễ nhận thấy ở Mường Luân là không gian bản làng còn giữ được nếp nhà sàn truyền thống, nghề dệt thổ cẩm và các lễ hội mang đậm sắc màu văn hóa Thái. Những giá trị này đang được người dân khai thác thành sản phẩm du lịch trải nghiệm. Du khách đến Mường Luân có thể ở nhà sàn, thưởng thức ẩm thực địa phương, tham gia múa xòe, nghe khèn bè, tìm hiểu phong tục, tập quán sinh hoạt của đồng bào.
Toàn cảnh trung tâm xã Mường Luân với không gian bản làng ven sông Mã, cảnh quan nguyên nét miền núi, là nền tảng để phát triển du lịch văn hoá gắn với giảm nghèo bền vững. Ảnh: Hoàng Châu.
Gia đình Ông Lò Văn Khánh, Bản Na Ca, là một trong những hộ tham gia làm du lịch cộng đồng từ sớm. Ông chia sẻ: “Trước đây gia đình chỉ trông vào ruộng nương, thu nhập bấp bênh. Từ khi đón khách du lịch, nấu ăn, cho khách ở lưu trú, mỗi năm cũng có thêm nguồn thu nhập, cuộc sống đỡ vất vả hơn”.
Không chỉ dịch vụ lưu trú, ẩm thực dân tộc cũng trở thành “điểm nhấn” thu hút du khách. Các món ăn như cá nướng, xôi ngũ sắc, thịt trâu gác bếp, canh bon… được chế biến từ nguyên liệu sẵn có, vừa giữ hương vị truyền thống vừa tạo đầu ra cho nông sản địa phương. Nhiều phụ nữ trong xã Mường Luân tham gia nấu ăn, phục vụ du lịch, có thêm việc làm ngay tại bản.
Bên cạnh đó, nghề dệt thổ cẩm được khuyến khích khôi phục và phát triển. Sản phẩm khăn, váy, túi thổ cẩm không chỉ phục vụ sinh hoạt mà còn bán cho du khách làm quà lưu niệm. Nhờ vậy, lao động nhàn rỗi, nhất là phụ nữ trung niên, có thêm nguồn thu nhập ổn định.
Ông Nguyễn Trọng Huế, Chủ tịch UBND xã Mường Luân, tỉnh Điện Biên, nhận định: Phát triển du lịch gắn với văn hóa được xác định là một trong những giải pháp giảm nghèo phù hợp với điều kiện địa phương. Xã đã phối hợp với các ngành chức năng tổ chức tập huấn kỹ năng làm du lịch cộng đồng, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm; đồng thời vận động người dân giữ gìn cảnh quan, bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống.
“Chúng tôi không chạy theo du lịch ồ ạt mà chú trọng tính bền vững. Mỗi hộ tham gia đều phải gắn trách nhiệm bảo vệ môi trường, giữ gìn nếp sống văn hóa. Khi người dân có thu nhập từ chính giá trị văn hóa của mình, họ sẽ có ý thức gìn giữ tốt hơn.”- Ông Huế nói.
Du khách trải nghiệm ẩm thực truyền thống của đồng bào Thái tại Mường Luân, cùng nâng chén trong không gian nhà sàn, góp phần tạo sinh kế và tăng thu nhập cho người dân địa phương. Ảnh: Hoàng Châu.
Thực tế cho thấy, mô hình du lịch văn hóa ở Mường Luân tuy còn ở quy mô nhỏ nhưng đã tạo ra những chuyển biến tích cực. Một số hộ nghèo có thêm nguồn thu, từng bước vươn lên ổn định cuộc sống. Quan trọng hơn, người dân dần thay đổi tư duy, chủ động tham gia phát triển kinh tế, không còn trông chờ hoàn toàn vào hỗ trợ.
Trong bối cảnh nhiều địa phương miền núi còn loay hoay tìm hướng giảm nghèo hiệu quả, cách làm của Mường Luân cho thấy, nếu biết khai thác hợp lý tài nguyên văn hóa, du lịch hoàn toàn có thể trở thành “đòn bẩy” sinh kế. Gắn bảo tồn văn hóa với phát triển kinh tế không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn góp phần giữ gìn những giá trị truyền thống cho các thế hệ mai sau.
