Lượng mưa cao hơn 10-30%
Theo Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), dự báo năm 2025, lượng mưa tại vùng Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên cao hơn trung bình nhiều năm, từ 10-30%, đây là điều kiện thuận lợi để các hồ chứa thủy lợi tích nước phục vụ sản xuất nông nghiệp trong năm 2026.
Lượng nước tại hồ Sông Cái hiện đã đạt 197/219 triệu m3. Ảnh: Phương Chi.
Tính đến đầu tháng 10/2025, lượng nước trong các hồ chứa thủy lợi tại vùng Duyên hải Nam Trung bộ đạt từ 28-76% dung tích thiết kế. Hiện nay khu vực này mới bắt đầu bước vào mùa mưa lũ, nên dự báo đến cuối mùa mưa các hồ chứa trong vùng tích nước đạt từ 88-100% dung tích.
Còn tại khu vực Tây Nguyên, hiện đang trong mùa mưa, nguồn nước trong các hồ chứa trên địa bàn trung bình đạt 83% dung tích thiết kế, cao hơn khoảng 13% so với cùng kỳ nhiều năm, riêng các hồ vừa và nhỏ hiện cơ bản đã đầy nước. Dự báo, lượng mưa trong tháng 10 và 11/2025 tương đương hoặc cao hơn so với mọi năm. Do vậy, khi kết thúc mùa mưa các hồ sẽ tích nước đạt dung tích thiết kế, đảm bảo nguồn nước sản xuất vụ đông xuân.
Theo nhận định của Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi, tại vùng Duyên hải Nam Trung bộ, vụ đông xuân nguồn nước cơ bản đáp ứng nhu cầu sản xuất, chỉ có một số khu vực có khả năng thiếu nước, xâm nhập mặn cục bộ do phụ thuộc nguồn nước từ vận hành của các hệ thống thủy điện thuộc lưu vực Vu Gia - Thu Bồn (Đà Nẵng) và La Ngà (Lâm Đồng). Còn trong vụ hè thu, nguy cơ có thể xảy ra hạn hán, thiếu nước tại một số vùng cuối kênh hệ thống thủy lợi Đồng Cam (tỉnh Đắk Lắk), các hồ chứa nhỏ tỉnh Quảng Ngãi, Gia Lai và Khánh Hòa.
Hồ Tân Giang (tỉnh Khánh Hòa) điều tiết nước qua tràn. Ảnh: Phương Chi.
Để bảo đảm nguồn nước phục vụ sản xuất cho cả năm 2026, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi đề nghị các địa phương trong vùng xây dựng kế hoạch sản xuất, phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn mùa khô năm 2026 phù hợp với thông tin dự báo khí tượng, thủy văn, hạn hán, thiếu nước, bảo đảm cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh.
Đồng thời, phối hợp với các đơn vị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường thực hiện dự báo nguồn nước, tình hình hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn để cung cấp thông tin vận hành thực tế, tiếp nhận thông tin dự báo hỗ trợ điều hành cấp nước tại địa phương.
“Các địa phương cần đẩy nhanh số hoá, chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp và thuỷ lợi, triển khai thuê dịch vụ đo đạc, giám sát nguồn nước tại các công trình thủy lợi; xây dựng các bộ cơ sở dữ liệu có liên quan về thủy lợi và sản xuất phục vụ công tác quản lý ngành nói chung và quản lý phòng chống hạn hán, thiếu nước nói riêng”, lãnh đạo Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi nhấn mạnh và đề nghị các địa phương cần điều chỉnh lịch thời vụ gieo trồng linh hoạt theo thông tin dự báo nguồn nước, đảm bảo tiết kiệm nước và giảm thiệt hại do thiếu nước, hạn hán gây ra.
Địa phương không chủ quan
Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai cho biết, theo kế hoạch, vụ đông xuân 2025-2026, toàn tỉnh xuống giống khoảng 74.000 ha lúa và 55.200 ha ngô, khoai lang, sắn, mía, rau các loại.
Các địa phương vùng Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên xuống giống tập trung và lựa chọn giống ngắn ngày để tiết kiệm nước tưới. Ảnh: Phương Chi.
Để đảm bảo nước tưới cho các loại cây trồng nhất là diện tích lúa, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ đạo các địa phương chỉ gieo trồng lúa ở những chân đất có đủ điều kiện về công trình thủy lợi. “Các địa phương tuyệt đối không gieo trồng diện tích ngoài kế hoạch, những diện tích không có nguồn nước đảm bảo, đồng thời sử dụng các giống lúa có thời gian sinh trưởng thích hợp, ưu tiên sử dụng các giống lúa trung và ngắn ngày”, bà Nguyễn Thị Tố Trân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai nói.
Theo bà Nguyễn Thị Tố Trân, đối với những vùng không đủ nguồn nước tưới, những vùng thường bị mất trắng trong các vụ trước do thiếu nước, địa phương sẽ chuyển sang gieo trồng cây trồng ngắn ngày khác như khoai lang, rau màu, đậu, đỗ… đồng thời tổ chức quản lý chặt chẽ nguồn nước, vận hành hợp lý các công trình, điều tiết nước theo từng giai đoạn phù hợp với yêu cầu cây trồng. Xây dựng, bổ sung, cập nhật phương án phòng chống hạn cho từng vụ, từng xứ đồng...
Còn tại tỉnh Khánh Hòa, dự kiến năm 2026 tổng diện tích gieo trồng toàn tỉnh khoảng 152.579 ha, trong đó, cây lúa 89.300 ha, ngô 16.100 ha, rau các loại là 12.600 ha, đậu các loại 4.450 ha, mía 10.000 ha, lạc 1.030 ha…
Theo Công ty TNHH MTV KTCTTL Ninh Thuận, hiện đơn vị đang quản lý 24 hồ chứa, với tổng dung tích thiết kế trên 502 triệu m3 nước và phụ trách tưới cho toàn bộ diện tích các địa phương phía Nam tỉnh Ninh Thuận cũ. Tính đến ngày 16/10, lượng nước trong hồ đạt trên 340 triệu m3, bằng 60% dung tích thiết kế và cao hơn nhiều so với cùng kỳ nhiều năm. Theo lãnh đạo công ty, hiện nay đơn vị vừa phục vụ nước tưới vụ mùa, vừa thực hiện tích nước phục vụ sản xuất nông nghiệp năm 2026.
Hiện 24 hồ chứa do Công ty TNHH MTV KTCTTL Ninh Thuận quản lý lượng nước trong hồ đạt trên 340 triệu m3, bằng 60% dung tích thiết kế. Ảnh: Phương Chi.
Những năm qua, các địa phương phía Nam tỉnh bị thiếu nước tưới cục bộ tại những vùng không có hệ thống thủy lợi, vùng cuối kênh. Do vậy, để đảm bảo thắng lợi sản xuất, Sở Nông nghiệp và Môi trường Khánh Hòa sẽ quán triệt đến từng địa phương không sản xuất diện tích vượt quá năng lực của các công trình thủy lợi, tiếp tục chuyển đổi mùa vụ và cơ cấu cây trồng tại những nơi có khả năng thiếu nước tưới (dự kiến năm 2026 toàn tỉnh chuyển đổi 800 ha đất lúa sang cây trồng cạn).
“Địa phương tăng cường sử dụng giống ngắn ngày có thời gian sinh trưởng dưới 100 ngày, giống lúa thuần có năng suất cao, chất lượng tốt, chịu hạn, kháng sâu bệnh để rút ngắn thời vụ để hạn chế ảnh hưởng do hạn hán, mưa lũ vào cuối vụ và nhằm tăng hiệu quả trên đơn vị diện tích sản xuất”, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Khánh Hòa nói.
Theo kế hoạch, năm 2026 toàn vùng miền Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên sản xuất lúa với diện tích 785,4 nghìn ha, trong đó vụ đông xuân xuống giống gần 331 nghìn ha, hè thu 312 nghìn ha, vụ mùa 142 nghìn ha; cây trồng hàng năm toàn vùng gieo trồng gần 954 nghìn ha.
