Người dân ‘não ruột’ vì keo gãy trắng sau bão

Trắng tay sau một đêm bão

Tại xã Nghĩa Lộc, tỉnh Nghệ An, những sườn đồi từng phủ xanh keo giờ trơ gốc, cây gãy đổ như một bãi chiến trường. Diện tích chưa đến tuổi khai thác nằm sâu, đường vào khó khăn khiến việc thu dọn, vận chuyển gần như bất khả thi.

Ông Lại Văn Dương, Phó Chủ tịch UBND xã Nghĩa Lộc, cho biết toàn xã có khoảng 2.500 ha keo thì bão số 10 làm đổ hơn 2.200 ha; nhiều khu vực bị cô lập, người dân phải khiêng, vác từng cây ra đường chính để bán lẻ.

Ông Trần Văn Tân, thôn 7, xã Quỳnh Sơn, đau xót nhìn 7 ha keo chưa đầy 3 năm tuổi bị gãy đổ mất hơn 90%. “Mỗi ha đầu tư khoảng gần 20 triệu đồng, cả vườn ngót nghét 140 triệu. Gia đình kỳ vọng tới kỳ thu hoạch sẽ có lời, nhưng chưa kịp thu về đồng nào đã bị bão quật sạch”, ông Tân nói. Ông và nhiều hộ khác đang thuê người chặt dọn, tận dụng phần còn bán được để gỡ gạc lại chút vốn.

Ông Hồ Phan Long, Chủ tịch UBND xã Quỳnh Sơn, cho biết, sau bão số 5 thiệt hại chưa nhiều, nhưng đến bão số 10 thì nhiều diện tích keo, bạch đàn gãy đổ tới 80-90%.

Tình trạng tương tự lan rộng ở các xã Quỳ Hợp, Tam Hợp, Mường Chọng, Mường Ham, Châu Hồng, Châu Lộc… Nhiều hộ như ông Nguyễn Văn Thanh (xã Mường Ham) có 10 ha keo hơn 3 năm tuổi bị gãy hơn 70% do đường sá không thuận lợi nên tạm để đó, chưa thu dọn. Ông Thanh cho rằng có thể phải tìm cây trồng khác thích ứng hơn cho vùng đất này.

Tại xã Quỳnh Thắng, theo thống kê của UBND xã, diện tích keo gãy, đổ lên đến hàng trăm ha. Ông Nguyễn Văn Ơn, ở thôn 6 trồng gần 8 ha keo mới 2-3 năm đã đổ toàn bộ, bán tháo được khoảng 180 triệu đồng nhưng không đủ để bù chi phí giống và công chăm sóc đã bỏ ra.

Ông Hàn Văn Tuấn ở thôn 7 mất trắng 10 ha, vì đường vào rừng xa, xe không vào được để thu gom, tận dụng nên đành đốt, trồng lại từ đầu. Ông Nguyễn Quốc Quân ở thôn 3 may mắn hơn thu được 120 triệu đồng từ 4 ha cây đổ, dù con số quá thấp so với chi phí bỏ ra.

Gượng dậy - cần hỗ trợ thiết thực

Theo Chi cục Kiểm lâm Nghệ An, toàn tỉnh này có hơn 7.000 ha keo từ 3-7 năm tuổi bị gãy đổ; phần lớn là keo 3-4 năm tuổi nên giá trị thấp, khó tiêu thụ. Thương lái hiện chỉ mua ở nơi dễ tiếp cận và ưu tiên keo trên 4 năm tuổi; keo dưới 3 năm hầu như không có người mua do chi phí vận chuyển cao và chất lượng chưa đạt.

Ông Phan Hồng Tiến, Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đô Lương, cho biết trong tổng số 1.500 ha rừng trồng của đơn vị, hơn 1.300 ha bị đổ gãy; việc thuê nhân công thu gom gặp khó do cả vùng đều thiệt hại.

Trong vài năm gần đây, keo là nguồn thu chủ lực bởi dễ trồng, ít chi phí và đầu ra tương đối ổn định. Giờ đây, nhiều hộ đứng trước nguy cơ mất trắng ngay trước kỳ thu hoạch. Không chỉ thiệt hại về gỗ, mà đó là vốn, là công chăm sóc, là kế hoạch kinh tế và sinh kế của hàng nghìn hộ nông dân vùng trung du, miền núi Nghệ An.

Để giúp người dân sớm khôi phục sản xuất, cần những giải pháp đồng bộ và kịp thời. Trước mắt, chính quyền địa phương cần hỗ trợ hướng dẫn thu dọn an toàn, tổ chức thu mua tập trung ở những điểm dễ tiếp cận để giảm chi phí vận chuyển cho dân.

Hơn nữa, cần kích hoạt kênh hỗ trợ giống, phân bón và kỹ thuật tái canh để bà con chuẩn bị trồng lại khi điều kiện thời tiết cho phép. Chính sách tín dụng ưu đãi, hỗ trợ lãi suất hoặc cho vay tái sản xuất sẽ là cứu cánh giúp nhiều hộ có thể kéo lại vốn.

Về lâu dài, cần tái xét cơ cấu cây trồng như khuyến khích trồng xen, trồng các loài cây bản địa, cây đa dạng sinh học để giảm rủi ro mất trắng khi gặp bão. Đồng thời cần tính toán phương án phát triển đường giao thông nội đồng; kết nối thị trường, tạo chuỗi thu mua ổn định cho sản phẩm lớn tuổi. Các cơ quan chuyên môn nên phối hợp nghiên cứu mô hình rừng trồng bền vững, tăng cường kỹ thuật bảo vệ đất, chống xói mòn sau bão.

Khi rừng keo còn nằm ngổn ngang trên những sườn đồi, ngoài những lời động viên, người dân cần hơn cả là nguồn vốn, giống, kỹ thuật và đầu ra ổn định. Nếu chính quyền và các cơ quan chức năng vào cuộc quyết liệt, với chính sách cụ thể và kịp thời, bà con sẽ có cơ hội phục hồi sản xuất, sớm gieo lại màu xanh trên mảnh đất trung du, miền núi Nghệ An.