Ngoài Việt Nam, quả vải được trồng ở đâu trên thế giới?

* Xin cho biết thông tin về quả vải trên thế giới và ở Việt Nam. Giá trị dinh dưỡng và y học của quả vải?

Bạn Lê Quang Hoà (huyện Lục Ngạn, Bắc Giang)

Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia thì vải được trồng nhiều tại miền nam Trung Quốc cũng như ở khu vực Đông Nam Á, Ấn Độ, miền nam Nhật Bản và gần đây là tại Florida và Hawaii (Hoa Kỳ) cũng như các khu vực ẩm ướt thuộc miền đông Australia.

Vải cần có khí hậu nóng vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới không có sương giá hoặc chỉ có mùa đông rét nhẹ với nhiệt độ không xuống dưới -4°C và với mùa hè nóng bức, nhiều mưa và độ ẩm cao. Nó phát triển tốt trên các loại đất thoát nước tốt, hơi chua và giàu chất hữu cơ (chất mùn). Có nhiều giống cây trồng, với các giống chín sớm thích hợp với khí hậu nóng hơn còn các giống chín muộn thích hợp với khí hậu mát hơn. Ở một vài nơi người ta còn trồng vải làm cây cảnh.

Quả vải nói chung được bán để ăn tươi tại các chợ trong các nước trồng vải (trong những năm gần đây nó cũng được bán rộng rãi tại các siêu thị phương Tây). Vỏ quả màu đỏ chuyển thành nâu sẫm khi quả được vận chuyển bằng các phương tiện đông lạnh, nhưng mùi vị gần như không bị ảnh hưởng. Dưới dạng đóng hộp nó được bầy bán quanh năm.

Tài liệu ở Trung Quốc cho rằng cây vải có từ thời nhà Đường, nó là loại quả ưa thích của Dương Quý Phi, người thiếp yêu của hoàng đế Đường Minh Hoàng.

Người Quảng Đông cho rằng "ăn một quả vải bằng giữ ba ngọn đuốc trong người" (nhất đạm lệ chi tam bả hỏa). Điều này muốn nói đến thuộc tính dương (nóng) của loại quả này. Ăn quá nhiều vải làm khô môi và có thể gây chảy máu cam ở một số người, cũng như có thể gây ra mụn nhọt hay loét miệng. Ngược lại, loại quả từ cây có quan hệ họ hàng là nhãn lại được coi là có các tính chất bổ dưỡng.

Giống vải được ưa chuộng nhất ở Việt Nam là vải thiều trồng tại khu vực huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương. Tuy nhiên, vải được trồng nhiều nhất ở huyện Lục Ngạn, và vài huyện khác ở tỉnh Bắc Giang. Quả vải tại vùng Thanh Hà thông thường có hương vị thơm và ngọt hơn vải được trồng ở các khu vực khác (mặc dù cũng lấy giống từ đây). Một giống vải khác chín sớm hơn, có tên gọi dân gian là "vải tu hú", có hạt to hơn và vị chua hơn so với vải thiều. Nguyên do có tên gọi như vậy có lẽ là vì gắn liền với sự trở lại của một loài chim di cư là chim tu hú.

Ngoài thành phần nước, vải chủ yếu là đường bột (carbohydrat). Trong cơm vải chứa 66% đường glucose, 5% đường saccharose, tổng lượng đường tới trên 70% . Vải trong phần ăn được khá ít chất xơ. Vải là nguồn phong phú của nhiều loại vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin C. Một quả vải cung cấp khoảng 8% lượng vitamin C lượng cần thiết hàng ngày. Quả vải có chứa một lượng lớn đồng. Lượng đồng quá lớn (khi ăn quá nhiều) sẽ ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. Vải chứa khá nhiều kali, một khoáng chất giúp cải thiện sức khoẻ của hệ tim mạch.

Vải còn chứa nhiều chất chống oxy hóa, nhất là chất chống oxy hóa polyphenol, bao gồm Epicatechin (cải thiện sức khoẻ tim mạch); Rutin (giúp bảo vệ chống lại các bệnh mãn tính như ung thư, tiểu đường và bệnh tim).

Các nghiên cứu trên động vật chỉ ra rằng chiết xuất vải thiều có thể giúp chống lại ung thư gan. Vải được nhiều người biết đến ngoài tác dụng bồi bổ sức khoẻ ra, còn có thể dùng để chữa các bệnh ngoại khoa như khối u, lao hạch, đinh nhọt, chấn thương chảy máu… Vải có tính ấm, bồi bổ cho hệ tiêu hóa, có thể giảm trào ngược, là món ăn tốt cho người bệnh bị nôn oẹ mang tính trào ngược. Theo nghiên cứu của các chuyên gia Trung Quốc thì quả vải thiều chứa chất flavonoid, có tác dụng rất tốt trong việc phòng ngừa nguy cơ ung thư vú ở phụ nữ.