Mùa lũ lụt không chỉ mang theo nỗi lo về mùa màng và tài sản, mà còn kéo theo nhiều nguy cơ đối với sức khỏe con người, đặc biệt là các bệnh ngoài da. Khi nước ngập kéo dài, môi trường trở nên ô nhiễm nghiêm trọng do rác thải, xác động vật, chất thải sinh hoạt và hóa chất hòa tan trong nước.
Đây là điều kiện thuận lợi cho các loại vi khuẩn, nấm mốc, ký sinh trùng sinh sôi, gây ra hàng loạt bệnh lý về da liễu. Những người phải ngâm mình lâu trong nước, như lực lượng cứu hộ, người dân dọn dẹp sau bão hay những hộ dân ở vùng thấp trũng, là nhóm dễ bị tổn thương nhất.
Mùa lũ lụt thường kéo theo các bệnh viêm da trong cộng đồng.
Một trong những bệnh phổ biến nhất trong mùa lũ lụt là viêm da do tiếp xúc với nước bẩn. Khi da tiếp xúc với nguồn nước bị ô nhiễm trong thời gian dài, lớp bảo vệ tự nhiên của da bị phá vỡ, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm xâm nhập.
Người bệnh thường có biểu hiện ngứa, nổi mẩn đỏ, rát bỏng, sưng nhẹ, thậm chí nổi mụn nước li ti hoặc loét trợt. Nếu không điều trị kịp thời, vùng da tổn thương có thể bị bội nhiễm, gây chảy mủ, sưng đau, lan rộng sang các vùng khác. Đặc biệt, những người có sẵn bệnh da mãn tính như chàm (eczema) hoặc viêm da tiết bã sẽ dễ tái phát và nặng hơn khi ngâm nước lũ.
Nấm da (hắc lào, nấm kẽ, nấm móng) cũng là nhóm bệnh phổ biến trong giai đoạn này. Môi trường ẩm ướt, bí bách và thiếu vệ sinh là điều kiện lý tưởng cho nấm phát triển. Biểu hiện thường gặp là ngứa rát, bong vảy, nứt da ở kẽ ngón tay, ngón chân, hoặc nổi mảng tròn viền đỏ ở thân người.
Đặc biệt, bệnh nấm kẽ chân (thường gọi là “nước ăn chân”) xuất hiện nhiều ở người phải lội nước lâu. Da bàn chân bị trắng, nhăn nheo, mềm nhũn, sau đó nứt rớm dịch, rất đau rát khi đi lại. Nếu không được giữ khô và bôi thuốc kháng nấm phù hợp, bệnh sẽ kéo dài dai dẳng và dễ tái phát.
Một bệnh khác rất đáng lo là nhiễm trùng mô tế bào (cellulitis). Đây là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính ở da và mô dưới da, thường do vi khuẩn Streptococcus hoặc Staphylococcus aureus gây ra. Vết trầy xước nhỏ khi lội nước bẩn có thể trở thành “cửa ngõ” cho vi khuẩn xâm nhập, gây viêm sưng đỏ, đau nhức, nóng rát tại chỗ. Nếu bệnh tiến triển nặng, người bệnh có thể sốt cao, nổi hạch, thậm chí nhiễm khuẩn huyết.
Với những người mắc bệnh mãn tính như tiểu đường, sức đề kháng yếu, nguy cơ hoại tử da và biến chứng nguy hiểm càng cao. Vì vậy, bất kỳ vết thương nhỏ nào trong mùa lũ cũng cần được xử lý sạch và che chắn cẩn thận.
Không thể không nhắc đến bệnh ghẻ, một dạng nhiễm ký sinh trùng do con ghẻ cái (Sarcoptes scabiei) gây ra. Trong điều kiện vệ sinh kém, nhiều người cùng ở chật chội, ghẻ dễ lây lan mạnh qua tiếp xúc da hoặc dùng chung quần áo, chăn màn.
Người mắc ghẻ thường bị ngứa dữ dội, nhất là ban đêm, trên da xuất hiện các mụn nước nhỏ, đường hầm li ti ở kẽ tay, cổ tay, bụng hoặc vùng bẹn. Nếu gãi nhiều, da bị trầy xước và dễ bội nhiễm mủ. Việc điều trị cần kết hợp bôi thuốc diệt ghẻ, giặt sạch quần áo, chăn màn, phơi nắng để diệt ký sinh trùng còn sót lại.
Ngoài ra, trong mùa lũ lụt còn xuất hiện viêm nang lông, mụn mủ, nhọt, do tuyến mồ hôi và lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi bẩn và vi khuẩn. Người bị bệnh có thể thấy da sần sùi, nổi mụn đỏ, đau nhức, đặc biệt ở vùng lưng, mông, cổ hoặc bắp tay. Với trẻ nhỏ và người cao tuổi, da mỏng, yếu, càng dễ bị kích ứng và tổn thương nặng hơn.
Có những biểu hiện trên da mùa lũ lụt cần hết sức lưu ý và nên đi khám sớm. Thứ nhất, da sưng đỏ, đau, nóng rát, có cảm giác lan rộng. Thứ hai, mụn nước, mụn mủ xuất hiện dày đặc, có dịch vàng hoặc mùi hôi. Thứ ba, ngứa ngáy dữ dội kéo dài, nhất là ban đêm, kèm bong vảy hoặc rỉ dịch. Thứ tư, da bị loét sâu, thâm đen hoặc xuất hiện những mảng da hoại tử. Bởi lẽ, các triệu chứng ất cho thấy tổn thương da đã chuyển nặng hoặc có nguy cơ nhiễm trùng toàn thân. Việc tự điều trị bằng thuốc dân gian hoặc bôi thuốc không rõ nguồn gốc có thể khiến bệnh nặng thêm, làm chậm quá trình hồi phục.
Làm gì để bảo vệ da trong mùa lũ? Trước hết, hạn chế ngâm mình lâu trong nước lũ. Nếu buộc phải làm việc trong môi trường nước ngập, nên mang ủng cao su, găng tay không thấm nước và quần áo bảo hộ dài tay. Sau khi rời khỏi vùng nước, cần rửa sạch toàn thân bằng nước sạch và xà phòng diệt khuẩn.
Hãy giữ da khô ráo và sạch sẽ và chăm sóc các vết thương nhỏ. Nếu da bị xước, cần rửa ngay bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ như povidone-iodine, sau đó băng lại bằng gạc sạch. Không để vết thương hở tiếp xúc với nước lũ. Đồng thời, không dùng lại quần áo, giày dép ẩm ướt. Tất cả cần được giặt sạch, phơi nắng kỹ. Vải và giày da dễ nấm mốc nên phải thay hoặc sấy khô hoàn toàn.
Để tăng cường sức đề kháng cho da mùa lũ lụt, nên uống nhiều nước, ăn thực phẩm giàu vitamin A, C, E giúp da khỏe mạnh, nhanh hồi phục. Ngủ đủ giấc và tránh stress kéo dài, vì căng thẳng cũng ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của da.
Hãy nhớ rằng, hành động gãi có thể làm rách da và tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Thay vào đó, có thể dùng dung dịch làm dịu da, hoặc hỏi ý kiến bác sĩ để dùng thuốc kháng histamin giảm ngứa. Sau khi lũ lụt rút đi, cần thu dọn rác, phun thuốc khử trùng, tránh để nước đọng quanh nhà vì đây là nơi trú ngụ của côn trùng và vi khuẩn.
