Làm thủy lợi, đừng để dân chờ nhà nước

Rất mừng là trong những năm qua, cả nước xuất hiện rất nhiều mô hình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng sáng tạo, hiệu quả do doanh nghiệp, các tổ chức và cá nhân thực hiện.

Báo NNVN có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Tỉnh – Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi (Bộ NN-PTNT) về vấn đề này.

Ông Nguyễn Văn Tỉnh, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi

Cần 100.000 tỷ đồng đầu tư thủy lợi nội đồng

Thưa ông, thủy lợi nội đồng là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng của mạng lưới thủy lợi. Nhưng ở nhiều địa phương, các công trình này đã “già nua” và xuống cấp. Việc dẫn nước vào đồng ruộng trở nên khó khăn, gây lãng phí tài nguyên nước?

Điều đó không sai. Ở nước ta, các công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng phần lớn là do địa phương và người dân tự đầu tư xây dựng. Nhiều công trình đã xây dựng từ nhiều năm, không có thiết kế, không có kinh phí tu sửa thường xuyên, vì vậy đa phần đã xuống cấp nghiêm trọng.

Trong điều kiện tái cơ cấu nông nghiệp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tập trung ruộng đất, xây dựng cánh đồng mẫu lớn đòi hỏi cơ sở hạ tầng thủy lợi nội đồng bắt buộc phải chuyển đổi, nâng cấp phù hợp để đáp ứng yêu cầu của ngành nông nghiệp. Cơ sở hạ tầng thủy lợi nội đồng hiện nay chưa đáp ứng yêu cầu sản xuất nông nghiệp theo quy trình tiên tiến hoặc thay đổi cơ cấu cây trồng

Vậy để hoàn thiện thủy lợi nội đồng trên cả nước, cần bao nhiêu tiền để đầu tư công trình, thưa ông?

Theo tổng hợp nhu cầu kinh phí của các địa phương, tổng kinh phí đầu tư xây dựng hoàn thiện hệ thống thủy lợi nội đồng cần rất nhiều, khoảng trên 100.000 tỷ đồng.

Đây chắc chắn là số tiền quá lớn và ngân khố quốc gia không thể gánh vác được. Vậy ngành thủy lợi sẽ giải bàn toán đầu tư hóc búa này thế nào?

Thực tế, bài toán này đã được thực tiễn giải đáp thông qua những mô hình cụ thể. Vấn đề là chúng ta làm sao để tạo nên làn sóng xã hội hóa công tác phát triển thủy lợi nội đồng rộng khắp trong dân.

Tôi lấy ví dụ, thời gian qua, sự tham gia của doanh nghiệp trong ứng dụng công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước ngày càng nhiều, đạt được những thành công rõ rệt. Điển hình có thể kể đến như các tập đoàn TH True Milk (tưới cho cỏ, ngô phục vụ sản xuất thức ăn thô xanh trên diện tích hàng ngàn héc ta để nuôi bò sữa ), Hoàng Anh Gia Lai (tưới cho nhiều loại cây trồng khác nhau như cao su, cỏ, xoài, thanh long, ớt, chuối…).

Bên cạnh các doanh nghiệp lớn, ngày càng nhiều doanh nghiệp nông nghiệp vừa và nhỏ, HTX nông nghiệp ở nhiều tỉnh, thành phố, đã tự bỏ tiền cải tạo, đầu tư mới hệ thống kênh mương, trạm bơm để phục vụ sản xuất nông nghiệp tốt hơn.

Cần phải tuyên truyền sâu rộng các nội dung của Luật Thủy lợi và các văn bản hướng dẫn Luật Thủy lợi tới các cấp chính quyền, cơ quan quản lý chuyên ngành thủy lợi, đơn vị khai thác công trình thủy lợi và đặc biệt xuống tận các tổ chức thủy lợi cơ sở và người dân.

Vấn đề mấu chốt ở đây là phải lan tỏa được phong trào toàn dân tham gia làm thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng từ các điển hình này. Không để người dân có tâm lý chông chờ vào “miếng bánh ngân sách của nhà nước”.

Kiên cố hóa kênh mương nội đồng

Hầu hết các mô hình mà ông nói ở trên đều do doanh nghiệp, HTX và các cá nhân thực hiện. Còn các địa phương, sự đầu tư cho các công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng ra sao?

Rất nhiều địa phương đã có cách làm hay và sáng tạo trong công tác phát triển thủy lợi nội đồng. Ví dụ, tỉnh Lâm Đồng đã ban hành chính sách hỗ trợ nhóm hộ gia đình, tổ hợp tác, hợp tác xã, trang trại thực hiện xây dựng ao hồ nhỏ để cung cấp nước tưới cho cây trồng cạn. Người dân đã tự thực hiện đào ao hồ nhỏ tạo nguồn nước và trang bị máy bơm, đường ống tưới để tự bơm tưới cho khoảng 100.000ha gồm rau hoa, cây công nghiệp… trong đó khoảng 30.000ha diện tích rau hoa được áp dụng công nghệ tưới tiên tiến tiết kiệm nước.

Một số tỉnh cũng đã ban hành chính sách hỗ trợ hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn, trong đó có hỗ trợ kiên cố hóa kênh mương, hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước như Nghệ An, Hà Tĩnh, Ninh Thuận, Sơn La, Tuyên Quang, Đăk Nông…

Một số tỉnh khu vực đồng bằng sông Cửu Long (An Giang, Đồng Tháp…) thực hiện triển khai tốt đề án phát triển trạm bơm điện vừa và nhỏ. Giai đoạn 2009 - 2015, khu vực ĐBSCL đã xây dựng thêm 1.474 trạm, nâng tổng số các trạm bơm điện là 3.534 trạm, phục vụ tưới tiêu được 431.312ha;

Để khuyến khích phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng, Chính phủ đã ban hành Nghị định 77/2018/NĐ-CP ngày 16/5/2018 quy định hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội động và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, Nghị định 57/2018/NĐ-CP ngày 17/4/2018 cơ chế chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp nông thôn…

Vì vậy, để hoàn thiện thủy lợi nội đồng có thể áp dụng phương thức canh tác tiên tiến, tiết kiệm nước, đáp ứng phục vụ chuyển đổi cơ cấu cây trồng và nâng cao hiệu quả công trình thủy lợi.

Xin cảm ơn ông!