Để thực hiện tiêu chí về môi trường trong xây dựng nông thôn mới nhất là việc xử lý rác thải nông thôn đang là vấn đề được đặt ra. Trong khi đó việc xây dựng các khu xử lý rác thải tập trung chưa thể thực hiện được thì việc xây dựng mô hình lò đốt rác mini tại hộ gia đình lại mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần bảo vệ môi trường và đảm bảo sức khỏe người dân.

Trước đây, việc thu gom rác trên địa bàn xã còn gặp rất nhiều khó khăn dân cư thưa. Mặt khác, cũng do thói quen sinh hoạt, phần lớn rác thải của các hộ trên địa bàn xã Kim Lập (Kim Bôi) không được xử lý, chủ yếu vứt xuống mương, thải ra ngoài đường... gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Để có giải pháp về vấn đề này, năm 2020, Hội Nông dân xã Kim Lập đã tuyên truyền, vận động người dân xây dựng lò đốt rác mini tại hộ gia đình để thu gom, xử lý, hạn chế rác thải phát sinh ra môi trường và cho kết quả khả quan.

Theo tính toán, các lò đốt rác mini xây bằng gạch, cao khoảng 1,2 m, rộng 1 m; phía trong, cách 1/3 chiều cao thân lò được gắn những thanh sắt đan vào nhau để đổ rác lên trên, tổng chi phí xây 1 lò đốt khoảng 300 nghìn đồng, tùy lượng rác mà xây lò, không nhất thiết hộ nào cũng xây, mà có thể 2 - 3 hộ ở gần nhau xây một chiếc, sử dụng chung; rác thải được phân loại, sau đó bỏ vào lò từ 3 - 5 ngày đốt một lần. Xóm Muôn là một trong những xóm có nhiều lò đốt rác thải mini nhất với 150 lò đốt rác mini.

Bà Bùi Thị Lức, xóm Muôn chia sẻ: Khi chưa có lò đốt rác, mỗi ngày đi chợ về, các túi nilon đựng thức ăn tôi thường tiện tay vứt ra vườn hoặc để ra ngoài mương. Từ khi xã vận động để xây lò đốt rác thải mini, xóm tôi là không còn tình trạng vứt rác bừa bãi, nhà cửa sạch sẽ, tro đốt rác và phụ phẩm từ rau, củ, quả được tận dụng ủ làm phân bón cho cây trồng.

Bà Bùi Thị Trân, xóm Mõ cũng cho biết: Trước đây, gia đình tôi thường tập trung rác thải về khoảnh đất trống sau vườn để đốt. Song, cách làm này chỉ có thể áp dụng vào mùa nắng, còn mùa mưa rất bất tiện. Từ khi xã xây dựng mô hình lò đốt rác mini, tất cả rác thải sinh hoạt trong gia đình đều được thu gom và phân loại, mỗi tuần đốt 1-2 lần. Do lò thiết kế tiện lợi, nên khi đốt rác chỉ khoảng 10 - 15 phút là cháy hết, rất nhanh, lại đảm bảo vệ sinh môi trường với lại chi phí mỗi lò chỉ từ 200 -300 nghìn đồng vừa phù hợp lại rất tiện lợi.

Đến với xã Kim Lập, hiện nay các tuyến đường giờ đây không còn thấy rác đổ đống, đường làng, ngõ xóm sạch đẹp hơn, người dân cũng tự ý thức được việc bảo vệ môi trường là trách nhiệm chung của mỗi người cũng như toàn xã hội, nên tự phân loại rác. Rác khô mang đốt tại các lò đốt rác mini, những loại rác tươi không thể đốt thì chôn lấp tại vườn hoặc làm phân bón cho cây trồng.

Việc xây dựng lò đốt rác mini đơn giản, dễ thực hiện, không tốn diện tích, xử lý tại chỗ rác thải sinh hoạt của khu dân cư tạo cho người dân ý thức, thói quen phân loại và xử lý rác thải sinh hoạt. Đặc biệt, lượng khí thải khi đốt không phát tán ra khu dân cư nên nhận được sự hưởng ứng của đông đảo người dân. Mô hình lò đốt rác mini của xã Kim Lập đến thời điểm này đã có trên 400 lò đốt rác được xây tại hộ gia đình, bước đầu mô hình phát huy tốt hiệu quả, giải quyết cơ bản lượng rác thải ngay tại gia đình, dần hình thành thói quen giữ gìn vệ sinh và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Lò đốt rác mini được toàn bộ người dân trong xã đồng tình hưởng ứng thực hiện. Ông Quách Công Sỹ, Chủ tịch Hội Nông dân xã Kim Lập khấn khởi nói: Để triển khai mô hình, Hội đã vận động đảng viên và hội viên nông dân thí điểm làm trước. Các lò đốt được xây dựng tại ngã ba, khu tập trung các hộ dọc tuyến đường của xóm. Qua một thời gian sử dụng, lò đốt rác phát huy tốt hiệu quả, tiện lợi, không gây ô nhiễm môi trường, được các hội viên ủng hộ và nhân rộng.

Ông Bùi Duy Hưng – Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Kim Bôi cho biết, việc triển khai xây dựng lò đốt rác mini của xã Kim Lập là việc làm thiết thực, góp phần thay đổi nhận thức của người dân cũng như giải quyết trước mắt bức xúc về xử lý rác thải khu vực nông thôn nhằm bảo vệ môi trường sống được trong lành.

Mô hình lò đốt rác mini ở xã Kim Lập là cách làm hay, hiệu quả, chi phí lại thấp. Để lò đốt rác mini được nhân rộng cần có sự vào cuộc, nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên với phương châm cán bộ làm trước, nhân dân làm theo. Việc xây dựng lò đốt rác này, không chỉ nâng cao ý thức, trách nhiệm của mỗi người dân trong việc bảo vệ môi trường, mà còn góp phần giúp xã hoàn thiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới.