Thực trạng đáng báo động
Theo kết quả khảo sát của Quỹ Phòng, chống Tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), tại Việt Nam, tỷ lệ hút thuốc trong nhóm tuổi từ 15-24 đang có xu hướng tăng nhẹ sau giai đoạn giảm trước đây. Không chỉ thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vốn được quảng cáo là “ít hại” cũng đang lan nhanh trong giới trẻ nhờ thiết kế bắt mắt, mùi hương đa dạng và cách tiếp cận dễ dàng qua mạng xã hội.
Thuốc lá điện tử và thuốc lá đang bao trùm giới trẻ. Ảnh: Thùy Dương.
Nguyễn Minh H., sinh viên năm hai một trường đại học ở Hà Nội, chia sẻ, ban đầu em chỉ thử cho vui khi bạn bè rủ rê. Dần dần thành thói quen lúc nào không biết. Em nghĩ thuốc lá điện tử ít hại hơn nên không quá lo lắng.
Tương tự bạn Nguyễn Quang L., 19 tuổi, phường Hà Đông (TP.Hà Nội), cho hay, em biết hút thuốc có hại cho sức khỏe nhưng nhiều lúc tụ tập với bạn bè, không hút thì thấy mình lạc lõng. Em cũng từng nghĩ đến việc bỏ hút nhưng rất khó vì đã quen miệng.
Nhiều nghiên cứu quốc tế và trong nước đã khẳng định: thuốc lá điện tử cũng chứa nicotine - chất gây nghiện mạnh và các hóa chất có khả năng gây tổn thương phổi, tim mạch, thậm chí dẫn đến các bệnh mãn tính lâu dài.
Ths.Bs. Vũ Văn Thành - Trưởng Khoa Bệnh phổi mạn tính, Bệnh viện Phổi Trung ương, cho biết, người trẻ thường chủ quan, cho rằng mình còn khỏe nên hút một thời gian sẽ không sao. Nhưng thực tế, thuốc lá gây tổn thương âm thầm. Sau vài năm, nhiều bạn trẻ đến viện trong tình trạng phổi đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng, có người mắc bệnh tắc nghẽn phổi mạn tính ở tuổi 30–35.
Theo Ths.Bs.Thành, nicotine trong thuốc lá điện tử thậm chí khó kiểm soát hơn vì lượng hóa chất không được ghi rõ trên bao bì. Một số loại thuốc lá điện tử trôi nổi còn pha tạp chất độc hại, gây nguy cơ ngộ độc cấp tính hoặc tổn thương phổi cấp (EVALI) từng được ghi nhận tại nhiều quốc gia.
Ông cũng cảnh báo, không có loại thuốc lá nào là an toàn. Dù truyền thống hay điện tử, hít khói thuốc vào cơ thể đều làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, ung thư và suy giảm miễn dịch. Điều đáng lo nhất là khi giới trẻ nghiện nicotine sớm, khả năng bỏ thuốc sau này rất khó khăn.
Hệ lụy xã hội và gánh nặng y tế
Không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người hút, thuốc lá còn gây hại cho người xung quanh qua khói thuốc thụ động. Trẻ em, phụ nữ mang thai là nhóm dễ tổn thương nhất. Báo cáo của Bộ Y tế cho thấy, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 40.000 ca tử vong liên quan đến thuốc lá, trong đó nhiều ca là bệnh tim mạch và ung thư phổi.
Hít khói thuốc vào cơ thể đều làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, ung thư và suy giảm miễn dịch. Ảnh: Phạm Thủy.
Gánh nặng kinh tế cũng không nhỏ. Chi phí điều trị các bệnh do thuốc lá gây ra ước tính hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm, chưa kể tổn thất về năng suất lao động và tác động dài hạn đến chất lượng dân số.
Trước tình hình trên, các chuyên gia đề xuất cần tăng cường đồng bộ nhiều giải pháp: Tăng thuế thuốc lá để hạn chế khả năng tiếp cận của giới trẻ; siết quảng cáo, bán hàng trực tuyến và kiểm soát chặt thị trường thuốc lá điện tử; đẩy mạnh truyền thông trong trường học, giúp học sinh – sinh viên hiểu rõ nguy cơ và kỹ năng từ chối rủ rê; tư vấn cai thuốc miễn phí, hỗ trợ thanh thiếu niên và người trẻ muốn bỏ thuốc.
Ths.Bs. Thành khuyến nghị, “muốn giảm tỷ lệ hút thuốc ở giới trẻ, không thể chỉ trông chờ vào luật. Gia đình, nhà trường và xã hội phải cùng phối hợp, tạo môi trường lành mạnh, đồng thời nâng cao nhận thức ngay từ tuổi học đường”.
Hút thuốc lá dù dưới bất kỳ hình thức nào đều là “cửa ngõ” dẫn đến nhiều bệnh nguy hiểm. Khi thói quen này len lỏi vào giới trẻ, hậu quả không chỉ dừng ở việc ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn là gánh nặng dài hạn cho cộng đồng. Cảnh báo từ chuyên gia là lời nhắc nhở mạnh mẽ: đừng đánh đổi tương lai bằng những phút hứng khởi nhất thời từ làn khói thuốc.
