Hành trình cán đích nông thôn mới và những dấu mốc tự hào

Thành quả vượt trội sau 15 năm xây dựng nông thôn mới

Năm 2010, khi bắt đầu triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), Quảng Ninh vẫn là tỉnh còn nhiều khó khăn: cơ sở hạ tầng yếu kém, đời sống nông dân thấp, khoảng cách phát triển giữa vùng núi, đồng bằng, biển đảo rất rõ rệt. Tuy nhiên, từ trong gian khó, một quyết tâm chính trị lớn đã được khơi dậy và lan tỏa mạnh mẽ từ tỉnh đến từng thôn, từng bản.

Đến năm 2024, toàn bộ 91/91 xã của tỉnh đã đạt chuẩn NTM (tỷ lệ 100% so với mức bình quân cả nước là 78,7%), trong đó có 54 xã đạt chuẩn nâng cao (59,3%) và 25 xã đạt chuẩn kiểu mẫu (27,47%), cao hơn nhiều lần so với trung bình toàn quốc. 100% đơn vị hành chính cấp huyện đã đạt chuẩn, trong đó Đầm Hà và Tiên Yên là hai trong những huyện đầu tiên trong cả nước đạt chuẩn NTM nâng cao.

Tỉnh đã huy động tổng nguồn lực trên 146.000 tỷ đồng để đầu tư cho chương trình, với hơn 91% đến từ nguồn xã hội hóa, thể hiện tư duy đổi mới và năng lực huy động sức dân, sức doanh nghiệp. Hệ thống kết cấu hạ tầng nông thôn từ giao thông, điện, nước sạch, y tế, giáo dục, văn hóa, thông tin truyền thông... đều được đầu tư đồng bộ, hiện đại.

Thu nhập người dân khu vực nông thôn đạt 84,14 triệu đồng/người/năm (cao hơn 30 triệu đồng so với bình quân cả nước), tỷ lệ lao động nông thôn qua đào tạo đạt 87%; 99,99% hộ dân sử dụng nước hợp vệ sinh. Đặc biệt, đến cuối năm 2023, Quảng Ninh không còn hộ nghèo, hoàn thành Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trước 3 năm so với kế hoạch của Chính phủ.

Đây là thành quả tổng hòa của một chiến lược bài bản, linh hoạt và đầy sáng tạo. Đó là việc coi người dân là trung tâm, là chủ thể của quá trình xây dựng NTM. Là việc áp dụng công nghệ thông tin vào quản trị nông thôn, phát triển mô hình OCOP gắn với du lịch nông thôn. Và cũng là tinh thần "nâng chuẩn liên tục", không dừng lại ở mục tiêu đạt chuẩn mà hướng tới chất lượng sống bền vững và toàn diện.

Điều đáng ghi nhận là quá trình triển khai chương trình luôn được lồng ghép hiệu quả với các chính sách khác như xây dựng xã an toàn, xã văn hóa, bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai. Mô hình "thôn thông minh, xã số" từng bước lan tỏa ở các địa phương như Đông Triều, Đầm Hà, Vân Đồn... tạo ra hiệu ứng quản trị tốt, tiết kiệm chi phí và tăng tính minh bạch. Người dân nông thôn giờ đây không chỉ được tiếp cận hạ tầng mà còn từng bước sử dụng công nghệ số để bán hàng, quảng bá sản phẩm và kết nối dịch vụ.

Không thể không nhắc đến hiệu ứng lan tỏa từ các mô hình cộng đồng tự quản, tự giám sát và bảo vệ thành quả NTM. Nhiều xã thành lập tổ tuyên truyền, tổ an ninh thôn bản, nhóm liên kết sản xuất kiểu mẫu do chính người dân điều hành. Những cách làm này không chỉ tiết kiệm ngân sách mà còn gắn kết cộng đồng, tăng trách nhiệm cá nhân với tập thể. Từ nếp nhà sạch, cổng ngõ đẹp, làng quê an toàn, tất cả đều bắt nguồn từ ý thức và lòng tự hào.

Các thiết chế văn hóa nông thôn cũng được quan tâm phục dựng, phát huy. Nhiều nhà văn hóa thôn được cải tạo khang trang, gắn với sân chơi thể thao và thư viện nhỏ. Hoạt động văn nghệ, thể thao quần chúng trở lại đều đặn, là chất keo gắn kết thế hệ. Người già dạy hát then, múa sạp; trẻ em học hát chèo, diễn dân ca.

Song hành cùng nông nghiệp hiện đại là các lớp học nghề, lớp khởi nghiệp nông thôn. Tỉnh Quảng Ninh đã phối hợp với các doanh nghiệp, trường nghề tổ chức nhiều chương trình huấn luyện kỹ năng cho nông dân, từ chăm sóc cây trồng vật nuôi, đến tiếp thị, xây dựng thương hiệu sản phẩm. Không ít nông dân trở thành chủ doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã trưởng, với doanh thu hàng tỷ đồng mỗi năm từ chính ruộng đồng quê hương.

Dấu mốc khẳng định sự trưởng thành của nông thôn Quảng Ninh

Ngày 27/5/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1013/QĐ-TTg công nhận tỉnh Quảng Ninh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM năm 2024. Để ghi dấu cột mốc trọng đại này, ngày 28/6/2025, tỉnh Quảng Ninh tổ chức Lễ công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM năm 2024 và tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghiêm Xuân Cường đã khẳng định, thành công của chương trình không chỉ đến từ chủ trương đúng đắn mà còn nằm ở cách làm phù hợp, đồng bộ, sáng tạo; trong đó đặc biệt nhấn mạnh việc phát huy tinh thần "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân thụ hưởng", coi đó là xương sống của toàn bộ hành trình 15 năm qua.

Phó Chủ tịch tỉnh đề nghị các ngành, địa phương tiếp tục phát huy vai trò chủ thể của người dân, doanh nghiệp; chú trọng thực hiện ba đột phá chiến lược trong xây dựng NTM gồm: phát triển đồng bộ hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn; phát triển kinh tế nông thôn hiện đại, xanh và bền vững; đồng thời quan tâm phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, an sinh xã hội.

Hội nghị cũng đề ra những định hướng lớn cho giai đoạn 2026 - 2030, theo hướng xây dựng nông thôn thông minh, hiện đại, xanh và phát triển bền vững. Mục tiêu đến năm 2030 là tăng thu nhập nông thôn gấp 2,5 lần so với năm 2020, có ít nhất 30% số xã đạt chuẩn nâng cao và 15% đạt chuẩn hiện đại.

Đối với các địa phương sau sáp nhập, Ban Chỉ đạo tỉnh yêu cầu xây dựng lại quy hoạch, xác định tiêu chí còn thiếu, lập kế hoạch bổ sung và hoàn thiện, tránh tư tưởng thỏa mãn với kết quả hiện tại.

Phát biểu kết thúc hội nghị, lãnh đạo tỉnh nhấn mạnh: “Xây dựng nông thôn mới không có điểm kết thúc. Mỗi xã, mỗi huyện phải tiếp tục nâng tầm, lấy chất lượng sống người dân làm trung tâm. Tinh thần tự lực, sáng tạo và đoàn kết phải tiếp tục là chìa khóa mở cánh cửa tương lai”.

Với dấu mốc được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, Quảng Ninh đã chứng minh rằng với sự kiên trì, đồng thuận và sáng tạo, miền núi, hải đảo hay nông thôn đều có thể trở thành nơi “đáng sống”, nơi hội tụ của trí tuệ, bản sắc và khát vọng phát triển.

Nhân dịp này, UBND tỉnh đã trao tặng Bằng khen cho 42 tập thể và 54 cá nhân có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025.