Xây dựng nông thôn mới an toàn nhờ việc đổi quà lấy… vũ khí

Xã Phú Xuân (tỉnh Thanh Hóa) rộng hơn 10 nghìn ha, là nơi sinh sống của 9 dân tộc anh em như Thái, Mường, Dao, Mông… Sinh kế của đồng bào chủ yếu dựa vào rừng. Gắn bó với núi rừng cũng đồng nghĩa nhiều hộ dân vẫn duy trì thói quen mang theo súng kíp, bẫy cạm để săn bắt hoặc bảo vệ nương rẫy.

Tuy nhiên, thói quen tưởng chừng vô hại ấy lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn, từ tai nạn khi sử dụng đến sự cố phát sinh trong đời sống hằng ngày. Chính từ thực tế ấy, địa phương đứng trước yêu cầu phải vừa tuyên truyền, vừa tìm cách thay đổi hành vi của người dân để ngăn chặn tình trạng sử dụng vũ khí tự chế trong cộng đồng.

Thiếu tá Lương Văn Giang, Trưởng Công an xã Phú Xuân cho biết: "Bà con đồng bào dân tộc thiểu số đi rừng quen mang theo súng kíp, nỏ, bẫy… Cán bộ vận động người dân giao nộp thì ai cũng lắc đầu, vì họ coi đó là công cụ lao động. Nhưng giữ thì nguy hiểm lắm vì đã từng có người tử vong vì súng tự chế".

Thiếu tá Giang cho biết, ở vùng núi cao, súng kíp hay nỏ không chỉ dùng để săn thú mà còn là vật dụng lâu đời trong sinh hoạt, được truyền từ đời này sang đời khác. Khi công an xã triển khai kế hoạch thu hồi vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ, phản ứng đầu tiên của nhiều người dân là… không đồng ý. Họ băn khoăn, không có súng làm sao dân giữ được nương? Thú rừng phá hết thì biết làm ăn ra sao?

Năm 2021, trên địa bàn xảy ra một vụ súng săn cướp đi sinh mạng một người đàn ông. Sự việc trở thành nỗi ám ảnh đối với nhiều người và là điểm khởi đầu cho một chiến dịch vận động chưa từng có.

Để thực hiện nhiệm vụ, Công an xã Phú Xuân chia thành nhiều tổ công tác, mỗi tổ từ 3 đến 5 người, thường xuyên bám địa bàn. Không chỉ tuyên truyền, vận động và thuyết phục, Công an xã Phú Xuân còn mang theo sổ thống kê, ảnh minh họa các vụ tai nạn do vũ khí tự chế, kiên nhẫn giải thích pháp luật, chỉ rõ rủi ro khi trong nhà có trẻ em, người già mà vẫn cất giữ vũ khí.

"Có nhiều hôm, cán bộ phải đi bộ hàng cây số vào tận các chòi canh trong rừng để gặp dân. Có cuộc vận động kéo dài từ sáng đến tối vì chờ chủ nhà đi rẫy về mới trò chuyện được. Các già làng, trưởng bản, người có uy tín cũng được mời đi cùng. Nhờ tiếng nói của họ, người dân dần thay đổi suy nghĩ và giao nộp súng tự chế, công cụ hỗ trợ", Thiếu tá Giang cho biết.

Bên cạnh đó, xác định công tác tuyên truyền là mũi nhọn, thời gian qua, Công an xã Phú Xuân đã thực hiện 420 lượt phát thanh tuyên truyền qua loa xã; 101 tin, bài chia sẻ trên mạng xã hội, tiếp cận hơn 5.000 người; 25 buổi tuyên truyền trực tiếp tại các thôn bản về pháp luật, phòng ngừa tội phạm, phòng chống ma túy, trộm cắp, cố ý gây thương tích, giết người, phòng cháy chữa cháy, cứu nạn cứu hộ, đặc biệt là nội dung liên quan đến vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ.

Một trong những hoạt động nổi bật là hội nghị ngày 9/6/2025. Tại đây, công an xã trực tiếp tuyên truyền pháp luật và vận động người dân giao nộp vũ khí, kết quả sau hội nghị, người dân đã tự giác giao nộp 10 khẩu súng các loại.

Trong đợt cao điểm, công an xã triển khai cách làm mới: "đổi quà lấy vũ khí". Người dân chỉ cần mang vũ khí tự chế đến nộp sẽ nhận một phần quà nhỏ như đôi dép, bộ ấm chén hoặc gói nhu yếu phẩm. Giá trị phần quà không lớn, nhưng đủ tạo động lực và khuyến khích sự tự nguyện của người dân. Toàn bộ kinh phí mua quà đều do cán bộ đóng góp và trích từ nguồn tiết kiệm chi của Công an xã Phú Xuân.

Cách làm này đã phát huy hiệu quả tích cực. Chỉ tính riêng năm 2025, Công an xã Phú Xuân đã vận động thu hồi 51 khẩu súng các loại. Tình trạng chế tạo, mua bán, tàng trữ và sử dụng vũ khí tự chế giảm mạnh và dần được kiểm soát.

Thiếu tá Lương Văn Giang nhìn nhận: "Muốn giữ được bình yên của từng bản làng, trước hết phải thay đổi trong nhận thức của người dân. Khi bà con hiểu rằng bảo vệ mình cũng là bảo vệ bản, bảo vệ cộng đồng, mọi việc sẽ dễ hơn rất nhiều".