Tận dụng tài nguyên bản địa và mạnh dạn xây dựng thương hiệu để làm giàu

Từ món ăn bình dân đến đặc sản Việt kiều cũng thích

Khoảng 6 năm trước, chứng kiến nguồn hải sản dồi dào quê mình chủ yếu được bán tươi, giá trị chưa cao và khó vận chuyển xa, bà Nguyễn Thị Thanh Vân, (ngụ ấp Thừa Trung, xã Thới Thuận, tỉnh Vĩnh Long) bắt đầu nhen nhóm ý tưởng chế biến thành các loại mắm đặc sản. Trong đó, con nghêu Thới Thuận, Vĩnh Long nổi tiếng cả nước nhờ đạt chứng nhận MSC (tiêu chuẩn quốc tế về khai thác bền vững), được bà chọn làm nguyên liệu đầu tiên.

Tuy nhiên, việc làm mắm từ nghêu không dễ dàng. Bà Vân kể: “Nghêu ăn tươi chỉ để được vài ngày, thịt ốm và nhạt nên khó đưa đi xa. Tôi nghĩ phải tìm cách chế biến để giữ được hương vị đặc trưng. Nhưng vì nghêu nhiều nhớt, tanh và nhanh hư nên làm mắm rất công phu. Tôi thử suốt một năm, thất bại hoài mới ra được công thức cuối cùng”.

Để có được 0,5 kg mắm nghêu cần có từ 3 kg nghêu nguyên vỏ, rửa sạch nhiều lần để loại bỏ nhớt, sau đó trộn muối, gia vị và ủ trong khoảng 20 ngày. Nhờ sự kỳ công ấy, mắm nghêu giữ được vị ngọt tự nhiên, giòn, thơm mà không bị tanh, trở thành món đặc sản.

Ban đầu, mắm được bà tặng cho bà con chòm xóm dùng thử. Nhờ hương vị độc đáo nên nhiều người tấm tắc khen ngon và khuyên bà đưa ra thị trường. Từ mắm nghêu, bà Vân phát triển thêm mắm tôm, mắm ba khía, mắm mực, mắm ghẹ… tùy theo mùa vụ và nhu cầu khách hàng. Các mẻ mắm ngày càng được người xa gần biết đến. Nhiều Việt kiều về thăm quê tìm mua cho bằng được để mang sang nước ngoài làm quà tặng.

“Lúc đầu tôi chỉ làm để ăn trong nhà, tặng bạn bè. Không ngờ nhiều người thích và đặt mua thường xuyên. Nhờ đó tôi càng có động lực làm thêm nhiều sản phẩm mới”, bà Vân chia sẻ.

Hành trình chuẩn hóa để trở thành sản phẩm OCOP 3 sao

Khó khăn lớn nhất của bà Vân không nằm ở kỹ thuật làm mắm mà ở thị trường và thủ tục. Sản phẩm của bà ban đầu làm theo kiểu truyền thống, chưa có bao bì, chưa đăng ký kinh doanh, thiếu nhãn hiệu và chưa được quảng bá rộng, lượng bán ra vẫn chủ yếu quanh xóm.

Nhận thấy tiềm năng của dòng sản phẩm này, chính quyền xã Thới Thuận đã hỗ trợ bà tham gia các lớp tập huấn an toàn vệ sinh thực phẩm, hướng dẫn hoàn thiện thủ tục lên hộ kinh doanh và đăng ký thương hiệu. Từ sự hỗ trợ này, bà xây dựng được hai nhãn hiệu: Mắm nghêu Thanh Vân và Mắm tôm Thanh Vân, cùng được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh.

Bà Vân còn mạnh dạn đầu tư máy đóng nắp hộp, cải tiến bao bì để tăng độ an toàn, thẩm mỹ và kéo dài thời gian bảo quản. Mỗi sản phẩm được dán nhãn đầy đủ, có mã truy xuất, có hướng dẫn sử dụng, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.

Không chỉ sản xuất, bà còn chú trọng mở rộng thị trường. Hiện bà liên kết với 4 hộ kinh doanh trên mạng xã hội tại địa phương để bán hàng online qua TikTok, Facebook, Zalo… Đây là kênh tiêu thụ rất hiệu quả, giúp sản phẩm được biết đến rộng rãi hơn, đặc biệt là giới trẻ và Việt kiều.

Sắp tới, bà Vân dự định đưa các sản phẩm mắm vào quầy hàng và quán ăn ven biển Thừa Đức, để tiếp cận lượng du khách đông đảo vào cuối tuần và dịp lễ, Tết. “Tôi muốn sản phẩm của mình trở thành món đặc sản mà du khách nhất định phải mua khi đến vùng biển Thới Thuận”, bà chia sẻ.

Nâng tầm sản phẩm OCOP, quảng bá đặc sản vùng ven biển

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long, tỉnh hiện có 1.083 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên, gồm 13 sản phẩm 5 sao, 189 sản phẩm 4 sao và 881 sản phẩm 3 sao. Các sản phẩm khi được công nhận đều được Sở khuyến khích ứng dụng khoa học công nghệ, cải tiến mẫu mã, truy xuất nguồn gốc và đưa lên các sàn thương mại điện tử.

Ông Nguyễn Thanh Phong Bí thư Đảng ủy xã Thới Thuận, cho biết địa phương hiện có nhiều sản phẩm OCOP 3 sao như: mắm nghêu, mắm tôm Thanh Vân, mắm ba khía Ngọc Ánh, Homestay Nhà Ngoại, nghêu sạch của HTX Đồng Tâm… Chính quyền xã đang định hướng tiếp tục đầu tư, hỗ trợ chủ thể nâng cao chất lượng, mở rộng thị trường và quảng bá sản phẩm gắn với phát triển du lịch biển.

“Xã dự kiến tổ chức chợ phiên OCOP mỗi tháng một lần tại bãi biển Thừa Đức để giúp người dân quảng bá đặc sản, kết nối với du khách và thương lái. Đây là cơ hội tốt để nâng giá trị sản phẩm địa phương”, ông Phong cho biết.

Ông Lâm Văn Tân, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long, đánh giá: “Các chủ thể OCOP trên địa bàn đã chủ động khai thác lợi thế bản địa, kể câu chuyện đặc trưng của quê hương vào sản phẩm. Ngành nông nghiệp sẽ tiếp tục đồng hành bằng việc hỗ trợ xây dựng hồ sơ, phát triển vùng nguyên liệu, chuyển giao công nghệ, đào tạo nghề và thúc đẩy chuyển đổi số để nâng hạng sản phẩm OCOP”.

Câu chuyện của bà Nguyễn Thị Thanh Vân cho thấy, khi người nông dân biết sáng tạo, biết tận dụng tài nguyên bản địa và mạnh dạn xây dựng thương hiệu, những món ăn dân dã cũng có thể trở thành đặc sản có giá trị kinh tế cao. Từ những sản vật đơn giản của biển, bà đã tạo dựng sản phẩm OCOP 3 sao, đóng góp vào bản đồ đặc sản của tỉnh Vĩnh Long, mở ra hướng phát triển mới cho kinh tế ven biển.