ERPA đóng góp hiệu quả giảm phát thải khí nhà kính

Bước tiến quan trọng mở rộng mô hình tài chính các-bon

Tại Hội nghị COP26 năm 2021, Thủ tướng Phạm Minh Chính cam kết Việt Nam sẽ phấn đấu thực hiện mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Sau cam kết này, các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Bộ ngành được ban hành, chỉ đạo các tỉnh, thành phố tập trung xây dựng Đề án chi tiết nhằm triển khai hiệu quả các giải pháp giảm phát thải trên các lĩnh vực cần ưu tiên như: Nông nghiệp, năng lượng, công nghiệp, giao thông vận tải, chất thải, lâm nghiệp và sử dụng đất.

Tiên phong là lĩnh vực lâm nghiệp, với Thỏa thuận giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ giai đoạn 2018 - 2024, ký kết giữa Bộ NN&PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cùng Ngân hàng Thế giới (WB) vào tháng 2/2022. Dựa trên thỏa thuận này, Hà Tĩnh được Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng (BV&PTR) Việt Nam giải ngân hơn 158 tỷ đồng.

Trên cơ sở tham mưu của Quỹ BV&PTR tỉnh, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành các quyết định phê duyệt Kế hoạch tài chính các năm 2023, 2024 và 2025. Tính đến cuối tháng 11/2025, diện tích rừng tự nhiên được chi trả theo kế hoạch tài chính năm 2023 là hơn 201.700 ha; năm năm 2024 hơn 199.100 ha và năm 2025 hơn 198.100 ha.

Kinh phí năm 2023 chi trả cho các đối tượng hưởng lợi đạt hơn 34,5 tỷ đồng; năm 2024 chi trả gần 43 tỷ đồng và năm 2025 chi trả hơn 46,2 tỷ đồng.

Lãnh đạo Quỹ BV&PTR Hà Tĩnh cho hay, để đảm bảo chi trả nhanh, hiệu quả, đúng đối tượng, Quỹ BV&PTR tỉnh phối hợp Sở Tài chính, Sở NN&MT, Chi cục kiểm lâm thường xuyên truyền thông nâng cao năng lực thông qua các lớp tập huấn; tổ chức đoàn kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc, giám sát chủ rừng và cộng đồng được hưởng lợi thực hiện các nội dung ERPA đã được phê duyệt.

“Chương trình ERPA đã và đang mang lại những tác động tích cực đến công tác bảo vệ và phát triển rừng tại Hà Tĩnh. Tính đến 27/11/2025, tình hình vi phạm lâm luật trên địa bàn tỉnh có xu hướng giảm so với cùng kỳ năm trước, các vụ việc xẩy ra đều được phát hiện, ngăn chặn kịp thời, hiệu quả. Đặc biệt, thông qua việc bảo vệ  hơn 217.000 ha rừng tự nhiên, Chương trình ERPA đã đóng góp trực tiếp, hiệu quả giảm phát thải khí nhà kính theo đúng định hướng của Chính phủ, góp phần bảo vệ môi trường, không gian sinh sống trong lành cho con người”, lãnh đạo Quỹ BV&PTR nhấn mạnh.

Trong giai đoạn đầu, toàn tỉnh Hà Tĩnh rà soát, phê duyệt được 32 cộng đồng dân cư với 11 xã tham gia hoạt động quản lý rừng với 6 đơn vị chủ rừng là tổ chức được hỗ trợ phát triển sinh kế từ nguồn ERPA, tập trung ở các xã: Sơn Hồng, Sơn Kim 1, Sơn Kim 2, Sơn Tây, Sơn Giang, Hương Xuân, Phúc Trạch, Hương Khê, Hương Đô, Kỳ Thượng và Thạch Xuân.

Tiếp tục rà soát cộng đồng tham gia thỏa thuận BVR với chủ rừng là tổ chức

Những ngày cuối năm 2025, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp và Dịch vụ Chúc A - chủ rừng có 7 cộng đồng được hỗ trợ sinh kế từ nguồn ERPA đang tập trung nhân lực đôn đốc thôn xóm chuẩn bị các điều kiện cần thiết để khi UBND tỉnh phê duyệt dự toán, kịp thời bắt tay thi công các công trình công cộng phục vụ đời sống bà con sống gần rừng.

Hiện, Sở NN&MT, Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng Hà Tĩnh đang chỉ đạo các chủ rừng là tổ chức tiếp tục rà soát các cộng đồng dân cư tham gia thoả thuận bảo vệ rừng với chủ rừng đảm bảo điều kiện chi trả nguồn ERPA theo đúng quy định hiện hành.

Theo ông Võ Văn Tiến, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty, đặc thù cộng đồng dân cư tham gia bảo vệ rừng thuộc huyện Hương Khê cũ đang khó khăn, thiếu thốn về hệ thống điện, đường giao thông, nước sạch... nên khi được hưởng lợi từ nguồn ERPA bà con rất phấn khởi.

“Sau khi họp dân, lấy ý kiến, với số tiền chi trả 50 triệu đồng/cộng đồng, thôn Bản Giàng, Bản Giàng II xây dựng phương án lắp điện chiếu sáng, hệ thống dẫn nước sạch; thôn Đập Tràn sửa chữa nhà văn hóa; thôn Hợp Thành lựa chọn sửa chữa cầu cống... Một số công trình dự toán lớn hơn kinh phí hỗ trợ nhưng bà con đồng thuận đóng góp thêm công, của nhằm thi công công trình đảm bảo chất lượng, vừa phục vụ nhu cầu thiết thực của Nhân dân vừa chung tay xây dựng nông thôn mới”, ông Tiến chia sẻ.

Bà Nguyễn Thị Hương, trú thôn Bản Giàng II có 2 ha đất rừng sản xuất giáp ranh rừng tự nhiên do Cty Lâm nghiệp và Dịch vụ Chúc A quản lý, bảo vệ. Bao năm nay, gia đình bà phối hợp rất tốt với doanh nghiệp trong việc tham gia bảo vệ rừng và phòng cháy chữa cháy rừng. Mới đây, sau khi hay tin thôn Bản Giàng II được ERPA hỗ trợ kinh phí lắp đặt đường ống dẫn nước từ khe suối về sử dụng bà phấn khởi ra mặt.

“Ở đây chưa có dự án cấp nước sạch nào. Lâu nay chúng tôi dùng nước giếng đào để sinh hoạt nhưng nguồn nước đào cạn, gần công trình chăn nuôi nên không hợp vệ sinh. Giờ đưa được nước mạch từ trên núi về sử dụng sẽ tốt cho sức khỏe hơn nhiều”, bà Hương nói.

Đẩy nhanh tiến độ thực hiện các biện pháp lâm sinh

Đối với Ban quản lý Khu Bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ, đơn vị đang “chạy nước rút” vừa hoàn thiện hồ sơ thiết kế, dự toán làm giàu rừng tự nhiên sử dụng nguồn vốn năm 2023, 2024, trình Sở NN&MT thẩm định, vừa hướng dẫn cộng đồng dân cư thôn Phúc Lập, xã Kỳ Thượng và thôn Tân Sơn, xã Thạch Xuân chuẩn bị các bước triển khai giải ngân nguồn chi trả xây dựng đường điện chiếu sáng.

Ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc BQL Khu Bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ chia sẻ, bộ phận chuyên môn đang ra sát hiện trường, xây dựng hồ sơ thiết kế nuôi dưỡng rừng tự nhiên và làm giàu rừng tự nhiên sử dụng nguồn kinh phí năm 2025 để trình Sở NN&MT thẩm định.

 “Trước mắt chúng tôi sẽ tập trung sử dụng nguồn chi trả năm 2023, 2024 để làm giàu hơn 114 ha rừng tự nhiên tại xã Cẩm Lạc, với mục tiêu phục hồi và nâng cấp rừng nghèo kiệt, tăng cường chức năng phòng hộ của rừng; cải thiện cấu trúc và đa dạng loài cây gỗ có giá trị kinh tế, nâng cao hiệu quả sử dụng đất lâm nghiệp; tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho các tổ chức, hộ gia đình cá nhân khi tham gia hoạt động quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, thông qua các biện pháp lâm sinh phù hợp, theo quy định hiện hành”, ông Dũng nhấn mạnh.

Xét về tổng thể chung, sau gần 3 năm thực hiện Thỏa thuận ERPA, giá trị nguồn tài chính của chương trình đem lại cho lĩnh vực lâm nghiệp rất lớn. Tuy nhiên, do đang thí điểm nên quá trình triển khai Nghị định 107/2022/NĐ-CP đang có những khó khăn nhất định cần được tháo gỡ về sau. Ví như, quy định tại điểm c, khoản 2, Điều 3 Nghị định 107, chi phí thực hiện Chương trình ERPA phải “bảo đảm nguyên tắc hợp lý, không chồng chéo với các khoản chi khác của ngân sách nhà nước”. Tuy nhiên, các chủ rừng trên địa bàn tỉnh hiện đang nhận nhiều nguồn hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước cho công tác BV&PTR, dẫn đến lúng túng trong quá trình thực hiện.

Chu kỳ thực hiện biện pháp làm giàu rừng, nuôi dưỡng rừng cần từ 5 - 6 năm, trong khi thời hạn thí điểm chỉ từ 2023 - 2025, gây khó khăn trong việc bố trí kế hoạch tài chính và giải ngân...

Quỹ BV&PTR Hà Tĩnh kiến nghị đối với phần kinh phí đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt kế hoạch tài chính, Trung ương cho phép các đối tượng hưởng lợi tiếp tục sử dụng nguồn kinh phí này trong năm 2026 theo quy định tại Nghị định số 107/2022/NĐ-CP. Đồng thời, đối với các biện pháp lâm sinh đã được phê duyệt, tiếp tục sử dụng kinh phí từ nguồn ERPA để thực hiện đến hết chu kỳ lâm sinh.