Huyện Bố Trạch được xem là "thủ phủ dưa hấu" của tỉnh Quảng Bình với diện tích hơn 500ha, tập trung chủ yếu tại các xã Tây Trạch, Lý Trạch, Cự Nẫm và thị trấn Nông trường Việt Trung. Theo ông Ngô Văn Thành, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Bố Trạch, dưa hấu đang vào vụ thu hoạch quả, nông dân trồng dưa buồn rượi bởi năm nay dưa hấu vừa mất mùa, vừa rớt giá nên lỗ nặng.
Vụ dưa hấu mất mùa, mất giá làm nông dân huyện Bố Trạch thất thu. Ảnh: Tâm Phùng.
Chưa năm nào năng suất dưa tệ như năm nay
Vụ dưa năm nay, người dân thị trấn Nông trường Việt Trung trồng gần 240ha. Nhiều hộ dân đã tìm thuê đất vùng đồi để chuyển các cây trồng khác sang cây dưa hấu với hi vọng có lãi. Tuy nhiên theo bà Trần Thị Nguyệt, Chủ tịch Hội Nông dân thị trấn Nông trường Việt Trung thì bà con bị lỗ khá nhiều. Nguyên nhân do dưa mất mùa và giá bán giảm.
Ruộng dưa của gia đình anh Trần Xuân Trường (thị trấn Nông Trường Việt Trung) rộng gần 2,5ha. Dù lá dưa vẫn xanh, phủ kín đất nhưng cũng không làm giảm được cái nóng của những ngày đầu hè. Anh Trường cho hay, vụ dưa năm ngoái thuận lợi, năng suất bình quân đạt hơn 20 tấn/ha.
Vào vụ dưa năm nay, anh Trường đầu tư trên 200 triệu đồng để tăng diện tích lên 2,5ha. Sau Tết Nguyên Đán, bà con vào vụ làm đất muộn hơn vì năm nay nhuận hai tháng 6. Ngay từ đầu vụ, do thời tiết mưa lạnh thất thường và kéo dài nên cây dưa bị úa héo, chết nhiều.
“Gia đình tôi cũng đã áp dụng các biện pháp kỹ thuật để khắc phục. Tuy nhiên tỷ lệ cây sống trên ruộng thấp và sau này tỷ lệ hoa đậu quả cũng kém nên số quả mỗi gốc ít hơn và tỷ lệ “dưa cào” (dưa quả nhỏ, không xếp được loại 1) nhiều hơn năm ngoái”, anh Trường cho hay.
Dưa hấu ở Bố Trạch năm nay quả nhỏ, không đồng đều, tỷ lệ quả nhỏ nhiều. Ảnh: Tâm Phùng.
Cũng theo anh Trường, nếu như năm ngoái năng suất dưa của gia đình đạt hơn 20 tấn/ha thì năm nay theo ước tính ban đầu chỉ đạt khoảng hơn 10 tấn/ha. “Chưa năm nào năng suất dưa hấu tệ đến như vậy”, anh Trường buồn bã.
Tại xã Tây Trạch có gần 100 hộ dân đầu tư trồng dưa hấu vụ xuân hè. Tuy nhiên do thời tiết bất lợi đã khiến khoảng 60ha dưa của địa phương này không đạt sản lượng như những năm trước. Ông Đặng Quang Vân (xã Tây Trạch) có hơn 1ha dưa cho hay, gia đình bắt đầu xuống giống từ tháng 1 âm lịch. Sau 3 tháng chăm sóc, dưa hấu cho thu hoạch. “Thời gian của tháng đầu tiên thời tiết lúc nắng nóng, lúc mưa liên tục và lạnh bất thường kéo dài làm dưa hấu chết héo, số cây còn lại phát triển chậm, năng suất không đạt. Đến khi thu hoạch dưa lại mất giá khiến nông dân càng thêm điêu đứng”, ông Vân giọng buồn.
Theo ông Ngô Văn Thành, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Bố Trạch, qua khảo sát, năng suất của những diện tích dưa hấu đã thu hoạch đạt khoảng 10 - 15 tấn/ha, giảm 5 - 10 tấn so với vụ mùa năm 2024. “Bà con trồng dưa đang gặp nhiều khó khăn do năng suất thấp, quả dưa nhỏ và việc tiêu thụ đang không thuận lợi”, ông Thành nói.
Giá chỉ bằng nửa năm ngoái
Anh Trần Xuân Trường (thị trấn Nông trường Việt Trung) cho biết, hiện dưa hấu đã vào đầu vụ thu hoạch nhưng giá thương lái thu mua tại ruộng chỉ nằm ở mức 4.000 đồng/kg đối với dưa đẹp, dưa quả nhỏ giá thấp hơn nữa. “Giá bán chỉ bằng nửa năm ngoái, lại thêm năng suất giảm mạnh nên vụ này cầm chắc lỗ vài chục triệu đồng mỗi ha”, anh Trường nói.
Trồng dưa hấu khá thất thường, có vụ vừa được mùa, vừa được giá, có vụ vừa mất mùa, vừa rớt giá. Ảnh: Tâm Phùng.
Gia đình anh Lê Hiếu (đội Quyết Thắng, thị trấn Nông trường Việt Trung) vụ này làm hơn 2ha dưa hấu. Do phải thuê đất trồng dưa nên chi phí bị đội lên. Dù mới vào đầu vụ nhưng anh Hiếu đã thu hoạch và bán xong khoảng 35 tấn dưa, thu về 140 triệu đồng. Phần “dưa cào” còn lại trên ruộng ước bán cũng thu được khoảng 10 triệu đồng nữa. “Năm nay thu nhập từ ruộng dưa được chừng 150 triệu đồng, trong khi đó chi phí đã bỏ ra hết khoảng 200 triệu đồng. Làm lụng trong 3 tháng trời coi như lỗ công, lỗ thêm vốn 50 triệu đồng nữa”, anh Hiếu nói trầm trong nỗi buồn.
Gặp chúng tôi tại ruộng dưa, chị Phan Thị Cần, một thương lái chuyên thu mua dưa hấu tại Bố Trạch hơn chục năm nay cho biết, những năm dưa hấu được mùa, được giá cũng rất mừng cho bà con. “Tôi cũng mong vụ dưa nào bà con cũng được lãi để tái đầu tư sản xuất. Bà con có lãi thì thương lái chúng tôi làm ăn cũng dễ dàng. Nhưng năm nay thì buồn chung với bà con”, giọng chị Cần chùng xuống.
Theo chị Cần, hiện giá dưa hấu trên thị trường thấp hơn nhiều so với mọi năm do thị trường tiêu thụ giảm mạnh, việc xuất khẩu dưa đi các nước cũng gặp khó khăn. Do bà con tính toán lịch nhuận nên xuống giống muộn thời vụ, thành thử vào thời điểm thu hoạch dưa hấu của nông dân huyện Bố Trạch trùng với thời điểm thu hoạch dưa hấu ở miền Nam nên giá bán giảm sâu, thương lái thu mua ít. “Tôi cũng chịu khó tìm kiếm thêm đối tác, bạn hàng để tăng mối tiêu thụ, hi vọng đẩy được giá lên cho bà con nhưng cũng thật khó”, chị Cần bộc bạch.
Mỗi ha dưa hấu người trồng lỗ vài chục triệu đồng. Ảnh: Tâm Phùng.
Bà con trồng dưa gặp khó kéo theo việc làm và thu nhập của hàng chục lao động khác cũng khó khăn. Anh Nguyễn Văn Tám, một nông dân ở thị trấn Nông trường Việt Trung có thâm niên làm nghề thu hoạch, vận chuyển dưa từ ruộng lên đường cái để bốc lên ô tô tải nhỏ vận chuyển ra đường lớn bốc tiếp sang ô tô tải lớn vận chuyển đi (bà con thường gọi là “đỏi dưa”). Anh gom mấy anh em khỏe mạnh thành nhóm chuyên phụ việc cho các thương lái vào vụ thu hoạch dưa.
“Năm ngoái, tiền công bốc, vận chuyển của anh em chúng tôi được 700 - 800 ngàn đồng mỗi ngày. Có ngày làm cật lực, chủ có lãi nên bồi dưỡng thêm cho anh em nên cũng được triệu bạc. Tuy nhiên vào vụ dưa hấu năm nay quá khó khăn, tiền công thấp lại ít việc, không có thu nhập như trước nên nhiều anh em bỏ nghề để kiếm việc khác có thu nhập cao hơn”, anh Tám buồn bã.
Ông Ngô Văn Thành, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Bố Trạch cho biết, huyện đang tích cực phối hợp với các địa phương, đơn vị, doanh nghiệp hỗ trợ tìm đầu ra cho dưa hấu nhằm giải quyết phần nào khó khăn cho người dân. Đồng thời định hướng cho người dân trồng dưa hấu theo tiêu chuẩn VietGAP nhằm hướng tới thị trường tiêu thụ nội địa ổn định và xuất khẩu.
