Nước ta có nhiều loại dưa khác nhau và dưa bở là một trong những loại quả vừa cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể, vừa có tác dụng giải khát, thanh nhiệt và trị được nhiều bệnh.
Theo Đông y thì dưa bở có vị ngọt, tính lạnh tác dụng giải khát, trừ phiền, thông khí, lợi tiểu, trong những ngày hè nóng bức ăn dưa bở có thể phòng ngừa được cảm nắng.
Lĩnh Nam bản thảo, Hải Thượng Lãn Ông ghi:
“ Điềm qua tên gọi quả dưa đá
Ngọt lạnh, ít độc, giải nắng hạ
Khỏi khát, lợi tiểu và tiêu phiền
Tam tiêu khí bế đều thông cả”
(dưa đá chính là dưa bở)
Ngày nay, dưa bở được chỉ dẫn dùng khi bị bệnh lao, ít nước tiểu, thống phong, thấp khớp, mất ngủ, táo bón, trĩ, sỏi niệu đạo và giữ da mặt. Những người bị bệnh đái đường, viêm ruột không nên dùng.
Hạt dưa có vị ngọt, tính mát, tác dụng điều hoà trong tiêu (bụng), thanh phế, nhuận tràng, trị được các chứng kết tụ sinh máu mủ ở tràng vị, chữa ho khan hay đại tiện táo bón…
Hoa dưa bở chứa nấc, đau tim…còn là tác dụng trị mất kinh ở phụ nữ.
Cuống dưa bở có vị đắng, tính lạnh, có độc, tác dụng gây nôn và thông đại tiểu tiện, giải độc, chữa sốt phát cuồng, sốt rét cơn…
Trong Lĩnh Nam bản thảo, Hải Thượng Lãn Ông ghi:
“Qua đế tục gọi cuống dưa đá
Ngọt lạnh, có độc, hay làm mửa,
Đầu phong, thũng nước với da vàng
Cổ độc, ngoan đờm, trừ được cả.
Lấy cuống khi dưa chưa chín, dài độ nửa tấc, phần sát ngay quả dưa đem treo âm can để dung”.
Dưới đây xin giới thiệu các ứng dụng chữa bệnh từ dưa bở:
- Chữa mất ngủ: Dưa bở 200g, hạt sen 100g, hoa nhài 20g, đường trắng 200g. Cho hoa nhài vào nước đun thật kỹ, sau gạn lấy 300ml nước sắc hoa nhài, hạt sen giã nhỏ, rồi cho tất cả vào nồi, đun nhỏ lửa, khuấy đều tan cho đến khi thấy hạt sen đã chín nhừ thì cho đường vào trộn đều để đường tan hết là được. Mỗi ngày ăn 1 lần.
- Chữa táo bón: Hạt dưa bở 10g, khoai lang 30g, đường đỏ 10g. Giã nhỏ hạt dưa bở cùng khoai lang rồi cho vào 250ml nước đun nhỏ lửa, khi khoai chín cho đường vào trộn đều là được. Cần ăn vào buổi sáng sớm, khi mới ngủ dậy, ăn liền trong 5 buổi sáng bệnh sẽ khỏi.
- Chữa ho khan: Hạt dưa bở mỗi lần ăn 10g, ngày ăn 2 lần.
- Chữa đau tim: Hoa dưa bở 8g, sắc lấy nước uống ngày 1 lần.
- Chữa vô kinh: Lá dưa bở 20g, sử quân tử 20g, cam thảo 20g. Tất cả tán nhỏ uống với rượu mỗi lần 8g hoặc sắc uống.
- Gây nôn, chữa sốt phát cuồng, sốt rét cơn: Cuống dưa bở 4 – 8g, sắc lấy nước uống nôn mửa ra đờm là khỏi bệnh.
- Giải ngộ độc thức ăn: Cuống dưa bở 1g, đậu đỏ hạt nhỏ 3g, tán nhỏ cả hai vị này trộn lẫn, chiêu với nước sôi nguội hay uống bằng nước sắc đậu sị (nước sắc đậu đen) sẽ có tác dụng giải độc mạnh hơn.
- Chữa mụn trứng cá và tàn nhang, làm da nhẵn mịn: Quả dưa bở, táo tàu mỗi thứ 250g rửa sạch, bỏ vỏ, bỏ hạt, cho thêm 150g cà rốt đã luộc nhừ, tất cả nghiền cho thật nhuyễn, chia ăn 2 lần trong ngày.
- Chữa đau khớp gối: Hạt dưa bở 100g, ngâm trong ít rượu trắng, 10 ngày sau lấy ra nghiền nát, mỗi lần ăn 10g, uống thêm chút ít rượu, ngày 3 lần.
- Chữa hôi miệng: Lấy hạt dưa bở bóc bỏ vỏ, nghiền mịn, trộn đều với mật ong. Sau khi đánh răng và súc miệng, xúc một thìa con thuốc ngậm cho tan dần. Làm như vậy vài ngày miệng sẽ hết hôi.
- Thông đại tiện: Lấy 7 cái cuống dưa đem tán nhỏ, bọc vào bông, nhét vào hậu môn. Một lúc sau đại tiện sẽ thông.
Chú ý:
Những người tỳ vị hư hàn, bụng trướng tức, đại tiện phân loãng không ăn loại dưa này. Những người bị xuất huyết, thể chất hư nhược thì không được uống các loại nước thuốc bằng cuống quả dưa bở.
