'Dữ liệu sạch - Lòng tin sáng': [Bài 8] Tháo điểm nghẽn ở Điện Biên

Dữ liệu nhiều thời kỳ, hồ sơ phân tán

Phường Điện Biên Phủ đang trong cao điểm triển khai Chiến dịch 90 ngày làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu đất đai. Thời điểm này, từ cán bộ xã, phường đến tổ dân phố, địa chính, công an đều vào việc tra sổ từng hộ, nhập dữ liệu từng cá nhân; thông tin chủ sở hữu đất đai. Chiến dịch đang vào giai đoạn nước rút, song những khó khăn nội tại của địa phương miền núi vẫn hiện hữu, đặc biệt là hạ tầng công nghệ, nhân lực và dữ liệu lịch sử còn ngổn ngang, chưa đồng bộ.

Mặc dù hiện nay, phường Điện Biên Phủ đã thu thập được hơn 7.400/11.451 bộ hồ sơ, nhập liệu hơn 3.200 bộ, scan 2.493 bộ và bàn giao gần 1.000 bộ hồ sơ hoàn chỉnh song khối lượng còn lớn và khá phức tạp. 

Bà Dương Thị Minh Dịu, Giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên, cho biết: Dữ liệu đất đai của phường Điện Biên Phủ thực tế có nhiều thửa đất đã qua nhiều đời chủ nhưng chưa cập nhật diễn biến nên việc xác định chủ sử dụng hiện tại gặp bế tắc. Không ít trường hợp đất đã cấp giấy chứng nhận từ hàng chục năm trước, nay hồ sơ gốc nằm phân tán ở nhiều lần chia tách, sáp nhập đơn vị hành chính, phòng ban. Có những hồ sơ phải đi tìm ở 3-4 nguồn khác nhau, có khi tra cứu mất cả ngày. Dữ liệu đất đai qua nhiều thời kỳ, mỗi nơi một kiểu lưu trữ nên tra cứu gặp nhiều vướng mắc.

Bên cạnh đó, lực lượng tham gia chiến dịch còn hạn chế. Ở nhiều xã vùng cao, cán bộ địa chính chỉ có 1-2 người, trong khi phải phụ trách khối lượng công việc lớn: thu thập, kiểm tra, chuẩn hóa hồ sơ, rồi nhập liệu, scan và lập biểu theo quy định. Trang thiết bị như máy scan, máy tính cấu hình đủ mạnh cũng còn thiếu, thậm chí có nơi phải dùng chung, làm việc theo ca đến tối muộn.

Thành viên Tổ công tác của Ban Chỉ đạo tỉnh khi làm việc tại phường Điện Biên Phủ đã chỉ rõ các điểm nghẽn: thiếu hạ tầng công nghệ, thiếu cán bộ kỹ thuật, thiếu dữ liệu đồng bộ. Đây không chỉ là câu chuyện riêng của một phường, mà là khó khăn chung ở nhiều địa bàn vùng sâu, vùng xa của Điện Biên.

Ở những xã vùng cao như Mường Nhé, Nậm Kè, Pú Nhung hay Pa Ham, những nơi đang triển khai dự án “Xác định ranh giới, đo đạc, lập bản đồ địa chính, cấp giấy chứng nhận và xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính đối với đất đai có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh”, thách thức còn lớn hơn nhiều. Giao thông khó khăn, địa bàn rộng tới hàng chục nghìn ha, dân cư phân tán. Hệ thống mạng Internet có nơi chập chờn, có bản gần như không có sóng 4G, khiến việc cập nhật biểu mẫu, đồng bộ dữ liệu hoặc truyền tải thông tin lên hệ thống gặp gián đoạn liên tục.

Đặc biệt, dữ liệu về đất đai có nguồn gốc từ các nông trường quốc doanh trải qua nhiều giai đoạn quản lý. Ranh giới giữa các tổ chức, hộ dân và các cơ quan nhà nước nhiều nơi chưa rõ ràng, khiến việc đo đạc, cắm mốc, đăng ký và cấp giấy chứng nhận cần sự phối hợp rất kỹ lưỡng từ nhiều bên. Dự án “Xác định ranh giới, đo đạc, lập bản đồ địa chính, cấp giấy chứng nhận và xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính đối với đất đai có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh” hơn 75 tỷ đồng triển khai tại 12 xã ở Điện Biên trong giai đoạn 2025-2026 có vai trò quan trọng trong giải quyết “nút thắt” tồn tại nhiều năm.

Bà Dịu, cho biết thêm: Khó khăn lớn nhất hiện nay không chỉ là khối lượng công việc, mà còn là sự thiếu hụt nhân lực am hiểu cả nghiệp vụ địa chính lẫn công nghệ thông tin. Ở nhiều xã, cán bộ phải tự học, tự làm từng phần. Nếu không được đầu tư bài bản về đào tạo và trang thiết bị, tiến độ xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai sẽ khó đáp ứng yêu cầu.

Bà Dịu cũng nhấn mạnh nguyên tắc thực hiện chiến dịch: “Dữ liệu phải đúng - đủ - sạch và sống". Đúng để bảo đảm pháp lý; đủ để phục vụ quản lý; sạch để loại bỏ sai sót và sống để cập nhật thường xuyên theo biến động thực tế”.

Để đạt được tiêu chí ấy, địa phương cần chính sách hỗ trợ mạnh mẽ cho tuyến cơ sở - nơi trực tiếp xử lý toàn bộ thông tin ban đầu.

Cần một chiến lược tổng thể và nguồn lực mạnh hơn

Tại buổi kiểm tra tiến độ và nhiều cuộc họp gần đây, ông Lê Thành Đô, Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên, liên tục nhấn mạnh yêu cầu “không chạy theo thành tích mà phải làm thật; dữ liệu thật, phục vụ thật cho người dân và doanh nghiệp”. Ông khẳng định: Cơ sở dữ liệu đất đai không chỉ là nền tảng quản lý tài nguyên mà còn là điều kiện để cải cách thủ tục hành chính, thu hút đầu tư và chuyển đổi số trong lĩnh vực đất đai. Nếu dữ liệu không chuẩn, cả hệ thống sẽ vận hành không hiệu quả.

Ông Đô cho rằng chiến dịch 90 ngày là bước khởi động cần thiết, nhưng để các phường, xã nhất là vùng sâu, vùng xa hoàn thành nhiệm vụ, tỉnh phải có chiến lược đầu tư dài hạn: nâng cấp hạ tầng số, trang thiết bị lưu trữ và truyền tải dữ liệu; bổ sung biên chế chuyên môn và xây dựng đội ngũ cán bộ địa chính có năng lực công nghệ.

“Không thể trông chờ hoàn toàn vào cán bộ cơ sở trong khi họ thiếu cả máy móc, đường truyền lẫn nhân lực. Tỉnh sẽ xem xét bố trí thêm kinh phí hỗ trợ, đồng thời giao các sở liên quan đề xuất mô hình tổ kỹ thuật lưu động để hỗ trợ trực tiếp ở các xã khó khăn”, Chủ tịch UBND tỉnh nêu định hướng.

Hiện nay, tại phường Điện Biên Phủ và các xã trong kế hoạch triển khai dự án đo đạc, lập bản đồ mới, nhiều kiến nghị được đưa ra như việc cần thiết phải bổ sung máy tính cấu hình cao và máy scan tốc độ lớn cho cấp xã; Hỗ trợ đường truyền Internet đến tận điểm dân cư khó khăn để phục vụ cập nhật dữ liệu; Mỗi xã tối thiểu phải có 2-3 cán bộ được đào tạo bài bản về nghiệp vụ địa chính và CNTT; Có cơ chế phối hợp liên thông giữa công an, văn phòng đăng ký đất đai, cơ quan tài nguyên và chính quyền cơ sở để xử lý nhanh trường hợp biến động đất đai qua nhiều đời chủ; Xây dựng bộ công cụ chuẩn hóa dữ liệu để giảm sai số, tránh nhập trùng, nhập thiếu hoặc sai định dạng.

Các kiến nghị ấy không chỉ là mong muốn chủ quan, mà là điều kiện cần thiết để tiến tới xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai đồng bộ, kết nối với hệ thống quốc gia như mục tiêu của Bộ Công an và Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt ra.

Hướng đến hệ thống dữ liệu đất đai hiện đại, minh bạch

Dự án dự án “Xác định ranh giới, đo đạc, lập bản đồ địa chính, cấp giấy chứng nhận và xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính đối với đất đai có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh” tại 12 xã chỉ là một phần trong bức tranh lớn về chuyển đổi số ngành đất đai ở Điện Biên. Khi ranh giới được xác định rõ ràng, bản đồ địa chính chuẩn hóa, hồ sơ được số hóa và thông tin cập nhật đầy đủ, tỉnh sẽ có nền tảng quan trọng cho quy hoạch, sắp xếp điểm dân cư, phát triển sản xuất nông nghiệp và thu hút đầu tư.

Chiến dịch 90 ngày cũng tạo đà để địa phương nhận diện các hạn chế về nhân lực và hạ tầng, từ đó chủ động xây dựng lộ trình đầu tư phù hợp. Như Chủ tịch UBND tỉnh Lê Thành Đô khẳng định: Điện Biên quyết tâm xây dựng hệ thống dữ liệu đất đai hiện đại, minh bạch, phục vụ hiệu quả cho người dân và doanh nghiệp. Đây là nhiệm vụ vừa cấp bách, vừa lâu dài; cần tinh thần quyết liệt nhưng cũng cần nguồn lực xứng tầm.

Những nỗ lực của phường Điện Biên Phủ và các xã vùng sâu chỉ là lát cắt nhỏ trong một nhiệm vụ lớn, nhưng là minh chứng cho khát vọng chuyển đổi số mạnh mẽ của tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn. Với sự đồng hành của các sở, ngành và sự chỉ đạo quyết liệt của tỉnh, Điện Biên đang từng bước vượt qua thách thức, tiến tới mục tiêu xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai “đúng - đủ - sạch - sống”, tạo nền tảng cho quản trị hiện đại và phát triển bền vững.