Ngày 26/6/2025, tại Hà Nội, Bộ Công Thương đã tổ chức Diễn đàn “Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình”. Sự kiện nằm trong khuôn khổ Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030, nhằm phổ biến thông tin về Luật Sử dụng Năng lượng tiết kiệm, hiệu quả vừa được thông qua tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khoá XIV.
Bà Nguyễn Thị Lâm Giang – Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) chia sẻ về xu thế sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Ảnh: TN.
Tiết kiệm năng lượng trở thành phong trào toàn dân
Theo bà Nguyễn Thị Lâm Giang – Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), trong xu thế chung của thế giới về đẩy mạnh chuyển dịch sang mô hình tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, Việt Nam đang nỗ lực thực hiện hóa cam kết tại COP26. Trụ cột chính là hạn chế các nguồn năng lượng truyền thống, phát triển năng lượng mới, xanh sạch cùng với đẩy mạnh sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Với vai trò là cơ quan đầu mối về năng lượng, Bộ Công Thương đã tiên phong trong triển khai Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả từ năm 2010 đến nay. Trải qua 15 năm, Bộ đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp nhằm hoàn thiện khung khổ pháp lý cũng như xây dựng, triển khai các chương trình, kế hoạch hành động nhằm thực thi Luật và chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả.
Riêng giai đoạn 2016-2020, Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã giúp cả nước tiết kiệm khoảng 5,65% tổng năng lượng tiêu thụ, tương đương hàng tỷ kWh điện.
Từ năm 2020 đến nay, các chương trình sử dụng năng lượng tiếp tục được đẩy mạnh, đặc biệt trong các ngành công nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng như xi măng, thép, dệt may, chế biến thực phẩm cải thiện hiệu suất sử dụng năng lượng. Mục tiêu tiết kiệm điện đạt từ 2% tổng sản lượng điện thương phẩm/năm trở lên. Thị trường thiết bị hiệu suất cao tiếp tục phát triển; hoạt động dán nhãn năng lượng dần trở thành chỉ dẫn uy tín cho người dân, doanh nghiệp khi mua sắm thiết bị điện.
Các ngành công nghiệp Việt Nam có tiềm năng tiết kiệm năng lượng. Ảnh: TTXVN.
“Việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành điện hay các cơ quan quản lý nhà nước, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội, từ mỗi gia đình, mỗi doanh nghiệp đến các tổ chức, cộng đồng”, bà Nguyễn Thị Lâm Giang nhấn mạnh và cho biết, Bộ Công Thương kỳ vọng phong trào sử dụng năng lượng tiết kiệm năng lượng sẽ lan tỏa mạnh mẽ hơn nữa, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia bền vững cũng như thực hiện các cam kết quốc tế, tự tin bước vào giai đoạn phát triển mới của Việt Nam - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Theo ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam, tổng sản lượng điện tiết kiệm năm 2024 đạt 6.506 triệu kWh, tương đương 2,46% điện thương phẩm. Trong đó, các đơn vị, cơ quan hành chính sự nghiệp tiết kiệm 380,207 triệu kWh (5,38% điện thương phẩm); chiếu sáng công cộng và quảng cáo ngoài trời tiết kiệm 649,24 triệu kWh (30,84% điện thương phẩm); hộ gia đình tiết kiệm 1.917,78 triệu kWh (2,02% điện thương phẩm); kinh doanh - dịch vụ tiết kiệm 398,637 triệu kWh (2,48% điện thương phẩm); sản xuất, công nghiệp tiết kiệm 3.199,31 triệu kWh (2,22% điện thương phẩm).
Thêm nguồn lực cho doanh nghiệp đầu tư tiết kiệm năng lượng
Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã được Quốc hội thông qua ngày 18/6/2025, với nhiều điểm đột phá cả về kỹ thuật pháp lý và nội dung chính sách.
Luật đã có quy định thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Điều 41a) nhưng không tạo thêm tổ chức mới, mà vận hành độc lập, xã hội hóa nguồn lực. Quỹ đóng vai trò thúc đẩy đầu tư, tài trợ các sáng kiến sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Luật cũng tạo điều kiện phát triển hệ thống dịch vụ tư vấn, kiểm toán năng lượng. Trong đó, quy định rõ ràng Tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO) về chức năng, mô hình hoạt động, cơ chế hỗ trợ và khuyến khích.
Để tích hợp tiết kiệm năng lượng trong công trình xây dựng, Luật mới bổ sung vật liệu xây dựng là đối tượng phải dán nhãn năng lượng trước khi đưa ra thị trường. Quy định này cũng góp phần giảm phát thải ngay từ khâu thiết kế, vật tư công trình.
Luật đã bãi bỏ ưu đãi thuế chưa phù hợp, tăng cường chính sách tài chính xanh phù hợp với quy định hiện hành, đồng thời tạo hành lang pháp lý minh bạch cho tín dụng ưu đãi, vay xanh trong ngành năng lượng.
Tham dự diễn đàn có đại diện các Bộ, ngành và địa phương; các tổ chức, hiệp hội chuyên ngành; các chuyên gia trong nước và quốc tế. Ảnh: TN.
Một điểm mới không thể bỏ qua, Luật đã nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước thông qua tiếp tục phân quyền, cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục để tránh chồng chéo, nâng cao tính thực thi ở các cấp địa phương. Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trở thành một chỉ tiêu trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp quốc gia và địa phương. Các tỉnh, thành phố căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội xây dựng kế hoạch sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả hằng năm và 5 năm; báo cáo kết quả gửi Bộ Công Thương tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ sớm ban hành các văn bản dưới luật hướng dẫn thi hành chi tiết; xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng; đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng, đổi mới hình thức truyền thông qua các cuộc thi, diễn đàn, hoạt động cộng đồng; tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho thị trường kiểm toán và tư vấn năng lượng. Công tác giám sát thực hiện tại các địa phương cũng sẽ được thắt chặt nhằm tạo chuyển biến rõ rệt từ trung ương đến cơ sở.
