Tiềm năng từ đất dược liệu
Sau khi sáp nhập, Đà Nẵng sở hữu nguồn tài nguyên dược liệu phong phú với hơn 1.200 loài thực vật làm thuốc, trong đó có tới 36 loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam. Đây là lợi thế đặc biệt để phát triển ngành dược liệu gắn với kinh tế lâm nghiệp dưới tán rừng, theo hướng hiệu quả, bền vững và thân thiện với môi trường.
Đặc biệt, sâm Ngọc Linh – “quốc bảo” của Việt Nam, hiện được quy hoạch trồng trên 15.567 ha, trong đó đã trồng khoảng 1.294 ha với sự tham gia của 18 tổ chức, doanh nghiệp và 41 nhóm hộ. Đặc biệt, ba doanh nghiệp đã được cấp quyền sử dụng Chỉ dẫn địa lý “Ngọc Linh” và giống sâm này cũng đã được bảo hộ độc quyền, mở đường cho việc hình thành thương hiệu dược liệu tầm quốc gia.
Đà Nẵng có lợi thế đặc biệt để phát triển sâm Ngọc Linh dưới tán rừng. Ảnh: Lan Anh.
Tại xã Trà Linh, vùng trồng sâm lớn nhất cả nước với 7.300 ha quy hoạch, sản lượng đạt khoảng 100 tấn mỗi năm, con số mở ra cơ hội lớn cho một ngành kinh tế đặc thù mà nhiều địa phương khác phải ao ước. Bí thư Đảng ủy xã Hồ Thị Minh Thuận cho biết, địa phương đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành trung tâm công nghiệp dược liệu trọng điểm của Đà Nẵng và khu vực miền Trung – Tây Nguyên với sâm Ngọc Linh là cây chủ lực. Trà Linh đang thu hút đầu tư vào nghiên cứu, chế biến, bảo tồn nguồn gen, hình thành chuỗi giá trị khép kín từ trồng trọt đến tiêu thụ.
Để biến mục tiêu thành hiện thực, xã Trà Linh đã hoạch định nhiều giải pháp mũi nhọn. Thời gian tới, xã sẽ đột phá hạ tầng kết nối vùng nguyên liệu, giảm chi phí vận chuyển, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận. Cùng với đó, Khu công nghiệp sinh học – dược liệu Tây Đà Nẵng đang được đề xuất hình thành, hướng tới vai trò trung tâm nghiên cứu, chế biến và bảo tồn gen sâm Ngọc Linh.
Trà Linh cũng định hướng phát triển nông nghiệp dược liệu công nghệ cao, xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế, hỗ trợ người dân ứng dụng kỹ thuật, nâng cao năng suất và liên kết với doanh nghiệp. Song song, địa phương chú trọng bảo vệ rừng, phát triển du lịch sinh thái – dược liệu gắn với bản sắc văn hóa bản địa, tạo nên dấu ấn riêng cho vùng sâm Ngọc Linh.
Đến kết nối doanh nghiệp
Chính quyền Đà Nẵng xác định, việc chế biến sâu và xây dựng thương hiệu sâm Ngọc Linh là khâu then chốt để nâng cao giá trị gia tăng, giúp người dân thoát nghèo bền vững. Đến nay, đã có 10 doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ sản xuất đang tham gia chế biến dược liệu, với sản lượng khoảng 350 tấn/năm, bước đầu hình thành chuỗi liên kết sản xuất – chế biến – tiêu thụ. Tuy nhiên, phải đến khi có Quyết định số 463/QĐ-TTg ngày 28/2/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu quốc gia với sâm Ngọc Linh là cây chủ lực” mới thực sự mở ra cánh cửa mới để Đà Nẵng thu hút nhiều doanh nghiệp lớn có tiềm lực tham gia đầu tư.
Hoạt động chế biến, bảo tồn nguồn gen sâm Ngọc Linh được nhiều doanh nghiệp quan tâm. Ảnh: Lan Anh.
Ngay tại hội nghị triển khai Quyết định 463 vào tháng 5/2025, tỉnh Quảng Nam (cũ) đã ký kết thỏa thuận nghiên cứu khảo sát đầu tư với 9 tổ chức, doanh nghiệp về phát triển sâm Ngọc Linh và dược liệu với tổng số vốn cam kết đầu tư hơn 5.000 tỉ đồng. 3 doanh nghiệp gồm Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Hải (Thaco), Công ty cổ phần Capella Quảng Nam và Công ty cổ phần thương mại dịch vụ và công nghệ OSP đăng ký khảo sát thực địa để nghiên cứu đầu tư xây dựng vùng trồng, chế biến sâm Ngọc Linh, dược liệu.
Mới đây, Thaco đã có thông báo, dự kiến sẽ đầu tư dự án trồng sâm Ngọc Linh, dược liệu với diện tích khoảng 1.250ha. Đây là những tín hiệu tích cực cho thấy sự chuyển dịch từ nông nghiệp truyền thống sang nông nghiệp công nghệ cao và công nghiệp chế biến dược phẩm. Thay vì chỉ tập trung vào bán sâm củ thô, các nhà máy chiết xuất saponin, sản xuất thực phẩm chức năng, mỹ phẩm và dược phẩm sẽ dần được hình thành, tạo nên chuỗi giá trị dược liệu hoàn chỉnh.
Sự thay đổi này không chỉ gia tăng giá trị sản phẩm lên gấp nhiều lần, mà còn mở ra hàng nghìn việc làm chất lượng cao trong các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, quản lý chất lượng và phát triển thị trường, góp phần thúc đẩy kinh tế miền núi phía tây Đà Nẵng phát triển bền vững.
Tại xã Trà Linh, Công ty Cổ phần Sâm Việt Linh là một trong những đơn vị tiên phong đầu tư vùng trồng bài bản với gần 6 ha sâm Ngọc Linh, đồng thời phát triển chuỗi sản phẩm chế biến như sâm củ tươi, sâm ngâm mật ong và trà thảo mộc.
Bà Dương Thị Vọng, Phó Giám đốc Công ty cho biết: “Chúng tôi đã phát triển nhiều sản phẩm sâm chế biến tiện lợi và dễ dùng nhưng để sâm Ngọc Linh thực sự trở thành cây kinh tế chủ lực, rất cần các tập đoàn lớn đầu tư, mở rộng thị trường chế biến sâu và ổn định đầu ra. Rất mong Nhà nước có chính sách hỗ trợ vốn ưu đãi, hướng dẫn kỹ thuật trồng và đặc biệt là cơ sở pháp lý xác định sâm thật – sâm giả, để bảo vệ thương hiệu và uy tín sản phẩm, giúp doanh nghiệp yên tâm đầu tư vùng trồng và mở rộng chế biến sâu.”
Trung tâm dược liệu trong chiến lược phát triển
Nhiều ý kiến cho rằng, dù cú hích chính sách đã có, thành phố cần nhanh chóng tháo gỡ điểm nghẽn về thủ tục, đất đai, vốn và ban hành cơ chế hỗ trợ đồng bộ để trung tâm dược liệu sớm phát huy hiệu quả.
Ông Phạm Nam Sơn, Giám đốc Sở NN-MT TP Đà Nẵng cho biết, hiện nay, thành phố đang tích cực triển khai Quyết định 463/QĐ-TTg về phát triển Trung tâm công nghiệp dược liệu quốc gia, lấy sâm Ngọc Linh làm cây chủ lực. Thành phố xác định đây là ngành kinh tế mũi nhọn, là bước chuyển quan trọng từ trồng trọt truyền thống sang công nghiệp chế biến hiện đại, mở ra hướng đi mới cho kinh tế miền núi phía tây.
Hoạt động tìm hiểu và mua bán sâm Ngọc Linh diễn ra sôi động tại các phiên chợ Sâm Ngọc Linh. Ảnh: Lan Anh.
Thành phố cũng rà soát quy hoạch sử dụng đất, ưu tiên bố trí vùng trồng dược liệu tập trung, ban hành chính sách hỗ trợ đột phá cho các loài đặc hữu như sâm Ngọc Linh, quế Trà My, đẳng sâm, ba kích, giảo cổ lam….
Đồng thời, nghiên cứu xây dựng Trung tâm nghiên cứu – chế biến sâu dược liệu miền Trung, phối hợp cùng các viện, trường, doanh nghiệp trong và ngoài nước để hình thành chuỗi giá trị dược liệu xanh, khép kín, từ vùng trồng hữu cơ đến chế biến đạt chuẩn GMP, ISO. Trọng tâm là phát triển sản phẩm chức năng, mỹ phẩm tự nhiên và dược phẩm từ thảo dược bản địa, hướng tới thị trường xuất khẩu giá trị cao. Đồng thời, thu hút doanh nghiệp đầu tư nhà máy sơ chế, chiết xuất, kết nối hiệu quả giữa sản xuất, chế biến, tiêu thụ, hướng tới thị trường xuất khẩu.
Với tiềm năng vượt trội, định hướng phát triển rõ ràng cùng hàng loạt chính sách ưu đãi hấp dẫn, các chuyên gia nhận định sâm Ngọc Linh sẽ sớm vươn ra thị trường quốc tế, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu và khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ dược liệu thế giới.
