Mỹ cải thiện chất lượng không khí nhờ thu phí ùn tắc
Kể từ khi triển khai thu phí ùn tắc giao thông vào tháng 1/2025, chính quyền bang New York đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực như: lưu lượng xe và tình trạng chậm trễ giờ cao điểm giảm đáng kể, số vụ tai nạn và khiếu nại về tiếng ồn giảm, đồng thời doanh thu từ phí dự kiến đạt 500 triệu USD vào cuối năm.
Theo một nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí npj Clean Air, trong sáu tháng đầu triển khai, ô nhiễm không khí, cụ thể là bụi mịn PM2.5, đã giảm 22% tại Khu vực Giảm ùn tắc (CRZ). Tại năm quận của thành phố và các vùng ngoại ô lân cận cũng ghi nhận giảm đáng kể mức ô nhiễm.
Nghiên cứu do 2 tác giả Timothy Fraser và Yeonkyeong Gina Park thực hiện, dưới sự dẫn dắt của Giáo sư Oliver Gao (Đại học Cornell), đã phân tích dữ liệu quan trắc thực tế về chất lượng không khí, giao thông, cũng như đặc điểm dân cư và khí tượng, nhằm đánh giá một cách khoa học và toàn diện tác động của chính sách thu phí ùn tắc.
New York đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực nhờ thu phí ùn tắc. Ảnh minh hoạ.
Chia sẻ về kết quả, ông Oliver Gao, Giám đốc Trung tâm Giao thông, Môi trường và Sức khỏe Cộng đồng Cornell, cho biết: “Việc thu phí ùn tắc tại New York City, cũng như nhiều thành phố khác trên thế giới, không chỉ giúp cải thiện giao thông mà còn góp phần giảm nồng độ các chất ô nhiễm không khí, nâng cao chất lượng không khí và mang lại lợi ích cho sức khỏe cộng đồng".
Theo các nhà khoa học, việc chất lượng không khí được cải thiện trên phạm vi rộng cho thấy thu phí ùn tắc không đơn thuần khiến ô nhiễm “dịch chuyển” ra vùng ngoại ô do thay đổi luồng xe, mà phản ánh sự suy giảm thực sự của phát thải từ giao thông.
Ông Fraser chia sẻ: “Chất lượng không khí được cải thiện trên toàn bộ khu vực đô thị. Điều này cho thấy thu phí ùn tắc không chỉ đơn thuần đẩy ô nhiễm ra vùng ngoại ô. Người dân đã lựa chọn các phương thức di chuyển xanh hơn, như sử dụng giao thông công cộng hoặc sắp xếp giao hàng vào ban đêm. Từ đó giúp giảm mật độ xe và hạn chế sự tích tụ khói mù khi có quá nhiều phương tiện lưu thông cùng lúc".
Hiện nay, nhóm của Giáo sư Gao đang tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về cách thu phí ùn tắc ảnh hưởng đến hành vi lái xe và việc sử dụng giao thông công cộng tại New York. Song song với đó, các nhà khoa học cũng đang mô phỏng những lợi ích môi trường tiềm năng nếu chính sách này được áp dụng tại các thành phố lớn khác của Mỹ như Boston, Los Angeles và Chicago.
“Có thể trong vài năm tới, những thành phố này sẽ triển khai thu phí ùn tắc và trích dẫn kết quả nghiên cứu của chúng tôi", Giáo sư Gao chia sẻ. “Đó là cách nghiên cứu khoa học có thể cung cấp bằng chứng cho công chúng và góp phần thúc đẩy các chính sách đúng đắn".
Dự án mang tên "Sol khí và hiệu ứng làm mát khí hậu qua các đám mây ô nhiễm” được ERC Consolidator Grant xét duyệt và tài trợ. Ảnh minh hoạ.
Nghiên cứu về cách các hạt ô nhiễm không khí làm mát hành tinh
Trong khi đó, Phó Giáo sư Velle Toll từ Đại học Tartu (Estonia) đã xuất sắc vượt qua hơn 3.000 ứng viên để nhận khoản tài trợ danh giá từ Hội đồng Nghiên cứu Châu Âu (ERC) với dự án liên quan tới các hạt ô nhiễm không khí. Trong 5 năm tới, dự án của ông sẽ tập trung xác định chính xác mức độ làm mát của các sol khí (aerosol) - những hạt ô nhiễm li ti phát sinh từ hoạt động của con người.
Giáo sư Toll lập luận trong khi tác động làm ấm của khí nhà kính từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch đã được chứng minh rõ ràng, tác động làm mát của các hạt ô nhiễm không khí vẫn chưa được định lượng chính xác. Những hạt này có thể ảnh hưởng đến sự hình thành và đặc tính của mây, từ đó góp phần làm giảm nhiệt độ Trái đất, song mức độ tác động cụ thể vẫn đang gây tranh cãi.
Theo nhà nghiên cứu, việc giảm ô nhiễm không khí là ưu tiên hàng đầu để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, nhưng hành động này lại vô tình gỡ bỏ "tấm khiên" đang che bớt tác động thực sự của khí nhà kính.
“Chúng ta cần lấp đầy khoảng trống này", ông nhấn mạnh. “Nếu hiệu ứng làm mát của các hạt ô nhiễm mạnh hơn so với những gì từng nghĩ, điều đó đồng nghĩa với việc khí hậu Trái đất nhạy cảm hơn với khí nhà kính do con người phát thải. Khi đó, mỗi tấn khí nhà kính thải ra sẽ gây nóng lên nhiều hơn, và việc giảm phát thải các hạt ô nhiễm có thể vô tình đẩy nhanh quá trình biến đổi khí hậu".
Một trong những thách thức lớn nhất của lĩnh vực này là rất khó tách biệt tác động của ô nhiễm không khí khỏi sự biến động tự nhiên của thời tiết. Vì vậy, nhóm nghiên cứu của PGS. Velle Toll áp dụng những công nghệ tiên tiến nhất để tách biệt tác động của con người khỏi sự biến thiên của thời tiết.
Đồng thời, dự án tiến hành so sánh đối chiếu trực tiếp giữa những đám mây nằm sát các nguồn ô nhiễm lớn như nhà máy, tàu biển với những vùng mây sạch ở khu vực lân cận. Trí tuệ nhân tạo (AI) và các mô hình hóa sức gió cũng được áp dụng để phân tích hàng triệu trường hợp mây trên toàn cầu.
Kết quả của dự án không chỉ giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về nghiên cứu trước đây mà còn mang lại những dự báo chính xác hơn cho tương lai.
