Chương trình giảm nghèo nâng tầm nông thôn mới Nghệ An

Nghệ An thường xuyên bị thiên tai, bão lũ “ghé thăm”. Chỉ trong 3 tháng gần đây địa phương này phải oằn mình chống đỡ 3 cơn bão lớn với tổng thiệt hại trên dưới 10.000 tỷ đồng. Mưa bão đi qua để lại muôn vàn hệ lụy, riêng việc “rơi rụng” các tiêu chí nông thôn mới (thu nhập, nhà ở, hộ nghèo) là điều khó tránh.

“Sống chung với lũ” là điều mà các cấp, ngành tỉnh Nghệ An xác định khi thực hiện các Chương trình Mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng nông thôn mới và Giảm nghèo bền vững. Từ thực tiễn đặt ra, địa phương đã chủ động xây dựng lộ trình, kế hoạch bài bản, qua đó tận dụng tối đa các nguồn lực nhằm bổ trợ cho nhau. Tín hiệu tích cực đang có cho thấy mọi thứ đang đi đúng hướng.

Nhận xét trên được thể hiện rõ qua Tiểu dự án 1, Dự án 1 của Chương trình Giảm nghèo bền vững về việc “Hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội các huyện nghèo”, mục tiêu là tập trung xây dựng, nâng cấp hạ tầng thiết yếu (giao thông, thủy lợi, giáo dục, văn hóa…) phục vụ sản xuất và dân sinh tại các huyện nghèo như Kỳ Sơn (cũ), Tương Dương (cũ), Quế Phong (cũ), Quỳ Châu (cũ).

Qua nắm bắt ghi nhận có 43 công trình đã được đầu tư, xây dựng (33 công trình thuộc lĩnh vực giao thông, 3 công trình thuỷ lợi, 6 công trình giáo dục, 1 công trình văn hoá); Đồng thời tiến hành duy tu, bảo dưỡng 34 công trình khác (21 công trình giao thông, 4 giáo dục, 1 nước sạch sinh hoạt, 5 thủy lợi, 3 văn hóa).

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An (cơ quan chủ trì), dự án đã góp phần nâng cấp cơ sở hạ tầng phục vụ dân sinh, sản xuất, lưu thông hàng hóa nhằm phát triển KT-XH, nâng cao chất lượng cuộc sống cho bà con ở vùng hưởng lợi.

Tín hiệu tích cực cũng đến từ Dự án 2 về “Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo” với việc trực tiếp hỗ trợ các hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo thông qua 176 mô hình sản xuất (18 mô hình trồng trọt, 144 mô hình chăn nuôi, 14 mô hình lĩnh vực lâm nghiệp).

Tính đến nay, dự án này đã giải ngân được gần 202 tỷ đồng vốn sự nghiệp (đạt 66,17%), từ đây mở ra cơ hội thoát nghèo, tạo việc làm, sinh kế bền vững cho hơn 10.000 hộ gia đình ở khu vực miền núi.

Kết quả đã có nhưng tồn tại, hạn chế trong việc triển khai dự án "Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo" cũng nhiều, riêng việc huy động các doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị còn chậm, đồng thời khó thành lập các tổ, nhóm cộng đồng đảm bảo các điều kiện bắt buộc. Mặt khác, thành phần thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo chủ yếu là những người không có khả năng lao động, người cao tuổi, cô đơn, không nơi nương tựa, người khuyết tật, sinh sống ở vùng sâu, vùng xa, vô hình chung dẫn đến khó khăn trong việc lựa chọn đối tượng.

Nhìn rộng cả Chương trình Giảm nghèo bền vững thấy rằng có nhiều nút thắt đáng lưu tâm, trong đó nặng về khía cạnh khách quan. Trên thực tế, trước khi kết thúc hoạt động, UBND các huyện chưa phân bổ chi tiết nguồn vốn được giao; chính quyền địa phương hai cấp mới đi vào hoạt động, cần thêm thời gian để vận hành trơn tru; các nội dung hướng dẫn được quy định tại nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác nhau, trong khi đó năng lực chuyên môn, hiểu biết của đội ngũ cán bộ cấp thôn, cấp xã còn hạn chế.

Mặc khác, việc tổ chức thực hiện các Dự án, Tiểu dự án thành phần thuộc chương trình phải theo hướng dẫn của các Bộ, ngành trung ương. Tuy nhiên, các văn bản của Trung ương chưa đồng bộ và đang tiếp tục sửa đổi.

Những vấn đề nêu trên đặt ra thách thức lớn cho tỉnh Nghệ An trong quá trình thực hiện Chương trình MTQG Giảm nghèo bền vững. Tuy nhiên với sự nhập cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó bật lên vai trò đặc biệt quan trọng của ngành Nông nghiệp và Môi trường, những nút thắt dai dẳng đã được nới lỏng khá nhiều. Đây chính là tiền đề, là nền tảng vững chắc để nâng tầm diện mạo nông thôn mới theo hướng bền vững.

Những con số thống kê đã nói lên tất cả. Giai đoạn 2021 – 2025 Nghệ An đạt được nhiều kết quả tích cực trong xây dựng nông thôn mới. Trước khi thực hiện chính quyền 2 cấp, toàn tỉnh có 330 xã cán đích nông thôn mới (80,2%), 146 xã chuẩn nông thôn mới nâng cao (44,24%), 33 xã đạt chuẩn kiểu mẫu (10%). Thu nhập bình quân đầu người ở khu vực nông thôn đạt mức 47 triệu đồng/người/năm.