Trong cuộc bỏ phiếu diễn ra tại Ủy ban Môi trường Nghị viện châu Âu hôm 3/12, các nghị sĩ đã thông qua đề xuất tăng cường giám sát phát thải carbon đối với các mặt hàng công nghiệp nặng nhập khẩu vào Liên minh châu Âu (EU) với tỷ lệ áp đảo 68 phiếu thuận và 7 phiếu chống, cho phép đẩy nhanh tiến trình lập pháp đối với cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM). Đây là công cụ then chốt trong chiến lược khí hậu của EU, nhằm đánh thuế carbon đối với các sản phẩm nhập khẩu có phát thải cao như thép, nhôm, xi măng và phân bón.
Nghị viện châu Âu đã bỏ phiếu ủng hộ việc tăng cường giám sát phát thải carbon đối với các mặt hàng công nghiệp nặng nhập khẩu vào Liên minh châu Âu (EU). Ảnh: Bộ Công thương.
Theo lộ trình, CBAM sẽ chính thức bước vào giai đoạn vận hành từ tháng 1/2026, thời điểm các doanh nghiệp bắt đầu phải trả chi phí carbon cho lượng khí thải phát sinh trong quá trình sản xuất hàng hóa xuất khẩu vào EU. Cơ chế này được thiết kế để bảo đảm “sân chơi bình đẳng” giữa doanh nghiệp trong khối - vốn đã chịu sự điều chỉnh của Hệ thống Thương mại Phát thải EU (ETS) - và các nhà sản xuất ngoài châu Âu.
Không chỉ bảo vệ năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp EU, Brussels kỳ vọng CBAM sẽ tạo động lực để các quốc gia khác tăng cường giám sát phát thải và xây dựng cơ chế định giá carbon trong nước. Tuy nhiên, chính sách này cũng vấp phải phản đối từ một số đối tác thương mại lớn. Chính phủ Mỹ từng cho rằng thuế carbon biên giới của EU có thể trở thành một rào cản thương mại không công bằng.
Theo một tài liệu rò rỉ do Euronews thu thập được, vào ngày 10/12, Ủy ban châu Âu sẽ công bố một loạt biện pháp mới nhằm chuẩn hóa giá trị phát thải CO₂ theo từng quốc gia hoặc từng doanh nghiệp, nhằm ngăn chặn tình trạng “lách luật” khi khai báo phát thải.
Cụ thể, trong năm 2026, EU dự kiến áp dụng quy định kiểm tra thực địa bắt buộc tại từng cơ sở sản xuất hàng hóa chịu sự điều chỉnh của CBAM. Từ năm 2027, hình thức kiểm tra có thể được thay thế bằng giám sát trực tuyến hoặc thậm chí được miễn nếu cơ sở đó được đánh giá là rủi ro thấp, không có thay đổi đáng kể và đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu.
Các doanh nghiệp khi báo cáo lượng phát thải sẽ được phép có sai số tối đa 5% - ngưỡng tối thiểu để dữ liệu không bị coi là thiếu tin cậy. Ngoài ra, EU cũng định hướng đồng bộ hóa CBAM với Hệ thống Thương mại Phát thải nội khối nhằm tạo sự thống nhất trong chính sách định giá carbon.
Song song với việc siết chặt giám sát, Ủy ban châu Âu cũng đề xuất “đơn giản hóa” CBAM nhằm giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Một trong những thay đổi đáng chú ý là quy định miễn trừ cho các đơn vị nhập khẩu dưới 50 tấn hàng hóa thuộc diện CBAM mỗi năm. Trước đó, ngưỡng miễn trừ được tính theo giá trị, ở mức 150 euro cho mỗi lô hàng.
Ủy ban châu Âu ước tính, thay đổi này sẽ giúp khoảng 182.000 nhà nhập khẩu - chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng như cá nhân - được miễn nghĩa vụ, trong khi vẫn kiểm soát hơn 99% tổng lượng phát thải. Với các doanh nghiệp còn thuộc phạm vi điều chỉnh của CBAM, các thủ tục về báo cáo, cấp phép, tính toán phát thải và nghĩa vụ tài chính cũng sẽ được tinh giản.
