Theo dữ liệu từ Cơ quan Giám sát Khí quyển Copernicus (CAMS) của Liên minh châu Âu, lỗ thủng ozone năm 2025 đạt diện tích cực đại khoảng 21 triệu km² vào tháng 9, nhỏ hơn đáng kể so với mức 26 triệu km² của năm 2023. Sau khi đạt đỉnh, lỗ thủng thu hẹp dần và biến mất sớm vào đầu tháng 12, thay vì kéo dài sang cuối năm như các năm trước.
Đây là năm thứ hai liên tiếp lỗ thủng tầng ozone được ghi nhận có quy mô nhỏ hơn, sau giai đoạn 2020-2023 khi lỗ thùng mở rộng bất thường và tồn tại kéo dài.
Theo các nhà khoa học châu Âu, lỗ thủng tầng ozone trên Nam Cực năm nay có kích thước nhỏ nhất kể từ năm 2019, đồng thời hình thành muộn và tan rã sớm hơn.
Bà Laurence Rouil, Giám đốc CAMS, nhận định: “Việc lỗ thủng tầng ozone đóng lại sớm và có kích thước nhỏ như trong năm nay là một dấu hiệu rất đáng yên tâm. Điều này phản ánh rõ tiến trình phục hồi ổn định theo từng năm của tầng ozone, nhờ lệnh cấm các chất làm suy giảm tầng ozone (ODS)”.
Tầng ozone được ví như “lá chắn của hành tinh”, có vai trò ngăn phần lớn bức xạ cực tím (UV) nguy hiểm từ Mặt trời chiếu vào Trái đất. Trước đây, lớp bảo vệ này đã bị bào mòn nghiêm trọng do các hóa chất do con người thải ra, đặc biệt là CFC. Tuy nhiên, kể từ khi Nghị định thư Montreal được thông qua năm 1987 và liên tục được bổ sung, các chất gây suy giảm tầng ozone đã bị loại bỏ dần, tạo điều kiện cho tầng ozone phục hồi.
Một nghiên cứu công bố trên tạp chí Nature Climate Change năm ngoái cho thấy các biện pháp kiểm soát này không chỉ giúp giảm mạnh lượng phát thải mà còn khiến tác động làm nóng của các khí độc hại đạt đỉnh sớm hơn khoảng 5 năm so với dự báo ban đầu. Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) ước tính tầng ozone ở Nam Cực có thể phục hồi về mức của năm 1980 vào khoảng năm 2066.
Dù vậy, các nhà khoa học vẫn đang tìm hiểu nguyên nhân khiến lỗ thủng ozone trong giai đoạn 2020-2023 có quy mô lớn bất thường. Một giả thuyết được đưa ra là vụ phun trào núi lửa Hunga Tonga năm 2022 đã đưa lượng lớn tro bụi và hơi nước vào tầng bình lưu, góp phần làm trầm trọng thêm hiện tượng này trong năm 2023.
CAMS cảnh báo nếu không có các thỏa thuận quốc tế kiểm soát ô nhiễm, sự suy giảm tầng ozone có thể đã đạt tới “mức độ thảm họa”. Bởi khi ozone bị suy yếu, nhiều tia UV hơn sẽ chiếu xuống bề mặt Trái đất, gây tổn hại nghiêm trọng cho mùa màng, gia tăng nguy cơ ung thư da, đục thủy tinh thể và nhiều hệ lụy sức khỏe khác.
Tuần trước, NASA và Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) cũng xếp lỗ thủng ozone năm 2025 có quy mô nhỏ thứ năm kể từ năm 1992. Theo ông Paul Newman, trưởng nhóm nghiên cứu ozone của NASA, xu hướng hiện nay đang diễn ra đúng như các dự báo khoa học: lỗ thủng hình thành muộn hơn trong mùa và khép lại sớm hơn. Tuy vậy, ông nhấn mạnh, thế giới vẫn cần nhiều thập kỷ nữa để phục hồi hoàn toàn tầng ozone.
