* Xin hỏi một loại cỏ dại có tên “nở ngày đất” đang được quảng cáo là chữa được bệnh gout, tiểu đường và nhiều bệnh nan y khác. Đó là cây gì và tác dụng thực sự ra sao?
Đinh Kim Huyền, Thanh Miện, Hải Dương
Cây nở ngày đất (tên khoa học Gomphrena celosioides) là loài thực vật có hoa thuộc họ Dền. Loài này được Mart mô tả khoa học đầu tiên năm 1826.
Đây là một cây lâu năm thân thảo thuộc họ Amaranthaceae và là một trong 51 loài trong chi Gomphrena. Cây nở ngày đất còn có tên là cây cúc bách nhật đất.
Cây mọc hoang ở nhiều nơi, đặc biệt nhiều ở những vùng đất khô cằn miền Trung. Đây là loại cỏ dại. Thân cao khoảng 25cm, lúc còn non có lông, khi già sẽ mất hết lông nhẵn, thân phân nhiều nhánh.
Cây nở ngày đất
Lá có cuống ngắn, mọc đối, phiến lá hình bầu dục hẹp, dài 2 - 6cm, rộng khoảng 2cm, mặt dưới lá có đầy lông... Nguyên gốc từ Argentina, Bolivia, Brazil, Ecuador, Paraguay và Uruguay, sau lan sang châu Á, châu Phi, châu Úc.
Loài cây này có chứa các hợp chất khác nhau, bao gồm cả aurantiamide, và aurantiamide acetate, là một chất ức chế chọn lọc cathepsin, cũng được sản xuất bởi nấm Aspergillus penicilloides.
Các hợp chất này đã cho thấy hiệu quả chống lại vi sinh vật, ngay cả ở liều rất nhỏ.
Cây được sử dụng trong y học dân gian bổ sung chất dinh dưỡng và điều trị các rối loạn khác nhau như bệnh đường tiêu hóa và các bệnh hô hấp, nhiễm trùng da, cũng như một số bệnh truyền nhiễm, và là một thuốc phá thai.
Khoảng 5 - 6 tháng nay, tại TP.HCM bày bán cây nở ngày đất, ghi công dụng: “Đặc trị bệnh gout, tiểu đường”. Vài người bán còn cam đoan chỉ dùng khoảng 1 tháng, thậm chí chỉ vài tuần sẽ khỏi bệnh.
Tài liệu chính thống Đông y (Việt Nam, Trung Quốc) không đề cập nhiều về cây cúc bách nhật đất và cúc bách nhật mà chỉ ghi lại cách dùng trong dân gian.
Theo dân gian cúc bách nhật đất dùng toàn cây chữa các bệnh đường tiêu hóa, hô hấp, một số bệnh nhiễm khuẩn khác; riêng rễ còn dùng trị cảm cúm, ho.
Trên chuột thí nghiệm, chiết xuất từ cúc bách nhật đất có tác dụng bảo vệ gan với những con chuột đã gây ngộ độc gan bằng thực nghiệm nhưng cũng chưa thấy có tài liệu nào ghi dùng hỗ trợ chức năng gan cho người.
Không có tài liệu Đông y chính thống, kinh nghiệm dân gian, cũng không có tài liệu nào nghiên cứu mới nào nói về việc dùng cây cúc bách nhật đất tức cây nở ngày đất chữa bệnh gout, tiểu đường.
Không nên dùng cây cỏ chữa bệnh theo kiểu đồn thổi, bịa dặt. Dùng cây cỏ không có nghĩa như mọi người quan niệm là “không bổ dọc thì cũng bổ ngang” mà khi dùng không đúng sẽ gây chậm trễ trong việc chữa bệnh, dễ phát sinh các tác hại cấp hay lâu dài.
