Cần thực hiện những chiến dịch tiêm phòng vaccine ASF đồng loạt

Tiếp tục phát sinh các ổ dịch mới

Đoàn công tác do bà Nguyễn Thu Thủy, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y làm trưởng đoàn đã tới kiểm tra công tác phòng, chống dịch tại xã Lương Thịnh, một địa bàn đang gia tăng nhanh số ổ dịch mới.

Theo báo cáo của xã, tính từ ngày 23 - 31/7 trên địa bàn xã đã có 145 con lợn mắc bệnh, chết và tiêu huỷ với trọng lượng gần 8 tấn, tập trung chủ yếu ở các thôn Khang Chính, Quang Vinh, Yên Phú và Lương Thiện. Đến nay xã đã công bố dịch tại 2 thôn: Khang Chính, Quang Vinh.

Ông Lê Anh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND xã Lương Thịnh cho biết, hiện diễn biến dịch tương đối phức tạp, những ngày tới sẽ có thể phát sinh những ổ dịch mới. Đặc biệt việc kiểm soát dịch bệnh tại các thôn Yên Phú, Yên Định rất khó khăn vì các hộ dân nuôi lợn nằm dọc quốc lộ 37, nguy cơ phát sinh ổ dịch khó kiểm soát.

Đến nay, xã đã thành lập 2 chốt kiểm soát dịch bệnh tại các thôn Khang Chính, Quang Vinh để hướng dẫn việc đi lại, vận chuyển động vật, sản phẩm động vật đi qua vùng có dịch. Cấm giết mổ, đưa vào, mang ra lợn trong vùng có dịch đã công bố. Thực hiện vệ sinh, tiêu độc khử trùng tất cả phương tiện ra, vào vùng dịch, thực hiện tiêu hủy theo đúng quy định.

Ngoài ra, triển khai cho các hộ chăn nuôi thực hiện ký bản cam kết về công tác phòng chống dịch, thực hiện “5 không” (không dấu dịch; không vận chuyển lợn chết, mắc bệnh ra khỏi vùng dịch; không buôn bán, giết mổ lợn chết, mắc bệnh; không vứt xác lợn chết ra môi trường; không sử dụng thức ăn thừa chưa qua xử lý nhiệt làm nguồn thức ăn cho chân nuôi)...

Cần tạo ra lá chắn miễn dịch cộng đồng vững chắc

Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Đức Điển, Phó Giám đốc Sở NN-MT tỉnh Lào Cai nhận định, tình hình dịch tả lợn Châu Phi trên địa bàn tỉnh chưa ở mức khẩn cấp, chủ yếu chỉ xảy ra ở các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ. Đáng mừng là ý thức của người dân đã được nâng cao đáng kể, họ đã biết tự giác áp dụng các biện pháp an toàn sinh học cơ bản.

Tỉnh cũng đã rất chủ động trong việc tiếp cận các giải pháp khoa học công nghệ mới. Điển hình là việc phối hợp với doanh nghiệp để tiêm thử nghiệm vaccine dịch tả lợn Châu Phi từ đầu năm 2024. Kết quả thành công của đợt thử nghiệm này cho thấy niềm tin và sự sẵn sàng của tỉnh trong việc áp dụng vaccine như một công cụ bảo vệ đàn vật nuôi.

Để kiểm soát dịch bệnh hiệu quả, đặc biệt là các bệnh có khả năng lây lan nhanh, yếu tố tiên quyết là phải tổ chức được các chiến dịch tiêm phòng đồng bộ, đồng loạt trên diện rộng, thay vì để các địa phương triển khai một cách phân mảnh, thiếu nhất quán.

Phân tích sâu về vấn đề này, ông Điển đã chỉ ra sự khác biệt rõ rệt giữa hai cách tiếp cận. Lấy ví dụ từ kinh nghiệm thực tiễn của tỉnh trong công tác tiêm phòng bệnh lở mồm long móng.

Từ trước đến nay, tỉnh Lào Cai luôn tổ chức thành hai chiến dịch lớn, có thời gian bắt đầu và kết thúc rõ ràng (đợt 1 kết thúc ngày 30/3, đợt 2 kết thúc ngày 30/9). Khi được triển khai như một chiến dịch, vaccine được phân bổ đồng loạt, công tác tiêm phòng được thực hiện gần như cùng một thời điểm trên toàn tỉnh. Cách làm này tạo ra một "lá chắn" miễn dịch cộng đồng vững chắc, hạn chế tối đa các khoảng trống dịch tễ để mầm bệnh có cơ hội xâm nhập và lây lan.

Ngược lại, việc phân cấp nhiệm vụ này về cho cấp xã, công tác phòng dịch sẽ không thể đạt được chất lượng như mong muốn. Lý do là bởi quy trình mua sắm vật tư, vaccine bằng ngân sách nhà nước phức tạp, đòi hỏi năng lực về đấu thầu, hồ sơ…

Nếu để các xã tự làm, xã có năng lực làm nhanh cũng mất 2, 3 tháng. Xã không có kinh nghiệm, loay hoay có khi mất 3, 4 tháng. Hệ quả là xã này tiêm tháng này, xã khác tiêm tháng sau. Trong khi đó, việc vận chuyển, lưu thông gia súc vẫn diễn ra. Con được tiêm, con không, tạo ra sự không đồng đều, hiệu quả công tác phòng dịch không cao.

Từ những phân tích trên, ông Điển kiến nghị Trung ương và các bộ, ngành cần có sự đánh giá lại kỹ lưỡng về việc phân cấp trong lĩnh vực thú y. Cần xác định rõ những nhiệm vụ tổ chức các chiến dịch tiêm phòng trên diện rộng phải do cấp tỉnh chịu trách nhiệm để đảm bảo tính nhất quán.

Pháp luật cần quy định rõ ràng để cấp tỉnh có cơ sở pháp lý và nguồn lực để triển khai. Một chiến dịch được chỉ huy thống nhất, triển khai đồng loạt sẽ hiệu quả hơn nhiều so với những nỗ lực nhỏ lẻ, thiếu kết nối.

Siết chặt công tác kiểm dịch, xây dựng cơ sở giết mổ tập trung

Phát biểu tại chuyến kiểm tra công tác phòng chống dịch tả lợn Châu Phi tại xã Lương Thịnh, bà Nguyễn Thu Thủy, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y đã ghi nhận sự chủ động của xã trong việc huy động các lực lượng tại chỗ.

Theo bà Thủy, để công tác chỉ đạo được kịp thời, áp dụng các biện pháp khoa học và điều phối nguồn lực như: thuốc sát trùng, vaccine hiệu quả, rất cần có một cơ quan chuyên ngành của ngành thú y đặt tại liên xã. Mô hình "trạm dịch vụ nông nghiệp" hiện chủ yếu chỉ cung cấp dịch vụ, không thể thực hiện các chức năng quản lý nhà nước.

Bà Thủy nhấn mạnh những thách thức trong tương lai: "Sắp tới sẽ phải siết lại việc giết mổ nhỏ lẻ, xây dựng các cơ sở giết mổ tập trung, vậy ai sẽ làm công tác kiểm soát giết mổ? Ở các xã xa, công tác kiểm dịch sẽ làm như thế nào?. Nếu không có một đơn vị chuyên ngành với công chức có thẩm quyền, việc ủy quyền cho viên chức hoặc buông lỏng quản lý có thể dẫn đến tiêu cực, rủi ro "mất cán bộ" vì tình trạng ký sẵn giấy kiểm dịch. Vì vậy, bà đề nghị Sở NN-MT tỉnh nghiên cứu, đề xuất kiện toàn lại mô hình này.

Về vấn đề thực hiện các chiến dịch tiêm vaccine đồng loạt, theo bà Thủy, việc triển khai tiêm phòng các chương trình quốc gia phải do tỉnh làm mới đồng nhất được các loại vaccine, mua một chủng loại và tiêm phòng triệt để, đúng thời gian. Nếu tiêm phòng không đại trà, không cùng một thời điểm thì không có hiệu quả.

Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y bày tỏ sự chia sẻ với thiệt hại của các hộ chăn nuôi. Đồng thời, đề nghị chính quyền xã cần lưu ý khuyến cáo bà con phải áp dụng triệt để các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học và tiêm phòng vaccine, vì khi đã xác định chăn nuôi thì phải đầu tư để bảo vệ tài sản của mình. Bà cũng đề nghị tỉnh cần đẩy mạnh áp dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số để công tác chỉ đạo phòng, chống dịch đến 99 xã của tỉnh Lào Cai được kịp thời và hiệu quả hơn.