Các ổ dịch tả lợn Châu Phi đều xảy ra trên đàn lợn chưa tiêm vaccine

Khoảng 35.000 hộ chăn nuôi được tiêm phòng vaccine ASF

Sáng 19/6, tại Hà Nội, Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt phối hợp với Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức Tọa đàm trực tuyến: “Vaccine dịch tả lợn Châu Phi: Làm gì để nông dân tin tưởng, sử dụng?”.

Chia sẻ tại Tọa đàm, ông Phan Quang Minh, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y thông tin, kể từ khi vaccine dịch tả lợn Châu Phi (ASF) được chính thức công nhận và cấp phép lưu hành tháng 5/2022, công tác tiêm phòng vaccine này đã được triển khai từng bước và hiện đã phủ rộng khắp cả nước.

Theo thống kê sơ bộ, các doanh nghiệp đã sản xuất gần 7 triệu liều vaccine ASF, trong đó hơn 4 triệu liều được cung ứng trong nước để tiêm phòng và gần 1 triệu liều đã xuất khẩu sang một số quốc gia để hỗ trợ phòng dịch.

Tính đến nay, khoảng 35.000 hộ chăn nuôi trên cả nước đã được tiêm phòng vaccine ASF. Đặc biệt, việc tiêm phòng đã được triển khai tại 45 tỉnh, thành phố, cho thấy giải pháp này đã được áp dụng rộng rãi trên phạm vi toàn quốc, dù số lượng tiêm phòng ở từng địa phương còn khiêm tốn. Việc triển khai tiêm phòng vaccine ASF đã đóng góp quan trọng vào công tác phòng chống dịch bệnh.

“Các trường hợp ổ dịch được ghi nhận và báo cáo từ năm 2022 đến nay đều xảy ra trên những đàn lợn chưa được tiêm phòng vaccine. Điều này khẳng định hiệu quả của vaccine và là một bước tiến lớn của ngành chăn nuôi và thú y Việt Nam trong việc chủ động ứng phó với dịch bệnh nguy hiểm”, ông Minh nhấn mạnh.

Người chăn nuôi nhỏ trông chờ phản ứng của doanh nghiệp chăn nuôi lớn?

Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có nhiều văn bản chỉ đạo các địa phương đẩy mạnh tiêm phòng vaccine ASF để tăng cường phòng chống dịch bệnh. Nhưng thực tế, tỷ lệ tiêm phòng tại các địa phương còn thấp.

Ông Minh cho rằng, có ba nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này, trong đó quan trọng nhất là nhận thức của người chăn nuôi. Nhiều hộ chưa thấy rõ mức độ nguy hiểm của bệnh ASF cũng như vai trò của vaccine trong bảo vệ đàn lợn.

Nguyên nhân thứ hai là thông tin về vaccine và hiệu quả của nó vẫn chưa được truyền đạt đầy đủ, rõ ràng tới người dân. Nhiều người dân còn băn khoăn về khả năng bảo vệ của vaccine sau khi tiêm. Vì vậy, việc cung cấp thông tin minh bạch, cụ thể về hiệu quả vaccine là yếu tố then chốt để củng cố niềm tin và khuyến khích người chăn nuôi chủ động tiêm phòng.

Một nguyên nhân nữa đó là giá thành vaccine hiện trên dưới 60.000 đồng/liều, cũng là một rào cản đối với một số hộ chăn nuôi, đặc biệt là các hộ nhỏ lẻ.

Dưới góc độ là doanh nghiệp sản xuất, ông Nguyễn Văn Điệp, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần AVAC Việt Nam cho hay, hiện nay việc đưa vaccine vào thực tế chưa đạt được hiệu quả, là do tính thận trọng của người chăn nuôi. Tất nhiên một sản phẩm mới thì người dân thận trọng cũng là chuyện bình thường.

Hơn nữa, người chăn nuôi thường có câu hỏi, tại sao các doanh nghiệp chăn nuôi lớn lại không sử dụng vaccine ASF? Lý giải cho vấn đề này, ông Điệp cho rằng, các doanh nghiệp chăn nuôi lớn thường cân nhắc yếu tố đầu tư, đồng thời họ áp dụng và thực hiện tốt chăn nuôi an toàn sinh học, nên việc sử dụng vaccine ASF còn hạn chế.

Cùng chung nhận định, ông Vũ Đăng Đồng, Giám đốc Trung tâm Chẩn đoán Thú y Dabaco cho biết, thực tế, người chăn nuôi hiện nay vẫn còn nhiều băn khoăn, dè dặt, phần lớn chờ đợi phản ứng từ các doanh nghiệp lớn trước khi quyết định tiêm vaccine. Điều này là hoàn toàn dễ hiểu.

Hơn nữa, nhiều hộ dân chưa có đủ thông tin để phân biệt vaccine thật - giả, hoặc gặp tình huống sau khi tiêm, đàn lợn có biểu hiện ốm, sốt và chết trong vòng 24 giờ. Tuy nhiên, họ không biết rằng rất có thể đàn lợn đã mang mầm bệnh từ trước, đang trong thời kỳ ủ bệnh nên việc phát bệnh nhanh sau tiêm là điều dễ xảy ra.

Ông Nguyễn Văn Thắng, Đại diện Hợp tác xã Chăn nuôi Hòa Mỹ (Hà Nội) bày tỏ những băn khoăn, tâm tư từ góc độ của người chăn nuôi trực tiếp. Ông Thắng khẳng định, ngành chăn nuôi lợn ở Việt Nam hiện nay đã đạt được trình độ và năng lực khá tốt, tiệm cận với các nước phát triển, từ quy mô trang trại, áp dụng kỹ thuật, cho đến công tác thú y, kiểm soát dịch bệnh. Các loại dịch bệnh nguy hiểm khác như tai xanh, lở mồm long móng… đã khống chế, kiểm soát rất tốt; chỉ còn ASF là mối nguy lớn nhất, khiến người chăn nuôi "trắng tay" nếu gặp phải.

“Do đó, nếu có vaccine tốt, người chăn nuôi chắc chắn sẽ sử dụng ngay. Tuy nhiên, hiện nay điều người chăn nuôi cần là niềm tin, thực tế. Chúng tôi chưa đủ tin tưởng vào hiệu quả vaccine khi sản phẩm mới được đưa ra thị trường, thông tin tuyên truyền chưa đầy đủ, chưa thuyết phục”, ông Thắng nhấn mạnh.

Theo ông Thắng: “Nói rằng người chăn nuôi nhỏ đang chờ người chăn nuôi lớn tiêm trước là chưa hoàn toàn đúng với thực tế”. Theo ông, ngay cả các trang trại lớn cũng vẫn đang chờ đợi sự xác nhận rõ ràng từ phía nhà sản xuất và cơ quan quản lý về hiệu quả của vaccine. Khi có đủ cơ sở tin cậy, nếu vaccine thực sự tốt, cả các hộ chăn nuôi lớn lẫn nhỏ đều sẵn sàng triển khai tiêm phòng.

Vaccine là giải pháp "then chốt của then chốt"

Lãnh đạo Cục Chăn nuôi - Thú y cho biết: "Chúng ta đã có 3 loại vaccine được cấp phép lưu hành thương mại, thậm chí bước đầu đã được xuất khẩu sang một số nước Đông Nam Á. Trước khi được cấp phép lưu hành, các loại vaccine này đều trải qua quy trình đánh giá nghiêm ngặt theo quy định của Việt Nam, thậm chí còn khắt khe hơn do đây là lần đầu tiên vaccine ASF được sản xuất".

Quy trình này có sự tham khảo ý kiến từ các chuyên gia quốc tế, đặc biệt là các chuyên gia từ Hoa Kỳ trong giai đoạn đầu, nhằm đảm bảo tối đa về mức độ an toàn, bảo hộ và vô trùng.

Kết quả đánh giá cho thấy, tất cả các loại vaccine khi được lưu hành đều đảm bảo an toàn, không gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe vật nuôi. Về hiệu quả bảo hộ, theo quy định chung cho tất cả các loại vaccine, tỷ lệ bảo hộ tối thiểu phải đạt 80%. Tuy nhiên, các vaccine ASF của Việt Nam phần lớn đã đạt mức bảo hộ rất cao, lên tới 97 - 99% trong quá trình đánh giá. Không chỉ được sử dụng một cách cẩn trọng trong nước, vaccine ASF của Việt Nam còn nhận được sự tín nhiệm từ cộng đồng quốc tế.

Ông Minh cho rằng, để tăng niềm tin của người chăn nuôi vào vaccine ASF trong thời gian tới, cần đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông, giúp họ hiểu rõ mức độ nguy hiểm của dịch bệnh cũng như vai trò thiết yếu của tiêm phòng vaccine. Ông nhấn mạnh: "Tiêm vaccine là giải pháp then chốt của then chốt trong công tác phòng, chống dịch bệnh hiệu quả và bền vững".

Bên cạnh đó, cần minh bạch thông tin về hiệu quả của vaccine. Phải cung cấp đầy đủ, rõ ràng và chi tiết các dữ liệu liên quan đến hiệu quả bảo hộ và mức độ an toàn của vaccine, giúp người chăn nuôi yên tâm sử dụng.

Đồng thời, cần xây dựng các cơ chế, chính sách hỗ trợ về giá, đặc biệt đối với vaccine phòng bệnh ASF, tai xanh, cùng với các chương trình trợ giá khác nhằm giảm gánh nặng chi phí cho người chăn nuôi, nhất là các hộ nhỏ lẻ.

"Nếu các giải pháp này được triển khai đồng bộ, sẽ góp phần nâng cao tỷ lệ tiêm phòng vaccine ASF, qua đó tăng cường hiệu quả công tác phòng, chống dịch bệnh trên phạm vi toàn quốc", ông Minh nhấn mạnh. 

Trong gần 6 tháng đầu năm 2025, tình hình ASF đã có dấu hiệu giảm rõ rệt, chỉ xảy ra 260 ổ dịch trên 63 tỉnh, thành phố, số lợn phải tiêu hủy trên 11.000 con, dịch chủ yếu xảy ra ở các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, chưa áp dụng biện pháp an toàn sinh học. So với giai đoạn trước, số ổ dịch giảm 15%, số lượng tiêu hủy giảm khoảng 80% nhờ áp dụng các biện pháp phòng dịch, kiểm soát kịp thời. Hiện nay cả nước chỉ còn 126 ổ dịch tại 16 tỉnh, thành chưa qua 21 ngày.