Nâng cao năng lực quản lý môi trường từ cơ sở
Nhằm cụ thể hóa quy định của Luật Bảo vệ môi trường và đảm bảo việc thực hiện thống nhất, đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở, trong những ngày qua, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức nhiều buổi tập huấn, phổ biến các nội dung của Nghị định số 131/2025/NĐ-CP và Nghị định số 136/2025/NĐ-CP liên quan đến lĩnh vực môi trường.
Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau đang tích cực tổ chức phổ biến các quy định lĩnh vực môi trường giúp chính quyền hai cấp nắm vững quy định mới để triển khai hiệu quả. Ảnh: Lê Hùng.
Việc triển khai các buổi tập huấn này không chỉ giúp cấp xã, phường hiểu rõ nhiệm vụ, thẩm quyền mới được giao mà còn góp phần củng cố năng lực quản lý, giám sát môi trường ngay tại cơ sở, nơi diễn ra hầu hết các hoạt động sản xuất, sinh hoạt và có tác động trực tiếp đến môi trường đất, nước, không khí.
Tại các buổi tập huấn, cán bộ Chi cục Bảo vệ môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau đã tập trung diễn giải những quy định trọng tâm trong công tác phân cấp, phân quyền lĩnh vực môi trường theo Nghị định 131/2025/NĐ-CP. Theo Nghị định này, chính quyền cấp xã được giao 19 nhiệm vụ, thẩm quyền, trong đó HĐND cấp xã có 1 nhiệm vụ, UBND cấp xã có 14 nhiệm vụ, và Chủ tịch UBND cấp xã có 5 nhiệm vụ.
Đối với UBND cấp xã, đây là cơ quan trực tiếp triển khai nhiều nhiệm vụ, bao gồm lập danh mục cụm công nghiệp chưa có hệ thống thu gom, thoát nước và xử lý nước thải tập trung, báo cáo UBND tỉnh theo quy định. Tổng hợp nhu cầu ngân sách cho hoạt động bảo vệ môi trường làng nghề, đồng thời chỉ đạo triển khai mô hình thu gom, xử lý chất thải rắn, nước thải tại chỗ; đầu tư xây dựng các công trình bảo vệ môi trường quy mô xã.
Bên cạnh đó, UBND cấp xã còn tổ chức quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, bảo đảm tuân thủ quy định về bảo vệ môi trường; quản lý thu gom và xử lý chất thải khu vực nông thôn. Theo dõi, đánh giá diễn biến chất lượng môi trường và tổ chức khoanh vùng, cải tạo, phục hồi các điểm ô nhiễm trên địa bàn.
Ngoài ra, UBND cấp xã còn chịu trách nhiệm báo cáo công tác bảo vệ môi trường trước ngày 31/1 hàng năm. Công bố sự cố môi trường khi xảy ra; chỉ đạo tổ chức phục hồi môi trường sau sự cố chất thải. Ban hành kế hoạch ứng phó, phục hồi môi trường và yêu cầu bồi thường thiệt hại đối với các hành vi gây ô nhiễm trên địa bàn.
Đáng chú ý, UBND cấp xã còn có quyền đề nghị cấp tỉnh thẩm định dữ liệu, xác định thiệt hại môi trường, cũng như hướng dẫn, kiểm tra các chủ đầu tư, cơ sở sản xuất trong cụm công nghiệp về hạ tầng bảo vệ môi trường. Việc công khai kế hoạch ứng phó sự cố môi trường trên cổng thông tin điện tử của xã cũng được quy định rõ nhằm tăng cường tính minh bạch, tạo sự đồng thuận của người dân.
Bên cạnh UBND xã, Chủ tịch UBND cấp xã được giao 5 nhiệm vụ, thẩm quyền đặc biệt mang tính điều hành, xử lý trực tiếp, đó là tiếp nhận đăng ký môi trường đối với các dự án, cơ sở thuộc đối tượng quy định; chỉ đạo, huy động lực lượng, thiết bị, phương tiện ứng phó sự cố môi trường hoặc sự cố chất thải. Thành lập đoàn kiểm tra đột xuất, xác định nguyên nhân, chỉ đạo khắc phục sự cố chất thải, bảo đảm ứng phó kịp thời, hạn chế thiệt hại đến môi trường và sức khỏe cộng đồng. Thành lập tổ công tác xác định nguyên nhân sự cố, chủ động xử lý ngay từ cơ sở trước khi chờ sự hỗ trợ từ cấp trên.
Những nhiệm vụ, thẩm quyền này giúp cấp xã thực sự trở thành “tuyến đầu” trong phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường, chủ động trong bảo vệ môi trường tại địa phương.
Những nhiệm vụ, thẩm quyền theo quy định mới giúp cấp xã trở thành “tuyến đầu” trong công tác thu gom, xử lý chất thải cũng như phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường, bảo vệ môi trường ở khu vực nông thôn. Ảnh: Lê Hùng.
Triển khai thống nhất quy định về cấp phép và đăng ký môi trường
Một nội dung được quan tâm tại lớp tập huấn là quy định về giấy phép và đăng ký môi trường. Theo Nghị định 136/2025/NĐ-CP, các dự án, cơ sở đã được cấp giấy phép môi trường trước ngày 1/7/2025 nhưng không thuộc đối tượng phải có giấy phép theo quy định mới thì được quyền lựa chọn tiếp tục sử dụng giấy phép đã cấp đến hết thời hạn hoặc thực hiện đăng ký môi trường theo quy định mới.
Đối với giấy phép cũ sẽ hết hiệu lực nếu chủ cơ sở thực hiện đăng ký môi trường mới hoặc thuộc đối tượng được miễn đăng ký. Quy định này nhằm giảm bớt thủ tục hành chính, song vẫn đảm bảo kiểm soát tốt các yếu tố phát sinh chất thải, khí thải, tiếng ồn... trong quá trình hoạt động sản xuất.
Không chỉ lĩnh vực môi trường, công tác bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học cũng được phân cấp mạnh mẽ hơn cho cấp xã.
Theo quy định mới, cấp xã được giao 3 nhiệm vụ, thẩm quyền, trong đó UBND cấp xã cử đại diện tham gia Hội đồng thẩm định dự án thành lập khu bảo tồn đất ngập nước cấp tỉnh; cử đại diện tham gia Hội đồng thẩm định dự án xác lập di sản thiên nhiên cấp tỉnh.
Chủ tịch UBND cấp xã quyết định phương án tự vệ để bảo vệ tính mạng nhân dân, hạn chế tổn hại đến loài động vật hoang dã khi có tình huống khẩn cấp xảy ra. Những quy định này góp phần mở rộng vai trò của chính quyền cơ sở trong quản lý, bảo vệ hệ sinh thái, đa dạng sinh học.
Bà Trịnh Khánh Ngọc, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau) cho biết: Việc tổ chức các lớp tập huấn không chỉ nhằm truyền đạt văn bản pháp luật mà còn hướng đến xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở hiểu luật, nắm rõ việc, làm đúng quy trình. Qua đó, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý, bảo vệ môi trường, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học trên địa bàn tỉnh.
