Tránh tạo thành điểm nóng
Tuyến kênh N1, N2 Đá Hàn, xã Hòa Hải, huyện Hương Khê (cũ) chỉ có chiều dài 10,8 km nhưng có đến hơn 50 hộ dân lấn chiếm, xây dựng nhà cửa, công trình phụ trên phạm vi hành lang bảo vệ kênh. Tồn tại này khởi phát trước khi chủ đầu tư (Công ty Xây dựng thủy lợi 4 - Nghệ An) bàn giao công trình cho Công ty Thủy lợi Nam Hà Tĩnh quản lý, vận hàng vào năm 2018.
Tuyến kênh Đá Hàn chỉ dài 10,8km nhưng có đến hơn 50 hộ dân lấn chiếm, xây dựng nhà cửa, công trình phụ trên phạm vi hành lang bảo vệ kênh. Ảnh: Thanh Nga.
Theo anh Nguyễn Văn Thành, Tổ trưởng đầu mối Đá Hàn (Công ty Thủy lợi Nam Hà Tĩnh), dù muốn hay không, thực tế phải thừa nhận vi phạm tại tuyến kênh này đã trở thành “điểm nóng”, thường xuyên báo cáo lên, báo cáo xuống nhưng khó có thể xử lý dứt điểm.
“Người dân xây dựng nhà ở, công trình phụ kiên cố ngay trên kênh nên việc điều tiết nước tưới, sửa chữa công trình khi hư hỏng gặp rất nhiều khó khăn. Chưa kể, có những thời điểm, người dân đổ rác xuống kênh, công ty mất tiền thuê máy về nạo vét còn bị bà con ngăn cản, không cho nạo vét vì rác bốc mùi hôi thối”, anh Thành chia sẻ.
Theo anh, hàng năm đơn vị phối hợp rất chặt chẽ với chính quyền các xã kiểm tra, lập biên bản hộ dân vi phạm, yêu cầu tháo dỡ, song vẫn có trường hợp “nhờn” luật, không chấp hành. Vì vậy, cần nhất vẫn là sự vào cuộc tuyên truyền mạnh mẽ của chính quyền cấp xã, nhất là khi bộ máy xã mới đã đi vào vận hành ổn định.
“Những tồn tại lịch sử để lại có thể không bàn đến nhưng hiện nay căng thẳng nhất là việc người dân tùy tiện vứt rác, lợn bị dịch bệnh xuống kênh mương, hồ đập. Trong bối cảnh cán bộ thủy nông ít, chúng tôi cần chính quyền cấp xã vào cuộc đồng hành, phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, có như vậy mới tăng tính răn đe và ngăn chặn phát sinh thêm vi phạm, tạo thành điểm nóng mới”, anh Nguyễn Văn Thành nhấn mạnh.
Xả rác thải xuống kênh vô tội vạ là một trong những tồn tại thường xuyên diễn ra. Ảnh: Thanh Nga.
Chung thực trạng, kênh N1-12, đoạn qua xã Toàn Lưu chỉ dài hơn 1 km, đi qua phần đất của 15 hộ dân nhưng có đến gần chục hộ vi phạm hành lang công trình kênh này.
Theo chị Nguyễn Thị Lan Thương, người đã có hơn 20 năm công tác tại Trạm Bắc Hà cho biết, công việc thu gom rác thải người dân đổ xuống kênh gây ách tắc dòng chảy là việc làm thường xuyên của chị. “Thực tế nhiệm vụ chính của tôi là vận hành kênh để đảm bảo nước không thất thoát trong quá trình tưới. Tuy nhiên, mấy năm nay người dân xả rác thải xuống kênh mương rất nhiều nên tháng nào chúng tôi cũng phải đi vớt rác. Nhiều khi tôi nghĩ, mình làm thủy lợi mà không khác gì một công nhân môi trường”, chị Thương ngao ngán nói.
Ông Nguyễn Văn Hải, Trạm trưởng Trạm Bắc Hà, Công ty Thủy lợi Nam Hà Tĩnh cho rằng, thực trạng người dân vi phạm hành lang công trình thủy lợi đã xảy ra trong rất nhiều năm và ngày càng gia tăng. Vấn đề đặt ra bây giờ là mạnh tay xử phạt để tăng tính răn đe. Điều này phải có sự vào cuộc của chính quyền cấp xã. Không thể phó mặc để doanh nghiệp tự xử lý người dân đổ rác xuống kênh, xây dựng công trình trên hành lang công trình thủy lợi. Bởi, pháp luật đã quy định thẩm quyền xử phạt các vi phạm trên là chính quyền địa phương chứ không phải doanh nghiệp thủy nông.
Càng nương tay người vi phạm càng "nhờn" luật
Theo Chi cục Thủy lợi tỉnh Hà Tĩnh, trên địa bàn tỉnh hiện có 348 hồ chứa, 86 đập dâng, 494 trạm bơm, 12 cống lớn làm nhiệm vụ tiêu thoát lũ và hơn 6.300 km kênh mương các loại. Hàng năm, các công trình này đảm bảo cấp nước phục vụ cho khoảng 100.000 ha diện tích sản xuất lúa; hơn 14.000 ha diện tích cây màu và 2.800 ha diện tích nuôi trồng thủy sản; cấp nước thô cho các nhà máy nước sinh hoạt, các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh, cắt giảm lũ hạ du và cải tạo môi trường sinh thái.
Việc ngăn chặn hành vi xả rác thải ra môi trường hầu như chưa được chính quyền địa phương quan tâm, xử lý. Ảnh: Thanh Nga.
Thực hiện quy định về phân cấp quản lý công trình thủy lợi, có 70 hồ chứa, 9 đập dâng, 38 trạm bơm, 12 cống ngăn mặn giữ ngọt và 943 km kênh được giao cho doanh nghiệp quản lý, khai thác. Các công trình còn lại phân cấp cho UBND cấp xã quản lý.
Trong những năm qua, tình trạng vi phạm pháp luật về thủy lợi khá nhiều, tuy nhiên chủ yếu rơi vào tồn tại lịch sử. Riêng khối công trình do địa phương quản lý có 478 vụ vi phạm lành lang bảo vệ công trình.
Các vi phạm chủ yếu là xây dựng trang trại, nuôi trồng thủy sản, trồng các loại cây lâu năm, đổ chất thải, cải tạo nhà cửa, công trình trong phạm vi vùng phụ cận của đập và vùng phụ cận của lòng hồ chứa nước; đào ao, đắp bờ bao nuôi cá, trồng cây lâu năm, dựng lều tạm, xây chuồng trại chăn nuôi, dựng hàng rào bằng cột bê tông, giăng lưới thép gai B40 trên mái kênh và trong hành lang bảo vệ kênh…
Thời gian qua, để tổ chức ngăn chặn, xử lý vi phạm pháp luật về lĩnh vực thủy lợi, từ Trung ương đến cấp tỉnh ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, nêu rõ chế tài răn đe, song thực tế việc thực thi ở từng trường hợp cụ thể chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Hàng loạt nhà dân dựng kiên cố, lấp kênh Đá Hàn gây khó khăn cho công tác nạo vét, sửa chữa công trình của đơn vị quản lý, vận hành. Ảnh: Thanh Nga.
Về cơ bản cơ quan chức năng mới chỉ lập biên bản xử lý hoặc biên bản làm việc xác nhận các hành vi vi phạm, chưa áp dụng nhiều các biện pháp xử phạt hành chính, đình chỉ sản xuất, buộc tháo dỡ, hoàn trả nguyên trạng công trình theo quy định Nghị định số 03/2022/NĐ-CP ngày 6/1/2022 của Chính phủ; Luật Xử lý vi phạm hành chính và theo quy định pháp luật khác liên quan. Điều này dẫn đến đối tượng vi phạm “nhờn” luật, ông Nguyễn Công Tâm, Trưởng phòng Quản lý Công trình thủy lợi và Nước sạch nông thôn (Chi cục Thủy lợi Hà Tĩnh) phân tích.
