Sau Tết, nhiều người mang vứt quả quất rất uổng, vì quả quất được chế biến món mứt quất ăn rất thơm ngon với hương vị đặc trưng: ngọt, thơm, cay dịu... Ngoài ra, quất còn là vị thuốc chữa được nhiều bệnh.
Theo Đông y, quả quất vị ngọt chua, tính ấm, vào các kinh phế, vị, can. Nó có công năng hóa đảm, trị ho, giải uất, tiêu thực, giải rượu. Vỏ có tác dụng mạnh hơn. Quất để càng lâu càng tốt. Hạt quất có tác dụng giảm ho, cầm máu, chống nôn, lá quất có nhiều tinh dầu, có tác dụng chữa cảm mạo phong hàn rất tốt.
Những bài thuốc chữa bệnh bằng quất:
- Ho nhiều đờm: Quất 5 quả, đường phèn vừa đủ, hấp cách thủy, ngày ăn 2 lần, liền trong 3 ngày.
- Ho gà trẻ em: Quất 10g, gừng tươi 6g, thiên trúc hoàng 6g, sắc uống mỗi ngày 1 lần.
- Ho do phế nhiệt: Dùng quả quất với củ cải ép lấy nước uống.
- Ho lâu ngày không khỏi: Hạt quất 10g, lá thạch xương bồ 10g, thêm 20g đường phèn hấp cơm, uống 2 - 3 lần mỗi ngày, mỗi lần 5 - 10ml (1 thìa café).
- Chữa nôn ra máu: Hạt quất 20g, bóc bỏ vỏ lấy nhân, sao vàng, giã nhỏ, sắc lấy nước uống 2 lần/ngày.
- An thần giảm ho: Quất 2 quả (bỏ vỏ, hạt, vách múi), bột ngó sen một ít, đường 100g, một ít hoa quế, nấu chè ăn.
- Mắc nghẹn: Vỏ quất 20g, sấy khô, tán thành bột, sắc uống nóng.
- Sa nang sưng đau: Rễ quất 15 - 16g, sắc uống.
- Cảm mạo: Lá quất 30g, đổ 3 bát nước sắc còn 1 bát, hòa đường vừa đủ, uống lúc nóng.
- Nôn mửa: Vỏ quất, gừng tươi, đất nung mỗi thứ 9g, sắc uống.
- Chữa hậu sản, phù nề, vàng da: Quả quất non 50g, nghệ vàng 100g, nghệ đen 100g, hương phụ 100g, cặn nước tiểu 5g. Tất cả thái mỏng, phơi khô, tán bột mịn, trộn với mật ong làm viên bằng hạt ngô. (Ngày uống 10 viên).
- Chế biến nước giải khát có tác dụng bổ, dễ tiêu: Quả quất chín 1kg rửa sạch, để ráo nước. Dùng kim sạch châm sâu vào quả 5 - 6 lỗ rồi cho vào lọ rộng miệng cùng với đường kính 2kg; cứ một lớp quất lại một lớp đường. Đậy kín, để trong 7 ngày, được dịch quất đường (sirô quất) màu vàng mùi thơm. Khi dùng, lấy 1 - 2 thìa to sirô này pha với 150ml được đun sôi để nguội (khuấy đều rồi uống).
Ngoài ra, trong vỏ của quất, cam, quýt có chất tinh dầu giúp ngăn ngừa phát sinh ung thư gan, thực quản, đại tràng, da... Các nhà khoa học Nhật Bản cho biết, ăn quất cả vỏ sẽ cho vitamin C, chất xơ rất có lợi cho tiêu hóa và hạ được cholesterol, làm vững chắc thành mạch, chữa bệnh tăng huyết áp.
Trái quất có nhiều công dụng chữa bệnh. Tuy nhiên cần chú ý tránh nhầm lẫn giữa hạt quất và hạt quýt. Ngoài ra, để cho quất ra trái kịp Tết hoặc muốn quất chín đồng loạt, nhà vườn có thể sử dụng chất kích thích, tăng trưởng. Để dùng quất được an toàn, ta nên tưới nước sạch cho cây quất đang chưng hằng ngày. Sau rằm tháng giêng, ta sử dụng an toàn hơn vì lúc này, cây quất đã đào thải các chất kích thích nói trên (nếu có).
