LTS: Kịch bản lừa đảo muôn hình vạn trạng nhưng đều dẫn đến chuyển khoản để lừa tiền. Là nơi "gác cửa" quan trọng nhất, ngân hàng đủ cách ‘dựng hàng rào’ bảo vệ khách hàng, chặn đứng lừa đảo.
Dựng "hàng rào công nghệ" chặn kẻ gian
Việc thanh toán qua ngân hàng trở nên phổ biến, nhất là thanh toán qua điện thoại. Ngân hàng Nhà nước cho biết, hơn 87% người trưởng thành có tài khoản ngân hàng. Nhiều tổ chức tín dụng có tỷ lệ trên 90% giao dịch thực hiện trên kênh số.
Tại Hội thảo “Một chạm vạn niềm tin - Kiến tạo tương lai thanh toán số” vừa diễn ra, các ngân hàng chia sẻ về giải pháp ngăn lừa đảo. Ông Nguyễn Phương Quân, Giám đốc Trung tâm An toàn bảo mật công nghệ, Khối Công nghệ thông tin Ngân hàng SHB cho biết, xây dựng và vận hành đồng bộ một hệ sinh thái công nghệ thông tin hiện đại, tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế về bảo mật, chủ động phòng ngừa các cuộc tấn công mạng nhằm bảo vệ dữ liệu cá nhân và tài chính của khách hàng.
Ngân hàng tăng cường biện pháp nhưng Al để ngăn lừa đảo. Ảnh minh hoạ.
“Trước thực trạng tấn công lừa đảo qua thiết bị di động gia tăng, SHB triển khai giải pháp App Shield nhằm kiểm tra độ an toàn của thiết bị trước mỗi phiên giao dịch. Hệ thống có thể phát hiện các rủi ro như điện thoại bị cài phần mềm gián điệp, giả lập (emulator), tấn công overlay hoặc hành vi chiếm quyền điều khiển, từ đó cảnh báo và ngăn chặn giao dịch bất thường. ứng dụng này giúp biến thiết bị di động của khách hàng như thành trì với các cảnh báo nguy cơ lừa đảo”, ông Quân cho biết thêm.
Ngân hàng cũng tăng cường tường lửa, giám sát an ninh mạng 24/7, kiểm tra tính an toàn của website và phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng trong việc cập nhật, xử lý sự cố.
Với đặc thù, có mạng lưới chi nhánh rộng khắp cả nước, tập trung đông đảo khách hàng ở khu vực nông nghiệp - nông thôn, nhóm đối tượng thường ít có kỹ năng số, dễ bị lừa đảo hoặc thao túng tâm lý, Agribank triển khai giải pháp sinh trắc học. Khi tài khoản của mình được bảo vệ bằng xác thực sinh trắc học hiện đại, khách hàng cảm thấy yên tâm và tin tưởng hơn khi sử dụng dịch vụ ngân hàng số.
Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, Ngân hàng Nhà nướcđã xây dựng và triển khai thí điểm Hệ thống SIMO (giám sát và phòng ngừa rủi ro gian lận). Ảnh: MA.
Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, Ngân hàng Nhà nước đã xây dựng và triển khai thí điểm Hệ thống SIMO (giám sát và phòng ngừa rủi ro gian lận).
SIMO được thiết kế với hai nhiệm vụ cốt lõi. Thứ nhất, hệ thống thực hiện thu thập và xây dựng kho dữ liệu tập trung về tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng, ví điện tử và đơn vị chấp nhận thanh toán có dấu hiệu nghi ngờ gian lận, lừa đảo hoặc vi phạm pháp luật.
Thứ hai, SIMO thiết lập cơ chế chia sẻ thông tin cho các ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và tổ chức trung gian thanh toán. Từ đó hỗ trợ các đơn vị kịp thời cảnh báo rủi ro cho khách hàng, chủ động ngăn chặn giao dịch bất thường trước khi gây thiệt hại.
“Ngân hàng Nhà nước thí điểm thành công dịch vụ truy vấn trạng thái tài khoản thanh toán nghi ngờ gian lận qua SIMO cho 5 ngân hàng. Điều này giúp giảm thiểu giao dịch gian lận và tăng tốc độ xử lý cảnh báo. Tính đến tháng 9/2025, hệ thống thu thập thông tin khoảng 600.000 tài khoản, cảnh báo hơn 391.000 lượt khách hàng dừng/hủy bỏ giao dịch tổng số tiền giao dịch chuyển tiền dừng/hủy hơn 1.500 tỷ đồng”, ông Tuấn nói thêm.
Al phát hiện lừa đảo trong mili giây
Ông Sharad Jain, Giám đốc quốc gia Việt Nam, Campuchia và Lào của Mastercard chia sẻ, Mastercard đã đầu tư 10,6 tỷ USD vào lĩnh vực an ninh mạng nhằm bảo vệ người tiêu dùng, doanh nghiệp và các tổ chức tài chính. Mastercard có nhiều giải pháp an ninh mạng, dựa trên dữ liệu xác thực danh tính, học máy (machine learning), phân tích hành vi và trí tuệ nhân tạo (AI), nhằm giúp các tổ chức ở mọi quy mô, từ khu vực công đến tư tăng cường tiêu chuẩn an ninh.
“AI và machine learning đã cho phép phát hiện tội phạm sớm hơn bao giờ hết, bằng cách phân tích các mẫu hành vi và dữ liệu để nhận diện gian lận trong thời gian thực. Ví dụ, giải pháp Mastercard’s Consumer Fraud Risk của Mastercard sử dụng dữ liệu thanh toán do AI phân tích và góc nhìn độc quyền trên mạng lưới thanh toán để giúp ngân hàng dự đoán gian lận và ngăn chặn ngay trước khi tiền rời khỏi tài khoản nạn nhân”, ông Sharad Jain cho biết.
Ông Nguyễn Phương Quân, Giám đốc Trung tâm An toàn bảo mật công nghệ, Khối Công nghệ thông tin Ngân hàng SHB. Ảnh: MA.
Theo đại diện Ngân hàng BIDV, sự bùng nổ tiện ích kéo theo thách thức về bảo mật, với rủi ro gian lận trực tuyến như tội phạm tấn công lấy cắp dữ liệu thẻ. BIDV khuyến nghị, ngân hàng và các tổ chức tài chính, cần triển khai một hệ thống bảo mật nhiều lớp, vừa phòng ngừa, vừa phản ứng nhanh trước sự cố. Trước hết, về công nghệ, ngân hàng cần đẩy mạnh áp dụng tokenization để thay thế số thẻ thật bằng mã ngẫu nhiên, hạn chế rủi ro khi dữ liệu bị lộ. Ngân hàng nên khai thác AI và machine learning để giám sát giao dịch thời gian thực, phát hiện hành vi bất thường chỉ trong vài mili giây, từ đó ngăn chặn gian lận trước khi giao dịch hoàn tất.
“Việc xây dựng quy trình quản trị rủi ro nội bộ chặt chẽ cũng vô cùng quan trọng. Ngân hàng cần chuẩn hóa chính sách phân quyền truy cập dữ liệu, tăng cường kiểm soát nhân sự nội bộ, đồng thời thường xuyên tổ chức diễn tập an ninh mạng, giả lập tình huống tấn công để kiểm tra khả năng ứng phó. Ngoài ra, cơ chế hợp tác chia sẻ dữ liệu giữa ngân hàng, tổ chức thẻ quốc tế và các doanh nghiệp bán lẻ sẽ tạo ra “lá chắn chung”, giúp phát hiện sớm các mô hình gian lận xuyên biên giới”, đại diện BIDV khuyến nghị.
Tại Họp báo thông tin kết quả hoạt động ngân hàng quý III/2025, ông Lê Hoàng Chính Quang, Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, ngành ngân hàng đã triển khai nhiều giải pháp nhằm phát hiện sớm, cảnh báo và ngăn chặn các giao dịch bất thường, đáng ngờ.
Ngân hàng Nhà nước yêu cầu tổ chức rà soát, lập danh sách thẻ và tài khoản có dấu hiệu nghi ngờ liên quan đến hành vi gian lận để báo cáo. Ví dụ, trường hợp một cá nhân mở nhiều tài khoản cùng lúc, thực hiện giao dịch bất thường, hoặc một tài khoản phát sinh số lượng giao dịch quá lớn trong ngày, vượt quá khả năng tài chính thông thường. Ngân hàng Nhà nước cũng làm sạch 154 triệu tài khoản, 36 triệu hồ sơ khách hàng trong cơ sở dữ liệu phòng, chống rửa tiền, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.
“Sau một thời gian làm sạch cơ sở dữ liệu khách hàng, áp dụng giải pháp đối khớp thông tin sinh trắc học, so với cùng kỳ năm 2024, số lượng khách hàng cá nhân bị lừa đảo, mất tiền giảm 59%, số lượng tài khoản cá nhân nhận tiền lừa đảo giảm 52%", Ngân hàng Nhà nước cho biết.
Hệ thống SIMO (giám sát và phòng ngừa rủi ro gian lận) thu thập thông tin khoảng 600.000 tài khoản, cảnh báo hơn 391.000 lượt khách hàng dừng/hủy bỏ giao dịch tổng số tiền giao dịch chuyển tiền dừng/hủy hơn 1.500 tỷ đồng.
