LTS: Kịch bản lừa đảo muôn hình vạn trạng nhưng đều dẫn đến chuyển khoản để lừa tiền. Là nơi "gác cửa" quan trọng nhất, ngân hàng đủ cách "dựng hàng rào" bảo vệ khách hàng, chặn đứng lừa đảo.
Lừa đảo online bủa vây
Số liệu của Security.org thống kê tại Việt Nam, năm 2024, có tới 99% số giao dịch gian lận do tội phạm tấn công lấy cắp dữ liệu thẻ để thực hiện giao dịch gian lận trên môi trường trực tuyến và lừa đảo chuyển tiền.
Khảo sát của Hiệp hội an ninh mạng quốc gia cho thấy, cứ 220 người dùng điện thoại thông minh tại Việt Nam, có 1 người là nạn nhân của lừa đảo trực tuyến, tương đương 0,45%, với thiệt hại ước tính 18.900 tỷ đồng (năm 2024).
Là một trong những nạn nhân của lừa đảo trực tuyến, anh Nguyễn Hùng sống tại Hà Nội (xin đổi tên nhân vật) bị lừa 400 triệu đồng với thủ đoạn ứng tuyển dự án của ngân hàng. Năm 2024 khi đang tìm việc, anh Hùng được chào mời tham gia dự án chạy doanh thu của ngân hàng cùng đối tác công ty xổ số. Để tạo lòng tin, đối tượng lừa đảo làm giả con dấu, làm giả chữ ký trong giấy ủy quyền, phiếu thông báo lợi nhuận của ngân hàng.
Đối tượng lừa đảo làm giả giấy ủy quyền của ngân hàng để lừa đảo. Ảnh: MA.
“Đối tượng lừa đảo mời tôi tham gia dự án chạy doanh thu. Lần đầu tiên, tôi chuyển khoản 50 triệu đồng và nhận 100 triệu đồng. Sau đó, tôi được hướng dẫn nộp vào 400 triệu đồng và hệ thống báo lỗi không rút được tiền. Họ liên tục giục tôi nộp thêm tiền, tôi mới biết bị lừa”, anh Hùng kể lại.
Tại tọa đàm bảo vệ tài chính cá nhân vừa diễn ra ở Đại học Bách Khoa Hà Nội, gần 1.000 sinh viên tham gia cho biết, từng nhận được cuộc gọi lừa đảo. Hình thức lừa đảo muôn hình vạn trạng từ giả danh công an, thu tiền điện, tiền mạng internet…
PGS.TS Phạm Thanh Huyền, Trưởng ban Công tác sinh viên, Đại học Bách khoa Hà Nội chia sẻ về thủ đoạn lừa đảo nhắm tới sinh viên. Gần đây nhất, một sinh viên vừa nhập học đã tham gia điền phiếu khảo sát trên giấy. Sau đó, sinh viên nhận cuộc gọi giả danh cơ quan công an, dọa dẫm liên quan đến đường dây lừa đảo.
“Khi nhận cuộc gọi, sinh viên trả lời: Thầy cô đã hướng dẫn, công an không làm việc qua điện thoại, sẽ gặp trực tiếp. Lúc này đối tượng lừa đảo hù dọa, lên gặp trực tiếp sẽ tạm giam. Sự sợ hãi khiến em mất cảnh giác, dẫn đến việc bị chiếm đoạt toàn bộ 6 triệu đồng trong tài khoản. Đến khi kẻ lừa đảo yêu cầu thêm 450 triệu, sinh viên mới tỉnh táo và cầu cứu nhà trường”, PGS.TS Phạm Thanh Huyền kể lại.
Đối tượng L.T.N tại cơ quan công an. Ảnh: CA Sóc Trăng.
Theo bà Huyền, nhiều trường hợp sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, muốn tìm việc làm thêm cũng rơi vào bẫy lừa đảo hướng dẫn vay tiền trên app (ứng dụng). Theo đó, mỗi lần thực hiện khoản vay 20 triệu đồng, bạn sinh viên nhận tiền công 2 triệu đồng. Sau nhiều tháng, bạn sinh viên mới phát hiện bị lừa và gia đình hỗ trợ để trả khoản vay.
“Các bạn sinh viên cần rèn luyện sự bản lĩnh. Mình không làm sai, không có gì phải sợ. Khi bị dọa dẫm qua mạng, các bạn cần giữ bình tĩnh, liên hệ ngay với nhà trường hoặc cơ quan công an gần nhất”, PGS.TS Phạm Thanh Huyền nói.
‘Vaccine’ chống lừa đảo
Theo Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân, Giám đốc Trung tâm huấn luyện, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an, thủ đoạn lừa đảo trên không gian mạng vô cùng đa dạng, muôn hình vạn trạng và ngày càng tinh vi. Trong đó, hình thức lừa đảo đánh vào bản năng của con người là lòng tham và sự sợ hãi.
“Sinh viên cũng như các bạn trẻ luôn có nhu cầu làm thêm, tạo thêm nhu cầu chính đáng. Đối tượng lừa đảo tìm cách dụ dỗ các bạn sinh viên tham gia những nhiệm vụ đơn giản như like hay chia sẻ một bài viết. Có những trường hợp đã bị lừa nhiều tỷ đồng”, ông Quân cho biết.
TS. Quân chỉ ra, tình trạng lừa đảo qua mạng hiện nay phần lớn xuất phát từ đường dây, tập đoàn tội phạm hoạt động ở nước ngoài như Campuchia, Myanmar, Philippines, Trung Đông. Khi tiền đã chuyển vào tài khoản của chúng, gần như ngay lập tức bị rút sạch, khiến việc lấy lại rất khó. Sau khi bị lừa một lần, nhiều đối tượng còn dựng tiếp kịch bản “giúp lấy lại tiền” để tiếp tục chiếm đoạt.
“Để chống lừa đảo, mỗi người phải tiêm cho mình những liều vaccine thông qua việc tăng cường hiểu biết. Từ đó chế ngự nỗi sợ hãi và lòng tham”, Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân nhấn mạnh.
Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân, Giám đốc Trung tâm huấn luyện, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05). Ảnh Dương Triều.
Theo bà Nguyễn Thị Hương Giang, Phó phòng Chính sách Khách hàng bán lẻ, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam, ngân hàng có nguyên tắc vàng để an toàn giao dịch ngân hàng. Theo đó, ngân hàng không bao giờ yêu cầu khách hàng cung cấp bất kỳ một thứ gì thông qua đường links.
“Ngân hàng không bao giờ yêu cầu khách hàng cung cấp mật khẩu hay user (tài khoản) đăng nhập ứng dụng. Thông tin như mã OTP, mật khẩu như chìa khóa của ngôi nhà, ngân hàng không bao giờ yêu cầu khách hàng cung cấp”, bà Giang cho biết.
Cơ quan công an trên cả nước thường xuyên triệt phá chuyên án lừa đảo công nghệ cao. Gần đây nhất, tháng 9/2025, Công an tỉnh Cao Bằng triệt phá thành công chuyên án 325L, bóc gỡ đường dây lừa đảo công nghệ cao xuyên quốc gia do các đối tượng người nước ngoài cầm đầu, chiếm đoạt hơn 160 tỷ đồng của gần 400 công dân trên cả nước.
Theo đó, từ tháng 2/2025, nhóm tội phạm lập công ty “ma” tại tỉnh Svay Rieng (Campuchia), hoạt động gần Cửa khẩu Bavet - Mộc Bài. Chúng giả danh công an, hướng dẫn cài đặt ứng dụng VNeID giả mạo có chứa mã độc để chiếm quyền điều khiển điện thoại, rút tiền trong tài khoản ngân hàng và chứng khoán của nạn nhân. Cơ quan Cảnh sát điều tra đã khởi tố vụ án, khởi tố 39 bị can về hành vi sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản.
Trước đó, tháng 4/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Sóc Trăng khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam đối tượng L.T.N (sinh năm 1997, Sóc Trăng) về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Đối tượng L.T.N khai nhận sinh sống và làm việc tại khu “Tam Thái Tử” từ tháng 10/2024 đến nay, sử dụng 12 tài khoản ngân hàng để thực hiện các hành vi lừa đảo qua mạng với nhiều phương thức, thủ đoạn, tổng số tiền giao dịch hơn 131 tỷ đồng.
Dự kiến, ngày 25 - 26/10, tại Hà Nội sẽ diễn ra Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) với sự tham gia của gần 100 quốc gia, hơn 100 tổ chức. Đây là lần đầu tiên một công ước đa phương toàn cầu, liên quan lĩnh vực cộng đồng quốc tế quan tâm, được gắn với một địa danh của Việt Nam, là thủ đô Hà Nội.
