90 ngày quý giá
Khoảng thời gian 90 ngày tạm hoãn mức thuế đối ứng 46% mà Mỹ dự kiến áp lên hàng hóa Việt Nam đang mang đến cơ hội quý giá cho các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra.
Dù ngắn ngủi, giai đoạn này cho phép các đơn vị tranh thủ hoàn tất các lô hàng đang trên đường vận chuyển, đồng thời nhanh chóng tìm kiếm các thị trường thay thế và xây dựng kịch bản ứng phó cho thời gian tới.
Công nhân đang xử lý cá tra đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và chất lượng xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, EU và Trung Quốc. Ảnh: VASEP.
Hiện tại, cá tra Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ có giá trung bình khoảng 3,40 USD/kg. Tuy nhiên, theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), nếu mức thuế mới được áp dụng, chi phí có thể tăng lên đến 5,10 USD/kg - mức giá cao hơn khoảng 50%, khiến sản phẩm của Việt Nam trở nên kém hấp dẫn trong cuộc cạnh tranh với các dòng cá thịt trắng khác đang hiện diện tại thị trường Mỹ.
Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp lo ngại nguy cơ càng xuất khẩu càng thua lỗ, buộc họ phải cân nhắc khả năng cắt giảm tỷ trọng xuất khẩu vào Mỹ hoặc định hướng lại thị trường tiêu thụ.
Trung Quốc vượt Mỹ, trở thành thị trường dẫn đầu
Mặc dù chịu ảnh hưởng bởi những bất ổn về chính sách thuế, tháng 3/2025 lại là thời điểm ngành cá tra ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực về khối lượng xuất khẩu. Tổng sản lượng cá tra Việt Nam xuất khẩu sang tất cả các thị trường đạt gần 79.000 tấn, tăng mạnh so với hơn 55.000 tấn cùng kỳ năm trước - tương đương mức tăng trưởng 23%.
Phần lớn các thị trường lớn đều ghi nhận mức tăng so với tháng trước: Trung Quốc và Hồng Kông tăng 61%, EU tăng 73%, Brazil tăng 44%, Mỹ tăng 28%, Mexico tăng 15%, ASEAN tăng 11% và đặc biệt Vương quốc Anh tăng tới 120%.
Một phần nguyên nhân là do sản lượng tháng 3 không còn bị gián đoạn bởi kỳ nghỉ Tết Nguyên đán kéo dài như hai tháng đầu năm. Ngoài ra, nhu cầu từ Trung Quốc tăng rõ rệt vào cuối tháng 3, trong bối cảnh giá nguyên liệu trong nước có xu hướng giảm, đã góp phần thúc đẩy nhập khẩu.
Biểu đồ diễn biến giá phi lê cá tra xuất khẩu (FOB) từ Việt Nam giai đoạn 2022-2025. Ảnh: VASEP.
Thị trường Trung Quốc và Hồng Kông tiếp tục giữ vai trò là điểm đến lớn nhất của cá tra Việt Nam trong tháng 3/2025, với tổng lượng nhập khẩu hơn 21.000 tấn, tăng mạnh trở lại sau khi sụt giảm xuống mức thấp nhất trong vòng một năm vào tháng 2.
Tuy nhiên, giá trung bình xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc trong tháng này lại giảm 4,2%, xuống còn 2,04 USD/kg, sau chuỗi 6 tháng tăng liên tiếp. Dù vậy, tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra sang thị trường này vẫn đạt 38 triệu USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Trên toàn hệ thống, giá xuất khẩu bình quân các sản phẩm cá tra trong tháng 3 cũng nhích nhẹ 2%, đạt 2,28 USD/kg. Dự báo trong tháng 4, nhu cầu nguyên liệu thô tại các doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ có thể chững lại do tâm lý thận trọng trước chính sách thuế mới. Ngược lại, thị trường Trung Quốc - Hồng Kông được cho là vẫn giữ được đà ổn định, nhờ dấu hiệu cải thiện về nguồn cung và lực cầu tăng vào cuối quý I.
Tính đến hết quý I/2025, Trung Quốc và Mỹ vẫn giữ vị trí là hai thị trường xuất khẩu lớn nhất của cá tra Việt Nam, với mặt hàng chủ lực là phi lê cá tra đông lạnh. Mặc dù tác động từ chính sách thuế là yếu tố đáng lo ngại, song sức tiêu thụ tại hai thị trường này cũng chịu ảnh hưởng lớn từ tâm lý người tiêu dùng.
Với người dân tại Mỹ và Trung Quốc vốn đã quen thuộc với hương vị cá tra Việt, việc duy trì sức cạnh tranh bằng giá bán hợp lý thông qua ưu đãi thuế quan hoặc các hiệp định thương mại tự do (FTA) là yếu tố quyết định để duy trì sản lượng xuất khẩu ổn định.
Trong bối cảnh nhiều biến động, kỳ vọng được đặt vào khả năng Việt Nam đạt được thỏa thuận thương mại mới với Mỹ, giúp tháo gỡ các rào cản về thuế quan. Đồng thời, quá trình đàm phán nâng cấp Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc phiên bản 3.0 (ACFTA) cũng đang được thúc đẩy nhằm mở rộng cơ hội hợp tác và tăng trưởng thương mại cho khu vực, đặc biệt là ngành thủy sản Việt Nam.
