Vương quốc cây giống hoa kiểng Chợ Lách trong diện mạo mới

Sự giàu có đến từ những điều giản dị

Bến Tre, nơi chốn của những hàng dừa nghiêng bóng và những khu vườn trù phú. Nhưng nếu nhắc đến một miền đất đặc biệt, nơi những cây giống được ươm mầm, hoa kiểng khoe sắc bốn mùa, thì đó chính là Chợ Lách.

Giữa năm 2020, Chợ Lách chính thức được công nhận là huyện đạt chuẩn nông thôn mới, trở thành huyện đầu tiên của Bến Tre đạt được danh hiệu này. Không dễ dàng thỏa mãn, huyện đã nhanh chóng xác định mục tiêu mới, đó là xây dựng huyện nông thôn mới nâng cao vào năm 2025.

Thời điểm này, Chợ Lách nói riêng và Bến Tre nói chung vừa trải qua đợt hạn mặn lịch sử, được đánh giá trăm năm nay mới gặp. Nhiều cơ sở sản xuất sản xuất cây giống, hoa kiểng, vườn cây ăn trái, nhất là sầu riêng và chôm chôm của nông dân chết trắng do thiếu nước tưới, tưới nhầm nước nhiễm mặn. Đồng thời, sự bùng phát của đại dịch toàn cầu Covid-19 khiến sản xuất cũng như đời sống nhân dân vô cùng khó khăn. Ngoài ra, chuyển sang giai đoạn mới Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 có nhiều nội dung, nhiều tiêu chí, chỉ tiêu mới khó thực hiện.

Nhưng chính quyền và nhân dân Chợ Lách không nản chí, tiếp tục kế thừa và phát huy mạnh mẽ tinh thần “Đồng Khởi” trong xây dựng huyện nông thôn mới nâng cao. Không cần các khu công nghiệp quy mô lớn, Chợ Lách chọn cách làm giàu từ chính những gì gần gũi nhất. Đó là trái chôm chôm, cây sầu riêng, chậu hoa mai tết, mô hình homestay mộc mạc giữa vườn cây trái.

Nằm giữa hai dòng sông Hàm Luông và Cổ Chiên hiền hòa, Chợ Lách từ lâu đã là cái nôi của nghề làm cây giống, hoa kiểng. Ở đây, không khó để bắt gặp hình ảnh những nghệ nhân lặng lẽ tỉa từng nhánh bonsai, ghép từng mầm chồi, nâng niu từng chậu hoa như chăm một đứa trẻ.

Hiện Chợ Lách có hơn 800 nghệ nhân, trong đó 14 nghệ nhân cấp quốc gia và khoảng 15 ngàn hộ trên tổng số 34 ngàn hộ dân của huyện tham gia sản xuất cây giống, hoa kiểng. Năm 2005, nơi đây được xác lập kỷ lục là địa phương có số lượng giống cây ăn quả do người dân tự lai tạo lớn nhất Việt Nam.

Tận dụng lợi thế ấy, huyện đã triển khai Đề án xây dựng Chợ Lách trở thành Trung tâm giống cây trồng và hoa kiểng quốc gia, cung ứng từ 17–20 triệu cây giống và 12 triệu sản phẩm hoa kiểng mỗi năm, vùng sản xuất cây giống hoa kiểng tập trung 300-500 ha. Các lớp đào tạo nghề nhân giống cây trồng, sửa kiểng bon sai, chuyển giao kỹ thuật… cũng được tổ chức thường xuyên, góp phần giúp người dân không chỉ giữ nghề, mà còn sống tốt nhờ nghề.

Hợp tác xã Nông nghiệp Thắng Lợi ở xã Long Thới là một trong những hợp tác xã thành công với nghề sản xuất cây giống. Hiện, hợp tác xã có trên 100 thành viên chuyên sản xuất cây giống chất lượng cao có nguồn xuất xứ rõ ràng với trên 30 cây đầu dòng và hàng chục vườn đầu dòng được chứng nhận. Mỗi năm, các thành viên cung ứng ra thị trường khoảng 400.000 sản phẩm, tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương.

Ông Phạm Hồng Khánh, Giám đốc Hợp tác xã cho biết: “Trong sản xuất, các thành viên đã ứng dụng mạnh mẽ thành tựu của công nghệ sinh học, sử dụng sản phẩm giá thể sạch và túi tự phân hủy để ươm, chiết cây giống, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa, phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế nông nghiệp xanh và bền vững”.

Bên cạnh đó, Chợ Lách cũng tiên phong phát triển du lịch nông thôn thông qua việc hình thành các làng văn hóa – du lịch tại bốn xã (Long Thới, Phú Sơn, Vĩnh Thành, Vĩnh Hòa). Nhiều điểm homestay như Nguyễn Gia Farmstay, Rooster Mekong… rất thu hút du khách trong và ngoài nước.

Người dân không chỉ làm ra sản phẩm tốt, mà còn biết tiếp thị, bán hàng qua mạng, tham gia các lớp học kỹ năng số, đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử. Chợ Lách đang chuyển mình từng bước sang kinh tế số một cách vững vàng từ gốc rễ. Theo ước tính, khoảng từ 30-40% sản lượng cây giống hoa kiểng được tiêu thụ qua hình thức bán hàng trực tuyến trên mạng xã hội.

Những nỗ lực vượt khó đó đã mang lại kết quả hết sức ấn tượng. Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất bình quân đạt 13,1%/năm. Giá trị sản xuất trên 1 ha đất trồng trọt đạt 681 triệu đồng, tăng 329 triệu đồng so với năm 2020. Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt 76,29 triệu đồng/năm, tăng 22,19 triệu đồng sau 4 năm. Đặc biệt, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh xuống còn 0,5%, toàn huyện không còn nhà tạm.

Nông thôn mới không chỉ là đường làng, ngõ xóm

Điều dễ nhận thấy khi trở lại Chợ Lách hôm nay là sự thay đổi rõ nét về hạ tầng và môi trường sống. Những tuyến đường liên xã, liên huyện được trải nhựa phẳng lì; 100% xã có đường ô tô đến trung tâm. Trên 90% diện tích đất nông nghiệp được chủ động ngăn lũ, đảm bảo tưới tiêu. Hệ thống điện, nước, y tế, trường học được nâng cấp đồng bộ. Toàn huyện có 12 cơ sở y tế, 230 giường bệnh; 85,9% hộ dân sử dụng nước máy; Có 28/34 trường học, tỷ lệ 82,3% đều đạt chuẩn cơ sở vật chất mức tối thiểu trở lên; 34.000 hộ đạt danh hiệu "Gia đình văn hóa".

Không dừng lại ở đó, huyện còn mạnh dạn ứng dụng công nghệ, thực hiện chuyển đổi số để xây dựng mô hình “ấp thông minh”, “xã thông minh”, từ đó người dân được tiếp cận với các dịch vụ công nhanh chóng, minh bạch và hiệu quả hơn. Không gian sống cũng trở nên xanh – sạch – đẹp hơn bao giờ hết. Người dân phân loại rác tại nguồn, tái chế chất thải nông nghiệp, giữ gìn vệ sinh kênh rạch. Mỗi con đường nông thôn giờ đây là một bức tranh nhiều màu sắc, với hoa giấy, cây kiểng, và cả nụ cười hiền hậu của người dân nơi đây.

Đến nay, Chợ Lách đã có 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới, 5/10 xã đạt chuẩn nâng cao, 3 xã nông thôn mới kiểu mẫu, hoàn thành 9/9 tiêu chí huyện nông thôn mới nâng cao. Cách nay khoảng nửa tháng, huyện đã được hội đồng thẩm định Trung ương bỏ phiếu nhất trí đề nghị Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao.

Gặp ông Phạm Anh Linh, Chủ tịch UBND huyện để chia vui, chúng tôi còn được biết thêm: “Nhận thức của người dân về hiệu quả từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới mang lại tiếp tục được nâng lên. Điều này thể hiện qua việc đóng góp ngày công lao động, hiến đất, hoa màu, vật kiến trúc và tiền mặt đối ứng để xây dựng các tuyến đường giao thông, đê bao, cống, đập để ngăn mặn, trữ ngọt… Cụ thể là kết quả huy động nguồn lực trong dân được 651 tỷ đồng, gồm ngày công và hiện vật quy đổi, chiếm 25% tổng nguồn lực thực hiện Chương trình”.

Một lần nữa, Chợ Lách tiếp tục là địa phương đầu tiên của Bến Tre sẽ được Thủ tướng công nhận là huyện nông thôn mới nâng cao. Niềm vui đó đang lan tỏa khắp huyện.

Tại ấp Quân Phong, xã Tân Thiềng, gặp bà Trần Thị Ri đang lúi húi chăm sóc mấy luống cây sầu riêng giống vừa mới vào bầu, chúng tôi được chia sẻ về tình hình phát triển kinh tế - xã hội của xã trong thời gian gần đây. Theo bà Ri, xã vừa được công nhận là xã nông thôn mới kiểu mẫu và sắp tới Chợ Lách là huyện nông thôn mới nâng cao nên ai nấy đều rất phấn khởi, bởi đây là thành quả chung. Nhờ xây dựng nông thôn mới, nhiều tuyến đường ở xã này hoàn thiện, mở rộng tạo điều kiện lưu thông hàng hóa dễ dàng.

“Năm ngoái, ấp có vận động được nhà tài trợ 100 triệu đồng, 30 hộ dân ở xóm này cũng đóng góp thêm mỗi hộ 10 triệu xây được con đường đan rộng 2 m dài hơn 1 km rất khang trang. Mùa mưa, mấy đứa nhỏ đi học dễ dàng, xe cộ tới  nơi mua bán cây giống cũng rất thuận tiện. Tôi vui lắm chứ!”, bà Ri vui vẻ nói.

Giấc mơ về một trung tâm cây giống và hoa kiểng hàng đầu Việt Nam, một điểm đến du lịch xanh – thân thiện – bản sắc, một vùng quê đáng sống đang hiện hữu qua từng chồi non, từng nụ cười, từng nỗ lực lặng thầm của những người con của Chợ Lách. Thành quả này có sự đóng góp từ Chương trình xây dựng nông thôn mới.