Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, suy thoái đa dạng sinh học và ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, ngày càng nhiều nhà khoa học và cộng đồng bản địa trên thế giới kêu gọi một cách tiếp cận mới: Xây dựng xu hướng con người chung sống hài hòa với thiên nhiên.
Theo tuyển tập gồm 18 nghiên cứu khoa học được công bố trên tạp chí People and Nature, mối quan hệ này không chỉ khả thi mà còn đang hiện hữu ở nhiều nơi, tạo nên những cộng đồng cân bằng và bền vững hơn.
Nhiều cộng đồng trên thế giới đang chủ động vun trồng, bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái địa phương như một hình thức gắn kết mang tính đạo đức. Ảnh: Earth.
Trong đó, các nhà khoa học thuộc Đại học Tự trị Barcelona, Viện Nghiên cứu Phát triển Bền vững Pháp và Đại học Victoria (Canada) đã dành hơn hai năm tìm hiểu các thực hành truyền thống và hiện đại trên khắp thế giới. Kết quả cho thấy, thay vì khai thác tài nguyên một chiều như mô hình tư bản toàn cầu, nhiều cộng đồng đang nuôi dưỡng, bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái như một phần trong bản sắc văn hóa và đời sống tinh thần của họ.
Ở khu vực Amazon thuộc lãnh thổ Ecuador, người dân thu hoạch lá cọ bền vững; trong khi ở bờ Tây Bắc Thái Bình Dương, bào ngư được khai thác theo chu kỳ sinh trưởng. Tại Estonia, trứng chim biển được thu hái dựa trên tri thức bản địa; mặt khác, ngư dân Patagonia (Chile) trả lại phần cá thừa xuống biển để nuôi chim; và tại Cameroon, thực phẩm rừng được thu hái để chia sẻ trong cộng đồng. Những hành động nhỏ nhưng ý nghĩa này đã tạo ra hiệu ứng lan tỏa lớn, vừa nuôi dưỡng hệ sinh thái, vừa gắn kết xã hội.
Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh, chung sống hài hòa với thiên nhiên không chỉ là truyền thống, mà còn là cách sống năng động, thích ứng, mang đến công cụ hữu hiệu để ứng phó với khủng hoảng môi trường hiện đại. Quan trọng hơn, những kinh nghiệm này chỉ ra rằng con người không tách rời hay đứng trên thiên nhiên, mà là một phần trong tổng thể.
“Khi con người và thiên nhiên cùng chăm sóc lẫn nhau, chúng ta lại có thêm hy vọng vào tương lai, bởi điều đó cho thấy vẫn còn những con đường tốt đẹp hơn", đồng chủ biên nghiên cứu Natalie Ban chia sẻ.
Bằng cách lắng nghe, học hỏi và thực hành các giá trị tôn trọng, biết ơn và chia sẻ, xã hội có thể chuyển từ mục tiêu lợi ích ngắn hạn sang phát triển bền vững lâu dài. Đây chính là bản thiết kế cho một tương lai công bằng và bền vững hơn, nơi con người và các loài khác cùng tồn tại, cùng nuôi dưỡng và cùng phát triển trong mối quan hệ hài hòa.
