ITMO xuất phát từ Điều 6 của Thỏa thuận Paris, mở đường cho một quốc gia có thể chuyển nhượng phần giảm phát thải vượt mức cho quốc gia khác. Ảnh: UNDP Ghana.
Trong nỗ lực ứng phó biến đổi khí hậu, thế giới đang tìm kiếm những cơ chế hợp tác hiệu quả để giảm phát thải. Bên cạnh tín chỉ carbon đã quen thuộc, một công cụ mới đang nổi lên là các kết quả giảm phát thải được chuyển giao quốc tế (ITMO), cơ chế cho phép các quốc gia trao đổi “kết quả giảm phát thải” để cùng đạt mục tiêu khí hậu.
ITMO xuất phát từ Điều 6 của Thỏa thuận Paris, trong đó quy định một quốc gia có thể chuyển nhượng phần giảm phát thải vượt mức cho quốc gia khác. Điều này không chỉ tiết kiệm chi phí, mà còn thúc đẩy hợp tác và tái đầu tư vào các hành động khí hậu mới. Mỗi ITMO tương ứng 1 tấn CO₂ được cắt giảm hoặc tránh phát thải. Mỗi ITMO đều được xác minh chặt chẽ để đảm bảo tính minh bạch.
Cơ chế này đã ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực. Tính đến cuối năm 2024, đã có 91 thỏa thuận song phương giữa 56 quốc gia, với hơn 140 dự án thí điểm. Nổi bật là chương trình xe buýt điện Bangkok và nông nghiệp thông minh ở Ghana trong khuôn khổ hợp tác với Thụy Sĩ. Suriname cũng công bố phát hành 1,5 triệu ITMO từ bảo tồn rừng nhiệt đới, mở ra hướng đi mới cho các nước có thế mạnh về tài nguyên rừng.
Tuy vậy, thách thức lớn nhất hiện nay là thiếu hạ tầng chung để quản lý và minh bạch hóa giao dịch. Các chuyên gia cảnh báo nếu không có hệ thống đăng ký hiện đại và công nghệ ngăn chặn gian lận, ITMO khó có thể phát triển thành thị trường toàn cầu quy mô lớn.
Với tiềm năng trị giá hàng trăm tỷ USD, ITMO được kỳ vọng sẽ trở thành đòn bẩy mới cho hợp tác khí hậu. Nếu được định hình đúng hướng, thị trường này không chỉ giúp các quốc gia đạt cam kết phát thải mà còn góp phần xây dựng một lộ trình công bằng, bền vững trong ứng phó biến đổi khí hậu.
