Từ cánh đồng rau sạch, nông dân Hạ Vỹ viết nên câu chuyện thoát nghèo

Từ sản xuất nhỏ lẻ đến mô hình nông nghiệp chuẩn hóa

Cách đây hơn 10 năm, Hạ Vỹ từng là vùng trồng rau truyền thống, nhưng nhỏ lẻ, manh mún, sản xuất theo kiểu “được mùa mất giá”. Khi giá rau xuống thấp, nhiều hộ đành ngậm ngùi đổ bỏ, trắng tay sau cả mùa vụ. Không ít người phải rời quê đi làm công nhân ở các khu công nghiệp xa nhà, để lại những mảnh ruộng cằn, mái nhà trống vắng, sinh kế nông nghiệp có nguy cơ bị đứt gãy.

Bước ngoặt chỉ thực sự xuất hiện khi Hợp tác xã Nông nghiệp Hạ Vỹ được chọn tham gia dự án “Nâng cao nhận thức sản xuất rau an toàn” do JICA (Nhật Bản) phối hợp với Trung tâm Khuyến nông quốc gia triển khai. Từ đây, một hướng đi hoàn toàn mới được mở ra, chuyển đổi từ canh tác nhỏ lẻ sang mô hình VietGAP tiêu chuẩn cao, gắn sản xuất với thị trường tiêu thụ ổn định.

Người dân Hạ Vỹ không chỉ được hỗ trợ vật tư, xây dựng nhà sơ chế, hệ thống xử lý bao bì thuốc bảo vệ thực vật, mà còn được trực tiếp tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn sử dụng bẫy sinh học thay cho hóa chất, ghi chép nhật ký đồng ruộng - những kỹ năng hoàn toàn mới đối với nông dân thời điểm đó.

Nhớ lại giai đoạn khởi đầu, bà Nguyễn Kim Thanh, Phó Chủ nhiệm HTX chia sẻ: “Nhiều người lúc đó băn khoăn không biết có nên làm theo VietGAP hay không vì yêu cầu quá chặt chẽ. Nhưng chính từ sự thay đổi tư duy: chỉ có làm sạch thì sản phẩm mới có đầu ra ổn định, mới nuôi sống được chính mình đã giúp nông dân tự tin bước vào con đường mới”.

Từ tư duy sản xuất “lấy số lượng bù chất lượng”, người dân Hạ Vỹ đã chuyển mình sang nền nông nghiệp hiện đại, đặt chất lượng và an toàn thực phẩm lên hàng đầu, mở ra hành trình tái sinh mạnh mẽ của vùng rau sạch hôm nay.

Rau sạch mang lại sinh kế bền vững

Trong số 17 hộ thành viên của HTX nông nghiệp Hạ Vỹ hiện nay, hơn 70% là phụ nữ và người cao tuổi, những người tưởng như đã bước ra khỏi “vòng quay lao động”. Thế nhưng, ruộng rau đã trao cho họ một cơ hội mới.

Bà Đoàn Thị Thiện (62 tuổi), trước đây từng làm công nhân trong khu công nghiệp với mức lương bấp bênh. Khi tuổi cao, sức yếu, bà không còn khả năng làm việc xa. Trở về quê, bà đã tìm lại được chính mình qua từng luống rau.

“Trồng rau sạch không vất vả như làm công ty, quan trọng là mình làm chủ thời gian và thu nhập. Điển hình vụ đông năm 2024, 1 sào bắp cải tôi thu hoạch đạt giá trị khoảng 8-10 triệu đồng, đậu cove đạt 12-15 triệu  đồng/sào… Đặc biệt, vụ xuân 2024, giá hành lá lên đến 40 nghìn đồng/kg. Như vậy, một sào hành lá đạt năng suất 1.500 kg đã cho giá trị lên đến 60 triệu đồng. Tôi không còn lo nỗi lo cơm áo từng ngày nữa, cuộc sống giờ đây dư giả”, bà Thiện cười hiền, đôi bàn tay dính đất nhưng ánh mắt sáng rực hy vọng.

Báo cáo giai đoạn 2019-2024 của HTX nông nghiệp Hạ Vỹ cho thấy tổng diện tích cây màu đạt 72,16 ha, gồm 9 ha ngô, 28 ha rau các loại và 35,16 ha cây trồng khác. Điểm nhấn quan trọng là sự chuyển dịch từ sản xuất truyền thống sang trồng rau an toàn và VietGAP - nhóm cây trồng có giá trị kinh tế cao nhất. Trong 28 ha rau, có 7,4 ha (chiếm 30%) được sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn và VietGAP, trong đó 5 ha rau an toàn và 2,4 ha đạt chuẩn VietGAP. Sự chuyển đổi này đã giúp mô hình rau sạch trở thành “đầu tàu” kinh tế của HTX, mang lại thu nhập vượt trội và tạo nền tảng phát triển bền vững cho người dân.

Trong 5 năm, tổng doanh thu từ sản xuất rau VietGAP chiếm tỷ trọng cao nhất trong các dịch vụ của HTX. Nhờ đó, thu nhập bình quân của các hộ tham gia mô hình đạt 350 - 400 triệu đồng/ha/năm, cao gấp 1,5-2 lần so với phương thức canh tác truyền thống. Mức thu nhập này giúp người dân không chỉ ổn định đời sống, đủ khả năng xây nhà kiên cố mà còn có tích lũy để mở rộng sản xuất, đầu tư công nghệ, đồng thời trở thành những mô hình điểm để nhân rộng trong toàn xã.

Kiểm soát chặt chẽ đầu vào để xây dựng thương hiệu rau sạch

Để đạt được kết quả ấy, HTX nông nghiệp Hạ Vỹ đã tuân thủ nghiêm ngặt quy trình VietGAP. Ông Bùi Văn Nhiên, Kiểm soát viên HTX chia sẻ: “Từng cây rau ở đây đều có ‘hộ chiếu’ riêng. Từ khâu gieo trồng, bón phân, phun thuốc đến thu hoạch đều được ghi lại trong nhật ký. Mỗi lứa rau đều được lấy mẫu kiểm nghiệm. Làm đúng quy trình thì mới có thể ký hợp đồng bao tiêu và đưa vào siêu thị”.

Nhờ sản xuất đúng chuẩn, mỗi ngày HTX cung ứng ổn định 2-3 tấn rau an toàn vào chính vụ và trên 1 tấn/ngày khi chuyển vụ. Toàn bộ sản phẩm được tiêu thụ qua HTX Nông sản sạch Bảo An và các hệ thống siêu thị, giúp xã viên yên tâm sản xuất, không lo đầu ra.

Đặc biệt, mô hình rau sạch mang lại thu nhập ổn định, tạo việc làm tại chỗ cho người dân, đồng thời giảm sử dụng hóa chất, bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. 

Khẳng định tầm nhìn dài hạn của HTX, bà Nguyễn Kim Thanh, Phó Chủ nhiệm HTX nhấn mạnh: “Chúng tôi đặt mục tiêu không chỉ trồng rau để bán, mà còn xây dựng thương hiệu ‘Rau sạch Hạ Vỹ’ đạt chuẩn OCOP, tham gia chuỗi siêu thị lớn. Đó là con đường nâng tầm nông nghiệp địa phương và gìn giữ sinh kế bền vững cho thế hệ mai sau”.

Hạ Vỹ hôm nay không chỉ là mô hình kinh tế nông nghiệp hiệu quả mà còn là minh chứng rõ nét cho sức sống mới của nông thôn, nơi mỗi luống rau không chỉ tạo ra thu nhập mà còn gieo niềm tin và khát vọng đổi đời. Tại đây, những người phụ nữ từ chỗ chỉ gắn với ruộng đồng đã trở thành chủ lực kinh tế của gia đình. Mỗi sào đất, mỗi luống rau an toàn khẳng định rằng nông nghiệp ứng dụng công nghệ hoàn toàn có thể đem lại thu nhập cao, giúp người nông dân làm giàu trên chính quê hương.

Câu chuyện của Hạ Vỹ cho thấy: khi nông dân được tiếp cận khoa học kỹ thuật, có HTX làm điểm tựa và thị trường làm mục tiêu, nông nghiệp không chỉ bảo đảm cuộc sống mà còn giúp họ vươn lên thoát nghèo, sống ấm lo và hạnh phúc.