Những năm gần đây, nhiều nông dân tại TP Cần Thơ đã mạnh dạn chuyển từ trồng mía nguyên liệu cho nhà máy đường sang trồng mía bán chục (mía dùng làm nước ép giải khát). Sự thay đổi này mở ra hướng đi mới, mang lại lợi nhuận gấp 2 - 3 lần, đồng thời góp phần giữ vùng sản xuất mía - cây trồng vốn gắn bó nhiều năm với bà con vùng ĐBSCL.
Nông dân Cần Thơ vận chuyển mía chục bằng ghe xuồng trên các tuyến kênh rạch. Ảnh: Văn Vũ.
Tại xã Hiệp Hưng, TP Cần Thơ (trước đây thuộc huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang), gia đình ông Lý Hoàng Ngoan vừa bán 1,5 công mía giống ROC16, thu lãi hơn 15 triệu đồng.
Ông chia sẻ: “Trồng mía bán chục lời hơn nhiều so với bán cho nhà máy. Giá nhà máy đường mua chỉ 1.200 - 1.300 đồng/kg, ngoài giá bán thấp thì còn phải tốn thêm chi phí thuê nhân công thu hoạch, còn mía bán chục cho thương lái thì thương lái tự thuê nhân công thu hoạch, mình đỡ tốn chi phí, bởi vậy trồng mía bán chục cho thương lái có lợi hơn".
Nông dân bó mía chục cân bán cho thương lái. Ảnh: Văn Vũ.
Cùng địa phương, bà Nguyễn Thị Nhãn canh tác 6 công mía cũng trồng giống ROC16 vừa thu hoạch bán cho thương lái. Bà Nhãn cho biết, mỗi công mía sau khi thu hoạch trừ hết chi phí còn lãi từ 6 - 10 triệu đồng. Sau khi thu hoạch xong, việc lưu gốc mía cho vụ sau cũng giúp tiết kiệm khoảng 30% chi phí đầu tư, trong khi thương lái thu hoạch tận ruộng nên bà con đỡ vất vả.
Theo người dân, hiện thương lái thu mua mía chục tại ruộng với giá phổ biến 1.800 - 2.200 đồng/kg, tùy thời điểm có thể lên đến 3.000 - 3.500 đồng/kg. Ngoài ra, nhiều hộ còn bán “mão” với mức khoảng 22 triệu đồng/công. Với năng suất bình quân 100 tấn/ha, sau khi trừ chi phí, nông dân có thể lãi 70 - 100 triệu đồng/ha, cao hơn hẳn so với bán mía cho nhà máy đường.
Ông Nguyễn Văn Tho, nông dân xã Hiệp Hưng chia sẻ: “Nhà máy đường khoảng 10 tháng mới mua, còn bán mía chục chỉ 7 - 8 tháng là bán được rồi, nhất là giống ROC16 nhiều nước, rất hợp để bán chục”.
Nông dân thu hoạch mía chục, vác lên ghe vận chuyển ra bán cho thương lái. Ảnh: Văn Vũ.
Theo nhiều người dân, việc trồng mía bán chục đòi hỏi kỹ thuật hơn so với trồng mía đường nhưng người dân vẫn trồng vì đem lại nhiều lợi ích hơn. Ông Bùi Hoàng Tư ở xã Phụng Hiệp chia sẻ: “Trồng mía chục chi phí phân, thuốc cao, phải thường xuyên đánh lá, vô chân cho cây mía thẳng mới bán được. Nhưng bù lại giá bán cao, nông dân sống được, chứ mía đường thì khó trụ nổi".
Trước đây, cây mía từng trải qua giai đoạn vàng son với hơn 14.000 ha tại Hậu Giang (cũ). Nhiều nhà máy đường bao tiêu với giá cao, giúp hàng ngàn hộ dân vươn lên khá giả. Nhưng từ năm 2018, ngành mía đường gặp khó vì giá đường giảm, cạnh tranh gay gắt khiến diện tích trồng sụt giảm mạnh.
Theo ngành nông nghiệp TP Cần Thơ, hiện diện tích mía của Thành phố còn khoảng 7.700 ha, tập trung ở các xã Hiệp Hưng, Phụng Hiệp, Mỹ Tú và Cù Lao Dung. Bà Nguyễn Thị Giang, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ cho biết, tới đây Sở sẽ rà soát diện tích, quy hoạch vùng mía nguyên liệu gắn với nhà máy đường. Đồng thời tăng cường chuyển giao kỹ thuật để bà con nâng cao năng suất, chất lượng và có lợi nhuận ổn định.
Cánh đồng trồng mía để bán chục ở TP Cần Thơ. Ảnh: Văn Vũ.
Nông dân hiện chủ yếu trồng các giống mía ROC, đặc biệt là ROC16 có thời gian cho thu hoạch chỉ khoảng 8 tháng, cây khỏe, nhiều nước, phù hợp bán chục. Việc áp dụng giống mới cùng kỹ thuật cải tiến đã giúp cây mía lấy lại vị thế sau nhiều năm khó khăn.
Về lâu dài, trồng mía chục không thể chỉ dựa vào thương lái. Dù lợi nhuận cao hơn bán cho nhà máy, bà con vẫn đối mặt rủi ro thương lái “hủy kèo”, ép giá. Để phát triển bền vững, người trồng mía cần liên kết chặt với doanh nghiệp chế biến và nhà máy đường. Đây là chìa khóa giúp đảm bảo đầu ra ổn định, vừa duy trì lợi nhuận, vừa góp phần phục hồi ngành mía đường trong nước.
