Trồng bo bo tăng thu nhập

Vài năm lại đây, những cánh rừng nghèo được giao khoán theo Nghị định 63 đã được đồng bào trồng xen giống cây này. Không chỉ chống xói mòn, bảo vệ môi trường sinh thái, bo bo còn cho nguồn thu đáng kể.

Cây bo bo hay còn gọi là cây riềng Bắc lá to (ApiniaBractea Roxb), cây bon bo, cọ cà, mắc cá, thuộc họ gừng. Ở Nghệ An, loài cây này phân bố nhiều tại các huyện vùng núi cao, nhất là những vùng rừng thứ sinh nghèo, bìa rừng, ven sông suối có độ tán che khoảng 30 - 70%.

Theo các tài liệu khoa học, bo bo là loài cây đa tác dụng, hạt được sử dụng làm thuốc chữa bệnh (thấp khớp, đau lưng, đau tức ngực, đau dạ dày) đọt non được sử dụng chế biến các món ăn. Hạt cây là nguồn dược liệu quý có giá trị thương mại cao.

Hiện nay tại các huyện miền núi Kỳ Sơn, Tương Dương,  Quế Phong, Quỳ Hợp… nguồn thu từ cây bon bo tự nhiên là một phần thu nhập đáng kể của người dân. Ông Nguyễn Cao Lục, cán bộ Trạm Khuyến nông huyện Quế Phong cho biết, bo bo là cây bản địa nên có tính thích nghi rộng, dễ trồng. Có thể trồng bằng hạt hoặc chia khóm từ cây bố mẹ đều được. Trồng bo bo vào mùa mưa mát là tốt nhất, nhu cầu dinh dưỡng, phân bón từ cây bo bo không cao, chỉ cần làm cỏ, xới đất cho cây là được.

Bản Quạnh, xã Châu Thôn có hàng chục ha bo bo mọc tự nhiên, phân tán dưới tán rừng. Mười năm về trước, đồng bào chỉ quen với việc vào rừng hái đem về nhà, tư thương đến tận nơi thu gom.

Theo ông Lương Hải Việt, Bí thư Chi bộ bản Quạnh thì vào mùa bo bo thường diễn ra cảnh tranh mua, tranh bán. Nhìn chung, bo bo luôn cháy hàng, có bao nhiêu cũng bán hết.

“Tư thương ngoài thị trấn vào tận bản, đặt tiền trước để thu gom. Không biết họ mua làm gì, bán cho ai nhưng giá không dưới 20 nghìn đồng/kg bo bo tươi. Nắm bắt được nhu cầu này, vài năm trước ông Vi Văn Thi tại bản Quạnh đã rào thép gai xung quanh rừng khoanh nuôi để trồng bo bo.

Năm 2015, ông thu quả bói, gần 1 ha bo bo cũng đem về cho gia đình hơn 20 triệu đồng. Nếu phát triển được cây trồng này, đầu ra ổn định thì đồng bào sẽ không còn phụ thuộc nhiều vào rừng, công tác bảo vệ rừng vì thế cũng thuận lợi hơn. Hiện tại gia đình ta cũng đã trồng xen dưới tán rừng khoảng 2ha, rào thép gai cẩn thận. Dự kiến vài năm nữa sẽ cho thu hoạch”, ông Việt phấn khởi.

Ông Hoàng Đình Nghĩa, Trạm trưởng Trạm Khuyến nông huyện Quế Phong cho biết: “Năm 2014 và 2015, từ nguồn vốn của Trung tâm khuyến nông tỉnh, chúng tôi đã trồng 4 ha tại 2 xã Nậm Nhoóng. Cây bo bo phát triển tốt, chưa cho thu hoạch nhưng hiệu quả giữ độ ẩm, tăng độ che phủ rừng, giữ đất ở những cánh rừng dốc thì thấy rất rõ.

Ở những cánh rừng có cây bo bo, các cây khác phát triển tốt hơn ở những cánh rừng không có bo bo. Điều đó khiến đồng bào rất phấn khởi, bỏ công chăm sóc chờ ngày có thu hoạch. Nếu trồng phân tán với mật độ thưa, cây bo bo cho năng suất 6 tấn/ha. Với giá bo bo tươi là 30.000 đồng/kg thì đồng bào có thể thu về 180 triệu đồng/ha/năm.

Hiện diện tích cây bo bo ở Quế Phong đã trên 100ha, cung chưa vượt cầu nhưng chúng tôi vẫn còn rất băn khoăn. Cây bo bo có giá trị gì, nhu cầu thị trường như thế nào, đơn vị, cá nhân nào thu mua và thu mua bao nhiêu? Nếu diện tích tiếp tục tăng như hiện nay thì có dẫn đến cung vượt cầu không? Cần có những nghiên cứu về giá trị, thị trường, công bố để đồng bào yên tâm đầu tư trồng”.

Ông Lê Văn Giáp, Chủ tịch UBND huyện Quế Phong cho biết thêm: “Chúng tôi đang thực hiện đề án bảo tồn cây bo bo, một cây trồng bản địa có nhiều lợi ích. Theo đề án "Bảo tồn và phát triển cây dược liệu có giá trị kinh tế cao giai đoạn 2015 - 2020", Quế Phong sẽ đầu tư trồng mới 50ha bo bo, trong đó có 20ha cho thu hoạch. Nhưng mở rộng diện tích cũng sẽ có nguy cơ khó tiêu thụ nên mục đích trước mắt là bảo tồn, tránh tăng nhanh về diện tích không tiêu thụ được sẽ khiến đồng bào mất niền tin”.