Phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Quang Tuấn, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh Hà Nam về việc thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp cũng như những đề xuất để Luật Việc làm (sửa đổi) sớm phát huy hiệu quả trong thực tiễn.
Ông Nguyễn Quang Tuấn. Ảnh: Xuân Hà.
Xin ông cho biết ý nghĩa của chính sách bảo hiểm thất nghiệp và việc triển khai chính sách này trên địa bàn trong thời gian qua?
Chính sách bảo hiểm thất nghiệp là “phao cứu sinh” giúp người lao động khi mất việc làm. Cụ thể, khi tham gia người lao động sẽ được hưởng 4 quyền lợi: Trợ cấp thất nghiệp; hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm; hỗ trợ học nghề; hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động.
Trong đó, về tiền trợ cấp thất nghiệp được chi trả hằng tháng cho người lao động. Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp. Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa không quá 5 lần mức lương cơ sở đối với người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định, hoặc không quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng theo quy định của Bộ luật Lao động. Đối với người lao động đóng bảo hiểm thất nghiệp theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định tại thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động, hoặc hợp đồng làm việc.
Thời gian người lao động hưởng trợ cấp thất nghiệp được xác định theo số tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp: Đóng bảo hiểm thất nghiệp đủ 12-36 tháng được hưởng 3 tháng trợ cấp. Sau đó, cứ đóng bảo hiểm thất nghiệp đủ thêm 12 tháng được hưởng thêm 1 tháng trợ cấp. Thời gian hưởng tối đa bằng 12 tháng.
Năm 2024, Hà Nam có hơn 5.700 người lao động nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp, trong đó, số người có quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp gần 5.700; số người được tư vấn giới thiệu việc làm hơn 5.960 và đã có hơn 2.650 được giới thiệu việc làm để quay lại thị trường lao động. Riêng 5 tháng đầu năm 2025, có hơn 2.000 người nộp hồ sơ, hơn 1.500 người được hưởng trợ cấp, trên 1.000 người được giới thiệu việc làm và giúp họ sớm quay lại thị trường lao động, có thu nhập ổn định.
Để giúp thuận lợi nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp, Trung tâm đang triển khai đồng thời hình thức tiếp nhận nộp hồ sơ trực tiếp tại bộ phận một cửa của Trung tâm và nộp trực tuyến qua Cổng dịch vụ công quốc gia. Từ khi hình thức nộp hồ sơ trực tuyến được áp dụng từ năm 2022 đến nay, số người lao động đến làm việc trực tiếp đã giảm đáng kể. Theo thống kê, hàng năm khoảng gần 90% người lao động nộp hồ sơ trên Cổng dịch vụ công quốc gia.
Chúng tôi quan điểm rằng, người lao động thất nghiệp đã là nhóm yếu thế, nên việc phục vụ họ cần rõ ràng, minh bạch, trả lời dứt khoát đúng – sai, được – không được, không né tránh hay trả lời nước đôi. Và làm sao để giúp họ sớm quay lại thị trường lao động, ổn định cuộc sống.
Đại diện doanh nghiệp tiếp xúc với người lao động tại phiên giao dịch việc làm tháng 5/2025. Ảnh: Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh Hà Nam.
Trong quá trình triển khai chính sách, đâu là những khó khăn chủ yếu, thưa ông?
Quá trình triển khai chính sách bảo hiểm thất nghiệp tại Trung tâm vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Một bộ phận không nhỏ người lao động còn tâm lý ỷ lại, chưa chủ động tìm kiếm việc làm trong thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp. Thậm chí có trường hợp kê khai không trung thực, cố tình không thông báo tình trạng việc làm để tiếp tục hưởng trợ cấp không đúng quy định.
Bên cạnh đó, việc nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp qua Cổng dịch vụ công quốc gia vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Nhiều lao động nộp hồ sơ thiếu giấy tờ theo quy định, dù đã được Trung tâm thông báo từ chối và yêu cầu bổ sung, nhưng khi nộp lại vẫn chưa hoàn chỉnh, gây khó khăn trong thẩm định, xử lý hồ sơ.
Bên cạnh đó, hồ sơ của người lao động thường thiếu thông tin về quá trình đóng bảo hiểm thất nghiệp, sổ bảo hiểm xã hội chốt sai, hoặc quyết định nghỉ việc ghi không đúng. Đáng chú ý, người lao động muốn rút hồ sơ do đã có việc làm mới hoặc không còn nhu cầu hưởng trợ cấp nhưng hiện Cổng dịch vụ công chưa hỗ trợ chức năng này.
Đặc biệt, vẫn còn trường hợp người lao động hưởng sai quy định, buộc phải thu hồi tiền nhưng không liên lạc được hoặc cố tình né tránh. Một số người lao động có trình độ hạn chế, chỉ quan tâm đến việc nhận trợ cấp mà chưa chú trọng quay lại thị trường lao động, khiến cán bộ phải dành nhiều thời gian để tư vấn, giới thiệu việc làm và hướng dẫn chính sách bảo hiểm thất nghiệp.
Đồng thời, phần mềm Bảo hiểm thất nghiệp còn hạn chế, không nhập được dữ liệu hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp cho người lao động. Cán bộ làm công tác này phải tiếp nhận, thẩm định bằng phương pháp thủ công gặp nhiều khó khăn, khối lượng hồ sơ nhiều còn dẫn tới tình trạng thẩm định ra quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp không kịp thời hạn theo quy định.
Một nội dung liên quan tới việc làm là hiện nay, cả nước chưa có hệ thống cơ sở dữ liệu thống nhất về cung – cầu lao động để các địa phương khai thác và sử dụng. Số liệu do Trung tâm thu thập chủ yếu dựa trên việc tự khảo sát nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp và nhu cầu tìm việc của người lao động, do đó thường chậm trễ và thiếu độ chính xác.
Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp sử dụng lao động vẫn chưa thực hiện việc gửi Thông báo tình hình biến động lao động hàng tháng theo Mẫu số 28, Mẫu số 29 ban hành kèm theo Thông tư số 28/2015/TT-BLĐTBXH ngày 31 tháng 7 năm 2015 về Trung tâm, gây khó khăn trong công tác hỗ trợ tuyển dụng và kết nối cung – cầu lao động.
Để giải quyết tình trạng này, trong thời gian tới, Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nam sẽ tiếp tục nỗ lực đổi mới, hoàn thiện quy trình triển khai chính sách Bảo hiểm thất nghiệp theo hướng linh hoạt, hiệu quả, lấy người lao động làm trung tâm phục vụ. Đây chính là chìa khóa để chính sách này thực sự phát huy vai trò "lưới đệm" an sinh, giúp người lao động yên tâm ổn định cuộc sống và nhanh chóng quay trở lại thị trường lao động.
Dự kiến, ngày 13/6, Quốc hội sẽ thông qua Luật Việc làm (sửa đổi). Với góc nhìn của người làm công tác quản lý dịch vụ việc làm, ông có đề xuất gì để Luật sớm đi vào cuộc sống?
Tôi cho rằng cần sớm xây dựng cơ sở dữ liệu việc làm toàn quốc để khai thác, sử dụng. Qua đó, người lao động khi có nhu cầu tìm việc có thể tra cứu về các doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng, ngành nghề, khu vực, mức lương để người lao động có thể chủ động tiếp cận, tìm việc.
Song song đó, cần tập huấn nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ các trung tâm dịch vụ việc làm, đặc biệt về công nghệ thông tin để đáp ứng yêu cầu mới của Luật. Cần ứng dụng công nghệ trong tư vấn, giới thiệu việc làm, giải quyết chính sách bảo hiểm thất nghiệp.
Một vấn đề quan trọng nữa là sớm sắp xếp lại hệ thống các trung tâm dịch vụ việc làm sau sáp nhập một cách khoa học, hợp lý, bảo đảm phục vụ hiệu quả hơn cho người dân và doanh nghiệp.
Đặc biệt, việc tuyên truyền, phổ biến Luật Việc làm (sửa đổi) cần được triển khai sâu rộng, bằng nhiều hình thức đa dạng, dễ tiếp cận. Có như vậy, người dân và người lao động mới hiểu rõ các chế độ, chính sách mới, từ đó Luật mới thực sự đi vào cuộc sống.
Xin cảm ơn ông!
