Tiết kiệm năng lượng trở thành yêu cầu bắt buộc, góp phần giảm phát thải

Ngày 18/7, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị Tập huấn truyền thông trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cho hơn 50 phóng viên, biên tập viên đến từ các cơ quan thông tấn, báo chí khu vực miền Bắc. Sự kiện nằm trong khuôn khổ Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019–2030 (VNEEP 3).

Theo khảo sát của chương trình VNEEP 3, tiềm năng tiết kiệm năng lượng tại Việt Nam còn rất lớn, nhất là trong lĩnh vực công nghiệp – vốn chiếm trên 50% tổng tiêu thụ năng lượng quốc gia. Nếu chỉ tính riêng hơn 3.000 cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm trên cả nước, với mức tiêu thụ điện hơn 80 tỷ kWh/năm, chỉ cần thực hiện tiết kiệm tối thiểu 2% điện năng mỗi năm, sẽ giúp tiết kiệm khoảng 1,6 tỷ kWh, tương đương hơn 3.200 tỷ đồng chi phí tiền điện hàng năm.

Năm 2025 đánh dấu một nửa chặng đường triển khai chương trình VNEEP 3, đồng thời góp phần thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 mà Việt Nam đã đưa ra tại các Hội nghị COP 26, COP 27 và COP 28 về biến đổi khí hậu. Trong hành trình đó, tiết kiệm năng lượng và tiết kiệm điện là giải pháp thiết thực, hiệu quả nhất về giảm chi phí cho doanh nghiệp, người dân và bảo vệ môi trường.

Ông Đặng Hải Dũng – Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, Bộ Công Thương nhấn mạnh: Tiết kiệm năng lượng và tiết kiệm điện là những giải pháp cấp thiết, hiệu quả trong cả ngắn hạn và dài hạn, giúp giảm áp lực cung ứng năng lượng, bảo vệ môi trường và tăng cường an ninh năng lượng quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh nguồn cung năng lượng toàn cầu tiềm ẩn nhiều bất ổn.

Ngày 18/6/2025, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, có hiệu lực từ 1/1/2026. Luật sửa đổi bổ sung nhiều quy định mới, khẳng định vai trò quan trọng của tiết kiệm năng lượng trong phát triển kinh tế – xã hội và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Theo ông Nguyễn Đình Hiệp - Chủ tịch Hội sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả, một trong những điểm mới quan trọng nhất là tăng cường trách nhiệm của địa phương, các bộ ngành, tăng cường chế tài xử phạt. Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trở thành một chỉ tiêu trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội quốc gia, tỉnh, thành phố và cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm. Thay vì khuyến khích như giai đoạn trước, đây đã trở thành yêu cầu bắt buộc và tỉnh, thành phố phải xây dựng kế hoạch hằng năm, 5 năm cho hoạt động này, có báo cáo kết quả thực hiện.

Trách nhiệm giữa các ngành cũng được phân tách rõ ràng hơn. Bộ Xây dựng ban hành định mức sử dụng năng lượng áp dụng trong ngành sản xuất vật liệu xây dựng. Bộ Công Thương ban hành định mức sử dụng năng lượng tự dùng trong cơ sở sản xuất, vận chuyển và phân phối năng lượng.

Trong khuôn khổ hội thảo, đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Trường Đại học Điện lực đã chia sẻ về một số giải pháp đã triển khai thành công, đóng góp đáng kể vào kết quả tiết kiệm điện trong những năm gần đây. Trong đó, các đơn vị của EVN đã triển khai Chương trình điều chỉnh phụ tải (DR), tư vấn kỹ thuật cho khách hàng về các hoạt động tiết kiệm điện, tích hợp hệ thống cảnh báo phụ tải và nền tảng dữ liệu hệ thống quản lý thông tin khách hàng (CMIS) để theo dõi tiêu thụ điện theo thời gian thực và nâng cao hiệu quả tư vấn, đẩy mạnh truyền thông trên nhiều nền tảng để lan tỏa thông điệp tiết kiệm điện. Đặc biệt, EVN phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí uy tín để xây dựng các chiến dịch truyền thông đa chiều một cách hiệu quả và thuyết phục.

Cùng với áp dụng hệ thống quản lý năng lượng, các giải pháp tiết kiệm năng lượng phổ biến áp dụng cho hệ thống chiếu sáng, hệ thống cấp nhiệt trong công nghiệp, hệ thống lạnh và điều hòa không khí, hệ thống cơ (bơm, quạt). Trong giai đoạn hiện nay, các đơn vị cũng cần hướng tới các giải pháp chuyển dịch năng lượng như lắp đặt hệ thống năng lượng tái tạo, chuyển lò hơi sang lò sinh khối...

Thời gian tới, Chính phủ cũng sẽ xây dựng cơ chế khuyến khích và hỗ trợ thúc đẩy ứng dụng quá trình chuyển đổi phù hợp với cuộc cách mạng công nghệ, chuyển đổi số trong sản xuất, chế biến công nghiệp, đặc biệt là đổi mới sáng tạo trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Tại buổi tập huấn, các phóng viên, nhà báo cũng được trao đổi kỹ năng tác nghiệp báo chí trong lĩnh vực năng lượng, bao gồm cách khai thác, sử dụng thuật ngữ kỹ thuật, xây dựng câu chuyện và góc nhìn mới để tiếp cận bạn đọc. Từ đó, góp phần thay đổi nhận thức, hình thành thói quen tiết kiệm năng lượng, góp phần giảm phát thải khí nhà kính, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.