Theo chân những ‘thợ săn’ ba khía trong rừng ngập mặn Cù Lao Dung

Như thường lệ, cứ cách 3-4 đêm, khi thủy triều rút sâu, các thành viên trong tổ nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng của HTX An Phú Hưng ở xã An Thạnh Nam, huyện Cù Lao Dung (tỉnh Sóc Trăng) lại băng rừng thu hoạch ba khía.

Sau 7 giờ tối là thời điểm thích hợp nhất để bắt loại sản vật này. Mỗi chuyến đi, các “thợ săn” trang bị sẵn sàng các dụng cụ gồm: đèn pin, bao tay và xô nhựa để việc thu bắt dễ dàng hơn.

Khu vực nuôi ba khía nằm dưới tán rừng ấp Vàm Hồ, cách bờ một con kênh. Ông Lâm Văn Hon dùng chiếc xuồng nhỏ để băng qua, do chiếc cầu tre bị thuyền chở mía tông gãy cách đây ít ngày.

Ông Hon là một trong 18 thành viên của tổ nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng. Theo kinh nghiệm của ông, ban ngày ba khía nhát, không dám lên bờ nên rất khó bắt, bà con phải dùng móc hoặc đặt bẫy. Nhưng ban đêm, ba khía bò lên bám vào thân cây, chùm lá, chỉ cần đội đèn pin, mang bao tay, rồi chụp bắt bằng tay.

Một đêm, mỗi người có thể kiếm được 200.000-300.000 đồng. Công việc tuy vất vả, nhưng với nhiều người cao tuổi như ông Hon, đây là một nghề giúp họ có thu nhập ổn định và niềm vui tuổi già. Ông Hon bộc bạch: “Làm chung với anh em, có chuyện để nói, có tiền để tiêu, vui hơn là ngồi không”.

Sở hữu gần 1.800 ha rừng phòng hộ ven biển và hơn 200 ha rừng ven sông đã tạo nên hệ sinh thái rừng ngập mặn phong phú cho huyện Cù Lao Dung, tập trung ở hai xã: An Thanh Nam và An Thạnh 3.

Trong nhiều năm qua, với sự hỗ trợ từ các dự án phi Chính phủ, chính quyền địa phương đã triển khai nhiều mô hình sinh kế bền vững, trong đó có nghề nuôi ba khía dưới tán rừng.

Thay vì khai thác tự nhiên dễ làm cạn kiệt nguồn lợi, mỗi tổ hợp tác hoặc nhóm quản lý cộng đồng sẽ được giao từ 2-3 ha đất để khoanh vùng, thả giống nuôi ba khía. Cách làm này vừa giúp người dân khai thác hợp lý và tái tạo nguồn lợi tự nhiên, vừa dễ quản lý, chăm sóc và việc thu bắt cũng thuận lợi hơn, ba khía không di chuyển ra khỏi khu vực.

Không giống như nuôi cua hay các loại thủy sản khác phải đầu tư chi phí để tái sản xuất, ba khía tới mùa sinh sản sinh sôi rất nhiều. Người dân có thể thu hoạch gối đầu liên tục, thu nhập tuy không cao, nhưng đều đặn và ổn định.

Cũng theo ông Hon, các thành viên trong tổ sử dụng lưới xanh, khoanh thành hai khu vực nuôi. Khu vực nuôi sinh sản (rộng khoảng 100m2) là nơi thả ba khía ôm trứng. Mỗi con có thể đẻ được 5.000 trứng, nở thành ba khía con. Khoảng 20-30 ngày, ba khía con đạt kích cỡ 5 mm. Bà con chăm sóc bằng cách cho ăn cám, cơm nguội hoặc lá cây xay nhuyễn.

Đồng thời, người dân còn thiết kế thêm màng phủ đen cao khoảng 30cm phía trên lưới, giúp ba khía không thất thoát mà còn bảo vệ nguồn giống để sinh sản tự nhiên.

Khi ba khía bước vào giai đoạn trưởng thành, sẽ được chuyển qua một khu vực nuôi khác rộng hơn để tiếp tục phát triển. Lúc này, ba khía có thể tự ăn thức ăn sẵn có trong tự nhiên, người nuôi không cần tốn kém chi phí thức ăn và sau 5-6 tháng có thể thu hoạch.

Hiện giá bán ba khía tươi khoảng 60.000 đồng/kg. Nếu chế biến thành ba khía muối, giá trị có thể tăng lên 100.000-150.000 đồng/kg. Với cách nuôi này, mỗi thành viên trong tổ hợp tác có thể kiếm khoảng 10 triệu đồng mỗi tháng.

Ông Trần Văn Đực - tổ trưởng tổ nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng (HTX An Phú Hưng) cho biết: “Ngày xưa ba khía trong thiên nhiên rất nhiều, nhưng do khai thác quá mức, khiến nguồn lợi này dần cạn kiệt. Giờ đây, muốn có thu nhập ổn định từ con ba khía buộc bà con phải tái tạo lại bằng cách thả nuôi và chăm sóc”.

Nhờ mô hình này, ba khía có thể sinh sản tự nhiên mà không cần đầu tư nhiều chi phí tái sản xuất. Người nuôi chỉ cần đảm bảo hệ thống lưới rào chắc chắn và giữ lại ba khía cái để sinh sản.

Theo Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Cù Lao Dung, mô hình nuôi ba khía đang phát triển tốt, giúp người dân có sinh kế ổn định. Ngoài bán ba khía tươi cho thương lái và các điểm du lịch, người dân còn chế biến thành ba khía muối đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, mở ra cơ hội nâng cao giá trị sản phẩm.

Giờ đây, người nuôi có thể chủ động trong việc duy trì và phát triển đàn ba khía. Thay vì khai thác cạn kiệt như trước, người dân Cù Lao Dung đang chọn cách nuôi dưỡng nguồn lợi, bảo vệ rừng và bảo vệ chính sinh kế của mình. Với tiềm năng sẵn có và hướng đi bền vững, nghề nuôi ba khía dưới tán rừng hứa hẹn sẽ tiếp tục phát triển, giúp người dân gắn bó lâu dài với vùng đất ngập mặn này.