Hạ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí

Theo số liệu thống kê, tính đến cuối năm 2022, Việt Nam có khoảng 14,4 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu (từ 55 tuổi trở lên đối với nữ; từ 60 tuổi trở lên đối với nam).

Trong khi, tổng số người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng, trợ cấp hưu trí xã hội là hơn 5,1 triệu người, chiếm khoảng 35% tổng số người sau độ tuổi nghỉ hưu.

Luật BHXH năm 2024 sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, dành riêng Chương III để quy định về chính sách mới trong hệ thống an sinh là trợ cấp hưu trí xã hội.

Theo quy định của luật, đối tượng được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội là người từ đủ 75 tuổi trở lên và không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng.

Người từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng cũng được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Chế độ trợ cấp hưu trí xã hội có đầy đủ 3 khoản là trợ cấp hằng tháng, thẻ BHYT miễn phí và mai táng phí như chế độ hưu trí.

Mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng do Chính phủ quy định phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách Nhà nước từng thời kỳ.

Định kỳ 3 năm, Chính phủ thực hiện rà soát, xem xét việc điều chỉnh mức trợ cấp hưu trí xã hội. Tùy theo điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách, huy động các nguồn lực xã hội, UBND cấp tỉnh trình HĐND cùng cấp quyết định hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Về cơ bản, trợ cấp hưu trí xã hội kế thừa từ chế độ trợ cấp xã hội hằng tháng dành cho người cao tuổi hiện hành (dành cho người từ 80 tuổi trở lên) nhưng mở rộng hơn nhờ giảm độ tuổi hưởng xuống 75 (hoặc 70 nếu thuộc hộ nghèo và cận nghèo) và có thể còn giảm thấp hơn trong tương lai.

Luật BHXH mới quy định thêm: Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội trên cơ sở đề nghị của Chính phủ phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ”.

“Việc hạ độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội đồng nghĩa với việc mở rộng đối tượng được thụ hưởng chính sách và phụ thuộc rất lớn vào khả năng của ngân sách Nhà nước.

Việc trao thẩm quyền quyết định vấn đề này cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhằm bảo đảm kịp thời, thuận lợi hơn về thủ tục là chính, không làm thay đổi chính sách”, theo Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh.

Đan chặt thêm tấm lưới an sinh

Một chế độ khác cũng hoàn toàn mới, được quy định trong Chương III là chế độ đối với người lao động không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Đây là nhóm lao động nằm trong “khoảng trống” của lưới an sinh hiện nay. Họ tham gia BHXH nhưng đến tuổi nghỉ hưu lại không đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH để hưởng hưu trí nên hưởng BHXH một lần và rời khỏi hệ thống an sinh.

Luật BHXH mới thiết kế thêm một lựa chọn cho nhóm lao động này. Họ có thể chọn hưởng BHXH một lần hoặc chọn hướng mới là hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng BHXH của mình.

Thời gian hưởng, mức hưởng trợ cấp hằng tháng được xác định căn cứ vào thời gian đóng, bình quân mức lương làm căn cứ đóng BHXH của họ.

Mức hưởng sẽ được tính toán hợp lý để kéo dài thời gian hưởng từ khi người lao động nghỉ hưu cho đến thời điểm được nhận trợ cấp hưu trí xã hội.

Trường hợp tổng số tiền tính theo thời gian đóng, căn cứ đóng BHXH của người lao động cao hơn số tiền tính mức trợ cấp hằng tháng bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội tại thời điểm giải quyết hưởng cho khoảng thời gian từ khi đủ tuổi nghỉ hưu đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thì người lao động được tính để hưởng trợ cấp hằng tháng với mức cao hơn.

Nếu tổng số tiền tính theo thời gian đóng, căn cứ đóng BHXH không đủ để người lao động hưởng trợ cấp hằng tháng cho đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, nếu người lao động có nguyện vọng thì được đóng một lần cho phần còn thiếu để hưởng cho đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng này, người lao động cũng được hưởng thêm chế độ BHYT miễn phí và mai táng phí khi qua đời như chế độ hưu trí.

Để được hưởng chế độ, người lao động không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội gửi hồ sơ đến cơ quan BHXH.

Hồ sơ gồm: Sổ bảo BHXH; văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hằng tháng.

Trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, cơ quan BHXH có trách nhiệm giải quyết; trường hợp không giải quyết thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Có thể nói, 2 chế độ mới trên tạo thành những tầng an sinh liên kết với lương hưu và trợ cấp xã hội, góp phần giảm bớt số người cao tuổi không có lương hưu hoặc trợ cấp, giúp đan chặt thêm tấm lưới an sinh./.