Chiều 1/12, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.
Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm đến sự cần thiết và phạm vi điều chỉnh của dự thảo nghị quyết nhằm tháo gỡ khó khăn khi triển khai Luật Đất đai 2024. Thay mặt cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đã báo cáo, làm rõ hàng loạt vấn đề được đại biểu nêu.
Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai. Ảnh: Quochoi.vn
Làm rõ lý do cần ban hành nghị quyết
Theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, đa số đại biểu đồng tình với việc ban hành nghị quyết để giải quyết những vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai. Một số ý kiến đề nghị tiếp tục rà soát sâu hơn để khơi thông nguồn lực phát triển, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.
Cơ quan chủ trì soạn thảo cho hay, để chuẩn bị cho việc đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai 2024, Đảng ủy Chính phủ đã tổ chức đánh giá 3 năm thực hiện Nghị quyết 18 của Ban Chấp hành Trung ương, 1 năm thực hiện Luật Đất đai 2024 và xác định các nội dung cần điều chỉnh. Tại Nghị quyết 69 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII, các đề xuất của Đảng ủy Chính phủ cơ bản đã được thống nhất.
Thực hiện kết luận của Bộ Chính trị, Chính phủ trình Quốc hội dự thảo nghị quyết tháo gỡ ba nhóm vấn đề lớn, đó là thể chế hóa Nghị quyết 69; giải quyết "điểm nghẽn" đã được chỉ ra tại Thông báo 08 của Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện pháp luật và cuối cùng là tiếp tục tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình thi hành Luật Đất đai 2024.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đã báo cáo, làm rõ hàng loạt vấn đề được đại biểu nêu. Ảnh: Quochoi.vn
Những nội dung được đại biểu góp ý nhưng chưa đưa vào nghị quyết lần này sẽ tiếp tục được nghiên cứu, đánh giá toàn diện để xem xét trong quá trình sửa đổi Luật Đất đai, dự kiến trình Quốc hội vào năm 2027.
Tiếp thu tối đa ý kiến đại biểu
Tại phiên họp, nhiều ý kiến của các đại biểu Quốc nội nêu lên để cơ quan soạn thảo giải trình và tiếp thu sửa đổi nhằm hoàn thiện thể chế. Một trong những vấn đề thu hút nhiều ý kiến là thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Dù Luật Đất đai 2024 đã quy định 31 trường hợp Nhà nước thu hồi đất, song theo cơ quan soạn thảo, thực tiễn phát triển đòi hỏi phải bổ sung thêm:
Các dự án trong khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế; thu hồi đất để tạo quỹ đất thanh toán dự án BT hoặc quỹ đất cho thuê để tiếp tục sản xuất, kinh doanh đối với tổ chức bị thu hồi; thu hồi phần diện tích còn lại của dự án khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và đạt trên 75% số lượng người sử dụng đất đồng thuận.
Nhiều đại biểu tán thành quy định “75% - 75%”, song cũng có ý kiến muốn nâng tỷ lệ đồng thuận để giảm rủi ro, tránh khiếu kiện; thậm chí đề nghị tỉ lệ thấp hơn hoặc chỉ cần đạt một trong hai điều kiện.
Cơ quan soạn thảo đánh giá đây là trường hợp đặc biệt, cần cân nhắc kỹ trên các khía cạnh kinh tế, xã hội, an ninh, trật tự và quyền lợi người dân. Vì vậy, dự thảo nghị quyết giao Hội đồng nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định việc có thu hồi diện tích còn lại hay không.
Toàn cảnh phiên họp chiều 1/12. Ảnh: Quochoi.vn
Dự thảo đưa ra hai phương án bồi thường cho phần đất còn lại: đó là phương án 1 sẽ áp dụng như trường hợp Nhà nước thu hồi đất; đối với phương án 2 thì nếu mức bồi thường thấp hơn trung bình giá đất đã thỏa thuận, người dân được nhận thêm phần chênh lệch do nhà đầu tư chi trả. Chính phủ sẽ phối hợp cơ quan thẩm tra để lựa chọn phương án phù hợp, báo cáo Quốc hội.
Đối với nội dung về thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, một số đại biểu đề nghị cân nhắc quy định thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường vì có thể gây xáo trộn đời sống người dân. Cơ quan soạn thảo khẳng định, cơ chế này chỉ áp dụng với dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp hoặc các dự án được đa số người dân đồng thuận. Chính phủ sẽ quy định chi tiết trình tự, thủ tục, đảm bảo dân chủ, công khai và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.
Một số ý kiến lo ngại việc giao đất không qua đấu giá, đấu thầu có thể gây thất thoát ngân sách. Cơ quan soạn thảo cho rằng dự thảo đã bổ sung ba trường hợp đặc biệt được giao hoặc cho thuê đất không qua đấu giá: Giao đất, cho thuê đất để thanh toán hợp đồng BT; các dự án Nhà nước thu hồi đất vì lợi ích công cộng; dự án năng lượng và du lịch gắn với thương mại dịch vụ tại vùng đặc biệt khó khăn.
Đại biểu Quốc hội quan tâm nhiều đến cách xác định bảng giá đất và hệ số điều chỉnh. Nhiều ý kiến đề nghị hệ số điều chỉnh phải cập nhật thường xuyên để sát giá thị trường, bảo vệ quyền lợi người dân. Một số ý kiến khác nhấn mạnh vai trò điều tiết của Nhà nước.
Theo cơ quan soạn thảo, việc sử dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giúp minh bạch, rút ngắn tiến độ định giá và khắc phục các tồn tại hiện nay. Chính phủ sẽ hướng dẫn cụ thể phương pháp xây dựng bảng giá, hệ số điều chỉnh và chi phí hạ tầng được trừ trong nghĩa vụ tài chính.
Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, dự thảo cũng đã tính toán phương án xử lý các trường hợp xác định giá đất còn dang dở khi nghị quyết có hiệu lực.
Đối với nội dung gỡ vướng trong tách thửa, hợp thửa, cấp giấy chứng nhận, nhiều đại biểu nêu thực tế khó khăn khi tách thửa đất nông nghiệp, đặc biệt liên quan yêu cầu lối đi, ảnh hưởng đến việc chia thừa kế, tặng cho.
Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, Chính phủ đã tiếp thu và điều chỉnh theo hướng: Chuyển mục đích một phần đất không bắt buộc phải tách thửa; hợp thửa không bắt buộc phải cùng mục đích sử dụng; siết chặt việc sử dụng đất có nguồn gốc vi phạm, tránh hợp thức hóa lấn chiếm.
Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định, Chính phủ trân trọng tiếp thu các góp ý tâm huyết của đại biểu Quốc hội và sẽ hoàn thiện dự thảo nghị quyết cùng các văn bản hướng dẫn sau khi Quốc hội thông qua.
